Reykjavík

Reykjavík (dawny polski egzonim: Rejkiawik^[3]) – stolica oraz największe miasto Islandii, położone w jej południowo-zachodniej części nad Zatoką Faxa, najbardziej wysunięta na północ stolica świata. Na północ od Reykjavíku w odległości 10 km góruje masyw Esja^[4].

Reykjavík

Reykjavík
Herb Flaga
Państwo	Islandia
Okręg wyborczy	Reykjavíkurkjördæmi norður, Reykjavíkurkjördæmi suður
Region	Höfuðborgarsvæðið
Okręg historyczny	niezależne miasto
Gmina	Reykjavíkurborg
Data założenia	874[1]
Prawa miejskie	1786[1]
Burmistrz	Dagur B. Eggertsson
Powierzchnia	273 km²
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	139 875[2] 480 os./km²
Nr kierunkowy	+354
Kod pocztowy	101-155
Położenie na mapie Islandii Reykjavík
Położenie na mapie Europy Reykjavík
64°08′N 21°56′W
Strona internetowa

Ludność islandzkiej stolicy wynosi 131,1 tys. mieszkańców (2020). Miasto wchodzi w skład gminy Reykjavíkurborg, która oprócz stolicy obejmuje jej okolice oraz tereny położone po drugiej stronie zatoki Kollafjörður. Całą gminę zamieszkuje 126,0 tys. osób (2018). Zespół miejski Wielkiego Reykjavíku (Stór-Reykjavík), obejmujący stolicę i sąsiednie miasta skupia 217,7 tys. (2018), a cały region stołeczny Höfuðborgarsvæðið 222,5 tys. (2018), czyli około 2/3 ludności kraju^[5].

Klimat

30 lipca 2008 roku został pobity rekord ciepła dla tego miasta – obecnie wynosi +26,2 °C. Najniższa zanotowana temperatura wynosi –24,5 °C (21 stycznia 1918). Od 30 stycznia 1971 temperatura nigdy nie spadła poniżej –20 °C.

Klimat subarktyczny (Dfc), zgodnie z klasyfikacją Wladimira Köppena, ale pod wpływem ciepłego oceanicznego Prądu Północnoatlantyckiego.

Średnia temperatura i opady dla Reykjavík

Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	3,8	3,8	4,8	7,3	10,2	13,5	15,2	14,7	11,8	8,0	5,3	4,2	8,6
Średnie dobowe temperatury [°C]	0,9	0,7	1,7	3,9	6,8	10,2	12,0	11,5	8,9	5,0	2,4	1,1	5,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	-1,9	-2,4	-1,4	0,5	3,3	7,1	9,0	8,4	5,9	2,1	-0,6	-1,7	2,4
Opady [mm]	75,6	71,8	81,8	58,3	43,8	50,0	51,8	61,8	66,5	85,6	72,5	78,7	798
Średnia liczba dni z opadami	13,3	12,5	14,4	12,2	9,8	10,7	10,0	11,7	12,4	14,5	12,5	13,9	148
Średnie usłonecznienie [h]	20	60	109	164	201	174	168	155	120	93	41	22	1326
Źródło: climatebase.ru[6] (temperatury, od 2000 roku), WMO (opady, liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1961-1990)

Historia

Demografia

1786	167
1801	600
1860	1450
1901	6321
1910	11 449
1920	17 450
1930	28 052
1940	38 308
1950	55 980
1960	72 407
1970	81 693
1980	83 766
1985	89 868
1990	97 569
1995	104 258
2000	110 852
2005	114 800
2007	117 721
2010	118 326
2012	119 475
2018	124 847

W miejscu dzisiejszej stolicy Islandii powstała najstarsza, założona z myślą o stałym osadnictwie, osada na wyspie. Założył ją w 874 roku norweski wiking Ingólfur Arnarson. Nazwał to miejsce Reykjavík, co po islandzku znaczy „dymiąca zatoka”, od znajdujących się tu gorących źródeł i gejzerów. Osada rozwijała się później dzięki założonemu w pobliżu w 1226 roku klasztorowi augustiańskiemu. W połowie XVIII wieku lokalny przedsiębiorca próbował rozwinąć drobny handel i przemysł, by przełamać duński monopol handlowy.

