Stefan Mayer

Stefan Antoni Mayer (ur. 25 września 1895 w Rawie Ruskiej, zm. 23 marca 1981 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, szef wywiadu i kontrwywiadu wojskowego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Stefan Mayer

pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	25 września 1895 Rawa Ruska, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	23 marca 1981 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie I Korpus Polski
Jednostki	3 pułk piechoty Legionów 15 pułk strzelców Sztab Generalny Wojska Polskiego
Stanowiska	d-ca drużyny d-ca plutonu szef kompanii szef Wydziału Kontrwywiadu Oddziału II (Wywiadowczego)
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Syn Fryderyka i Stanisławy z Helmanów^[1]. Uczył się w Filii C.K. Gimnazjum w Stryju, gdzie w 1913 ukończył VIII klasę z wynikiem celującym i zdał egzamin dojrzałości z odznaczeniem, po czym miał podjąć studia techniczne^[2]. Rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, które przerwał wybuch I wojny światowej.

Od 16 sierpnia 1914^[1] ochotnik w Legionach Polskich. Został przydzielony do 3 pułku piechoty, z którym przeszedł szlak bojowy aż do potyczki pod Rarańczą. Następnie służył w II Korpusie w 15 pułku strzelców^[1], uwięziony po bitwie pod Kaniowem zbiegł i przedostał się do Kijowa, a następnie do miejsca, gdzie formowano jednostki I Korpusu. Dotarł tam w czerwcu 1918, gdy miała miejsce kapitulacja, w związku z tym powrócił do Kijowa, gdzie powierzono mu misję przekazania poczty dla polskich władz cywilno-wojskowych przebywających w Moskwie. Następnie udał się do Murmańska, gdzie uczestniczył w powstawaniu polskich formacji wojskowych tzw. Murmańczycy. Dowodził działonem w baterii oficerskiej, a następnie będąc adiutantem Oddziału Murmańskiego powrócił w grudniu 1919 do Polski.

Od lutego 1920 był szefem sekcji ofensywnej dowództwa Frontu Pomorskiego, a miesiąc później referentem w referacie organizacyjnym Ekspozytury Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego w Grudziądzu, awansował wówczas do stopnia porucznika. Od 9 lipca 1920 podlegał referatowi wywiadu ofensywnego Grupy Operacji Jazdy, a od 17 sierpnia stał na czele Oddziału II Dowództwa Grupy Operacyjnej „Dolna Wisła”. 12 września 1920 w drodze awansu Stefan Mayer został przydzielony do dowództwa 4 Armii Wojska Polskiego jako szef Oddziału II i sekcji ofensywnej. 11 stycznia 1921 został przeniesiony na stanowisko zastępcy szefa, a następnie szefa Oddziału II 2 Armii Wojska Polskiego i zajmował je do momentu rozwiązania 2 Armii we wrześniu 1922.

Następnie od lipca 1923 został szefem Ekspozytury nr 6 Oddziału II Sztabu Generalnego w Brześciu, a od lipca Ekspozytury nr 1 w Wilnie. W październiku 1924 skierowano go na roczny kurs doszkalający w Wyższej Szkole Wojennej, ukończył go jako oficer Sztabu Generalnego i został przydzielony do Oddziału I Dowództwa Okręgu Korpusu nr 2 w Łodzi. W czerwcu 1926 został referentem Oddziału II Sztabu Generalnego WP, a miesiąc później ponownie stanął na czele Ekspozytury nr 1 w Wilnie. Od 1 września 1928 pełnił funkcję szefa Wydziału IIb (Kontrwywiadu) Oddziału II SG, od 1930 Wydziału IIb (Wywiadu)^[3], nadzorował również Biuro Szyfrów w którym Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki pracowali nad złamaniem szyfru Enigmy. W 1936 był bezpośrednio zaangażowany w sprawę rzekomej zdrady oficera wywiadu Jerzego Sosnowskiego, która do dziś budzi kontrowersje^[4]. 25 lipca 1939 uczestniczył w ujawnieniu wywiadowi francuskiemu reprezentowanemu przez Gustave Bertranda i Henriego Braquenié oraz Alastairowi Dennisonowi, Dillyemu Knoxowi i Humphreyowi Sandwithowi z wywiadu brytyjskiego osiągnięcia Polski w deskrypcji Enigmy^[5].

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę przedostał się przez Francję do Wielkiej Brytanii. Mimo konfliktu z gen. Władysławem Sikorskim został przez niego mianowany w 1941 komendantem polskiej szkoły wywiadu. Zorganizowano ją pod kamuflażem „Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej”, początkowo w lokalu w Londynie, przy Kensington Park Road W.11, w dzielnicy Bayswater, następnie w Glasgow^[6][7]. Brał udział w szkoleniu cichociemnych specjalizujących się w wywiadzie, pierwsze zajęcia rozpoczęły się 3 kwietnia 1941^[8][7][9].

Życie prywatne

Żonaty z Marią Goleńską, z którą mieli córkę Krystynę^[10]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6936^[1]
• Krzyż Niepodległości (25 stycznia 1933)^[11]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1975)^[12][13]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[14]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[8][13]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 16 marca 1934^[15], 18 lutego 1939^[16])
• Srebrny Krzyż Zasługi (3 sierpnia 1928)^[17]
• Order Krzyża Orła III klasy (Estonia, 1935)^[18]
• Krzyż Wojenny (Francja)
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)^[19]