Szarotka (roślina)

Szarotka (Leontopodium R.Br. ex Cass.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Rodzaj obejmuje 56 gatunków^[4]. Rośliny te występują naturalnie na obszarze od Europy po Chiny i Mjanmy w Azji^[5]. Najbardziej zróżnicowane gatunkowo są na obszarze południowo-wschodniej Azji. Rosną głównie na terenach górskich^[6].

Szarotka

Szarotka alpejska
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	szarotka
Nazwa systematyczna
Leontopodium R. Br. ex Cass. Bull. Sci. Soc. Philom. Paris 1819: 144. Sep 1819[3]
Typ nomenklatoryczny
L. alpinum Cass.[3]
Synonimy
Simlera Bubani[3][4] Sinoleontopodium Y.L.Chen[4]

Leontopodium calocephalum

W Europie występuje jeden gatunek – szarotka alpejska L. nivale^[5][4], rosnąca także w Polsce w Tatrach^[7].

Morfologia

Pokrój

Byliny, rzadko półkrzewy^[8], pokryte filcowatym kutnerem^[9].

Liście

Skrętoległe, pojedyncze, siedzące i całobrzegie. Z obu stron kutnerowate^[8][10].

Kwiaty

Zebrane w koszyczki, a te na szczytach pędów zebrane w gęste baldachogrona, spłaszczone od góry i wsparte dookoła biało owłosionymi liśćmi^[8]. Dno kwiatostanu jest płaskie i nagie – bez plewinek i włosków^[10]. Listki okrywy są papierzaste, przejrzyste, brązowawe^[8]. Koszyczki zawierają włącznie kwiaty rurkowate o barwie żółtej lub kremowej^[9]. Zewnętrzne są nitkowato wąskie, żeńskie i bardzo liczne. Wewnętrzne są męskie i mniej liczne^[8][10].

Owoce

Podługowate niełupki pokryte krótkimi, maczugowatymi, podwójnymi włoskami. Puch kielichowy tworzą pierzaste włoski wyrastające w jednym rzędzie^[8][10].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, podrodziny Asteroideae, z plemienia Gnaphalieae^[11].

Wykaz gatunków^[4][12]

Leontopodium jacotianum

Leontopodium japonicum

Leontopodium shinanense

• Leontopodium andersonii C.B.Clarke
• Leontopodium antennarioides Soczava
• Leontopodium artemisiifolium Beauverd
• Leontopodium aurantiacum Hand.-Mazz.
• Leontopodium blagoveshczenskyi Vorosch.
• Leontopodium brachyactis Gand.
• Leontopodium caespitosum Diels
• Leontopodium calocephalum Beauverd – szarotka pięknokoszyczkowa
• Leontopodium campestre (Ledeb.) Hand.-Mazz.
• Leontopodium charkeviczii Barkalov
• Leontopodium conglobatum (Turcz.) Hand.-Mazz.
• Leontopodium coreanum Nakai
• Leontopodium dedekensi Beauverd
• Leontopodium delavayanum Hand.-Mazz.
• Leontopodium discolor Beauverd – szarotka dwubarwna
• Leontopodium fangingense Y.Ling
• Leontopodium fauriei Hand.-Mazz. – szarotka Fauriego
• Leontopodium forrestianum Hand.-Mazz.
• Leontopodium franchetii Beauverd
• Leontopodium giraldii Diels
• Leontopodium haastioides Hand.-Mazz.
• Leontopodium haplophylloides Hand.-Mazz.
• Leontopodium hayachinense (Takeda) H.Hara & Kitam. – szarotka hayachińska
• Leontopodium himalayanum DC. – szarotka himalajska
• Leontopodium jacotianum Beauverd
• Leontopodium japonicum Miq.
• Leontopodium junpeianum Kitam.
• Leontopodium kamtschaticum Kom.
• Leontopodium kurilense Takeda
• Leontopodium leontopodinum (DC.) Hand.-Mazz.
• Leontopodium leontopodioides Beauverd – szarotka łąkowa
• Leontopodium lingianum (Y.L.Chen) Dickoré
• Leontopodium makianum Kitam.
• Leontopodium microphyllum Hayata
• Leontopodium monocephalum Edgew.
• Leontopodium montisganeshii S.Akiyama
• Leontopodium muscoides Hand.-Mazz.
• Leontopodium nanum (Hook.f. & Thomson ex C.B.Clarke) Hand.-Mazz.
• Leontopodium nivale (Ten.) A.Huet ex Hand.-Mazz. – szarotka alpejska, sz. śnieżna
• Leontopodium omeiense Y.Ling
• Leontopodium palibinianum Beauverd – szarotka Palibina
• Leontopodium pusillum (Beauverd) Hand.-Mazz.
• Leontopodium roseum Hand.-Mazz.
• Leontopodium schlothauerae Barkalov
• Leontopodium seorakensis Y.S.Lim, Hyun, Y.D.Kim & H.C.Shin
• Leontopodium shinanense Kitam.
• Leontopodium sinense Hemsl. ex F.B.Forbes & Hemsl.
• Leontopodium smithianum Hand.-Mazz.
• Leontopodium souliei Beauverd
• Leontopodium stellatum A.P.Khokhr.
• Leontopodium stoloniferum Hand.-Mazz.
• Leontopodium stracheyi C.B.Clarke ex Hemsl. – szarotka Strachey'a
• Leontopodium suffruticosum Y.L.Chen
• Leontopodium villosulum A.P.Khokhr.
• Leontopodium villosum Hand.-Mazz.
• Leontopodium wilsonii Beauverd – szarotka Wilsona

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Są całkowicie mrozoodporne, źle natomiast tolerują długotrwałe deszcze, zwłaszcza jesienne^[9]. Szczególnie nadają się do ogródków skalnych. Wymagają słonecznego stanowiska i przepuszczalnego, piaszczystego podłoża. Rozmnaża się je przez nasiona lub podział.