18 sierpnia 1786, liczącej 167 mieszkańców osadzie przyznano prawa miejskie. Wkrótce miasto zostało siedzibą protestanckiego biskupa Islandii, a także islandzkiego parlamentu Althing. Od tej pory Reykjavík ciągle rozwija swój potencjał ludnościowy – w XX wieku zwiększył liczbę mieszkańców blisko 10-krotnie. W 1911 założono tu pierwszy w Islandii uniwersytet Háskóli Íslands (Uniwersytet Islandzki).

W 2000 r. Reykjavík był jednym z dziewięciu Europejskich Miast Kultury.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Śródmieście usytuowane jest w północnej części miasta, jego punktem charakterystycznym jest jezioro Tjörnin, nad którym wybudowano postmodernistyczny ratusz w Reykjavíku^[4]. Neoklasyczny budynek siedziby parlamentu Islandii, nazywany z islandzkiego Alþingishúsið, oddano do użytku w 1881, sąsiaduje on z luterańską katedrą Dómkirkjan wzniesioną w mieście w XVIII wieku^[4]. Najstarszy zachowany dom w Reykjavíku pochodzący z 1762, stoi przy ulicy Aðalstræti 10^[7].

Nad miastem góruje charakterystyczna bryła kościoła Hallgrímskirkja (drugi w kraju najwyższy budynek), na którego wieży znajduje się punkt widokowy. W 1929 ukończono budowę katolickiej katedry Chrystusa Króla, według projektu Guðjóna Samúelssona. W dzielnicy Laugardalur w 1961 założono ogród botaniczny Grasagarður Reykjavíkur, prezentujący około 5 tysięcy gatunków roślin.

Na położonej na północ od miasta wyspie Viðey, wchodzącej w skład gminy stołecznej, znajdują się dwa historyczne budynki z XVIII wieku – rezydencja Viðeyjarstofa i kościół Viðeyjarkirkja^[8].

Muzea

• Narodowe Muzeum Islandii (isl. Þjóðminjasafn Íslands) otwarte w 1863, muzeum prezentuje m.in. w formie multimedialnej dzieje Islandii, od czasów przybycia pierwszych ludzi na wyspę po współczesność^[9][4].
• Narodowa Galeria Islandii, gromadząca zbiory sztuki islandzkiej z XIX i XX wieku, wśród wystawianych prac są dzieła islandzkiego malarza Asgrimura Jónssona, a także m.in. Pablo Picassa oraz Edwarda Muncha^[4].
• Þjóðmenningarhúsið (Dom Kultury) z wystawą dziedzictwa narodowego Islandii, prezentowany jest m.in. zbiór sag i opowieści z XIV wieku, średniowieczne manuskrypty, a także szereg staroislandzkich rękopisów^[4].
• Muzeum Morskie, otwarte w 2005 z wystawą m.in. modeli trawlerów i statków^[4].

Zabytki i atrakcje turystyczne w Reykjavíku

Widok na Śródmieście z perspektywy jeziora Tjörnin

Budynek parlamentu Alþingishúsið, wybudowany w latach 1880–1881

Katedra w Reykjavíku wybudowana w latach 1789–1796

Kościół Hallgrímskirkja

Charakterystyczna bryła kościoła Hallgrímskirkja na tle masywu Esja

Podział administracyjny

Podział administracyjny miasta

Reykjavík podzielony jest na 10 dzielnic:

• Vesturbær
• Miðborg (Śródmieście, Centrum)
• Hlíðar
• Laugardalur
• Háaleiti og Bústaðir
• Breiðholt
• Árbær
• Grafarvogur
• Kjalarnes
• Grafarholt og Úlfarsárdalur

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, stoczniowy, chemiczny, włókienniczy oraz skórzany^[1].

Transport

Osobny artykuł: Transport w Reykjavíku.

