Realgar

Realgar – minerał z gromady siarczków. Należy do grupy minerałów rzadkich. Zbudowany jest z tetrasiarczku tetraarsenu, As₄S₄^[4].

Realgar

Realgar z Rumunii
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	As4S4 – tetrasiarczek tetraarsenu
Twardość w skali Mohsa	1,5–2
Przełam	muszlowy, nierówny[1]
Łupliwość	doskonała wg {010} i {120}[2], niewyraźna[1]
Układ krystalograficzny	jednoskośny[1]<
Właściwości mechaniczne	kruchy[2]
Gęstość	3,5-3,6 g/cm³[1]
Właściwości optyczne
Barwa	pomarańczowoczerwona
Rysa	pomarańczowa, pomarańczowożółta[1]
Połysk	diamentowy na ścianach kryształu, tłusty lub żywiczny na przełamie[3]

Nazwa pochodzi od arab. رهج الغار rahdż al-ghar – „pył (proszek) kopalniany”.

Charakterystyka

Właściwości

Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju krótkosłupkowym^[5] często wzdłużnie prążkowane^[6]. z wyraźnymi zbrużdżeniami, słupowe, pylaste^[7]. Spotykany w formie zrosłych bliźniaków^[6]. Występuje w skupieniach drobnoziarnistych, pręcikowych, łuseczkowych, zbitych, ziemistych, naskorupieniach, proszkowych, naciekowych^[6]. Ładnie wykształcone kryształy spotyka się w druzach mineralnych. Jest kruchy, strugalny, przeświecający do przezroczystego^[6]. Rozpuszczalny w kwasie azotowym i wodorotlenku potasu. Łatwo topliwy wydzielając przy tym zapach czosnku^[6]. Długotrwałe naświetlanie sprawia, że na jego powierzchni pojawia się żółtawy osad, a sam minerał ulega przemianie w pararealgar lub aurypigment^[6][5]. Realgar jest toksyczny.

Powstanie i występowanie

Powstaje w wyniku niskotemperaturowych procesów hydrotermalnych; żyłach kruszcowych^[7]. Jest składnikiem osadów gorących źródeł i ekshalacji wulkanicznych (fumarola). Produkt przeobrażeń kruszców zawierających arsen^[7]. Współwystępuje z aurypigmentem, antymonitem, dolomitem, wakabayashilitem^[7], sfalerytem, stibnitem, cynobrem^[5].

Miejsce występowania

Na świecie

• Stany Zjednoczone (Arizona, Kalifornia, Idaho, Luizjana, Maine, Montana, Nevada, New Hampshire, New Jersey, Nowy Meksyk, Nowy Jork, Oregon, Pensylwania, Waszyngton, Wyoming, Utah);
• Rosja i Gruzja – Kaukaz;
• Chiny – prowincja Hunan;
• Niemcy (Badenia-Wirtembergia, Bawaria, Hesja, Dolna Saksonia, Nadrenia Północna-Westfalia, Saksonia-Anhalt, Saksonia, Turyngia);
• Wielka Brytania (Anglia, Walia);
• Austria (Karyntia, Salzburg, Styria, Tyrol, Vorarlberg);

Ponadto został stwierdzony także w: Argentynie, Australii, Boliwii, Bułgarii, Kanadzie, Chile, Czechach, Macedonii Północnej, Indonezji, Irlandii, Japonii, Kazachstanie, Kirgistanie, Meksyku, Peru, Papui-Nowej Gwinei, Maroku, Rumunii, RPA, Hiszpanii, Sudanie, Szwajcarii, Szwecji (Värmland), Turcji, Uzbekistanie, na Ukrainie, Słowacji, Węgrzech, we Francji i we Włoszech^[6].

W Polsce

Występuje w kredowych łupkach, piaskowcach i zlepieńcach fliszowych Karpat (okolice Leska). Stwierdzono go w kopalni „Orzeł Biały” (Śląsko-Krakowskie Złoża Zn-Pb)^[5], gdzie utworzył się w zwałach kopalnianych w wyniku długotrwałego pożaru. Występuje także w Rabem, Bystrem i Jabłonkach w Bieszczadach^[5].

Zastosowanie

• źródło otrzymywania arsenu (70% As);
• stosowany w przemyśle chemicznym, szklarskim, pirotechnicznym (fajerwerki)^[6];
• stosowany przy produkcji farb odblaskowych^[6], garbników, trutek, środków ochrony roślin;
• w przeszłości służył jako barwnik i medykament;
• poszukiwany i bardzo atrakcyjny kamień kolekcjonerski;
• kryształy bywają używane do wyrobu ozdób.