Transport drogowy

• Reykjavík – Borgarnes

• Reykjavík – Garðabær

• Reykjavík – Keflavík (międzynarodowy port lotniczy)

• Reykjavík (droga na terenie miasta)

• Reykjavík – Kópavogur

Burmistrzowie Reykjavíku

• Heiða Björg Hilmisdóttir (od 21 lutego 2025)
• Einar Þorsteinsson (16 stycznia 2024 - 21 lutego 2025)
• Dagur B. Eggertsson (16 czerwca 2014 - 16 stycznia 2024)
• Jón Gnarr (15 czerwca 2010 – 16 czerwca 2014)
• Hanna Birna Kristjánsdóttir (21 sierpnia 2008 – 15 czerwca 2010)
• Ólafur F. Magnússon (24 stycznia 2008 – 21 sierpnia 2008)
• Dagur B. Eggertsson (2007 – 2008)
• Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson (2006 – 2007)
• Steinunn Valdís Óskarsdóttir (2004 – 2006)
• Þórólfur Árnason (2003 – 2004)
• Ingibjörg Sólrún Gísladóttir (1994 – 2003)
• Árni Sigfússon (1994 – 1994)
• Markús Örn Antonsson (1991 – 1994)
• Davíð Oddsson (1982 – 1991)
• Egill Skúli Ingibergsson (1978 – 1982)
• Birgir Ísleifur Gunnarsson (1972 – 1978)
• Geir Hallgrímsson (1960 – 1972)
• Auður Auðuns i Geir Hallgrímsson (1959 – 1960)
• Gunnar Thoroddsen (1947 – 1960)
• Bjarni Benediktsson (1940 – 1947)
• Pétur Halldórsson (1935 – 1940)
• Jón Þorláksson (1932 – 1935)
• Knud Zimsem (1914 – 1932)
• Páll Einarsson (1908 – 1914)

Sport

Miasto gościło uczestników finału C2 pucharu Europy w lekkoatletyce 1985^[10], zawodów grupy A II ligi tych rozgrywek w 2004^[10] oraz III ligi drużynowych mistrzostw Europy w lekkoatletyce w 2011^[11]. Corocznie w mieście od 1964 odbywa się szachowy turniej Reykjavík Open, a od 1984 bieg maratoński^[12].

W Reykjavíku działa 10 klubów piłkarskich:

• Africa Reykjavík
• Fjölnir
• Fram
• Fylkir
• IR Reykjavík
• Reykjavíkur
• Leiknir Reykjavík
• Valur Reykjavík
• Víkingur Reykjavík
• Þrottur Reykjavík

Galeria

• 
  Fragment panoramy miasta
• 
  Najstarszy zachowany dom w Reykjavíku, pochodzący z 1762
• 
  Park miejski przy jeziorze Tjörnin
• 
  Ulica Skólavörðustígur (2014)
• 
  Reykjavík, port
• 
  Harpa – hala koncertowa i centrum konferencyjne

Polonica

• W 1942 roku na cmentarzu Fossvogur w Reykjaviku pochowano 12 polskich marynarzy, którzy utonęli po katastrofie w zatoce Faxa statku SS Wigry – polskiego frachtowca Bałtyckiej Spółki Okrętowej. W pogrzebie uczestniczyli marynarze z polskich statków „Hel” i „Batory”. Grób załogi „Wigier”, odnowiony został przez polskich marynarzy na początku lat 60.
• W mieście ma siedzibę Towarzystwo Przyjaźni Islandzko-Polskiej.
• W 2014 Polacy stanowili najliczniejszą grupę imigrantów w Reykjavíku, głównym kierunkiem zatrudnienia jest przemysł rybny^[13].
• 7 kwietnia 2017 roku miastem partnerskim Reykjavíku został Wrocław.

Miasta partnerskie

• Baku (Azerbejdżan)
• Caracas (Wenezuela)
• Helsinki (Finlandia)
• Kingston upon Hull (Wielka Brytania)
• Kopenhaga (Dania)
• Nuuk (Grenlandia)
• Oslo (Norwegia)
• Seattle (Stany Zjednoczone)
• Strumica (Macedonia Północna)
• Sztokholm (Szwecja)
• Thorshavn (Wyspy Owcze)
• Wilno (Litwa)
• Winnipeg (Kanada)
• Zevenaar (Holandia)
• Wrocław (Polska)

Ludzie związani z Reykjavíkiem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Reykjavíkiem.

Zobacz też

Zobacz kolekcję cytatów o Reykjavíku w Wikicytatach

• 101 Reykjavik – komedia filmowa z 2000 r.
• Architektura i urbanistyka Reykjavíku