Wełnianka delikatna

Wełnianka delikatna^[4] (Eriophorum gracile) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych (Cyperaceae) (turzycowatych).

Wełnianka delikatna

Wełnianka delikatna (po prawej)
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	wełnianka
Gatunek	wełnianka delikatna
Nazwa systematyczna
Eriophorum gracile Koch. Catal. Bot. 2(Add.): 259 1799[3]

Pokrój

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wokółbiegunowo w Ameryce Północnej, w Azji i Europie. Przez Polskę przebiega południowa granica jego zasięgu. Współcześnie występuje tylko na Pomorzu Zachodnim, Pojezierzu Mazurskim, w okolicach Augustowa, w Biebrzańskim Parku Narodowym i na Polesiu Zachodnim. W Karpatach potwierdzone zostało występowanie tylko na trzech stanowiskach w Kotlinie Nowotarskiej (Puścizna Wielka, Puścizna Rękowiańska i torfowisko w okolicach Chyżnego). Dawniej liczba stanowisk w całym kraju wynosiła około 100, ale obecnie na większości z tych stanowisk gatunek ten już wyginął. Wyginął m.in. na Pomorzu Wschodnim, Śląsku, ziemi lubuskiej i w Wielkopolsce^[5].

Morfologia

Pokrój

Bylina tworząca luźne darnie za sprawą płożących się rozłogów^[6].

Łodyga

Wzniesiona, o niezbyt wyraźnym trójkątnym przekroju, o wysokości od 10 do 30 (50)cm^[6].

Liście

Rynienkowate o szerokości od 1 do 2 mm. Liście łodygowe z luźnymi pochwami i krótkim języczkiem^[6].

Kwiat

Zebrane w 3–4 jajowate kwiatostany o długości 10 mm, zebrane na szczycie łodygi w niewielką rozrzutkę. Szypułki kłosów są szorstkie, u nasady z liściowatymi podsadkami. Kwiaty wyrastają w kątach przysadek. Okwiat złożony z licznych włosków, wydłużających się podczas owocowania, tworzących wówczas biały wełnisty pióropusz. Kwiaty obupłciowe. Pręciki 3, słupek pojedynczy z trzema znamionami^[6].

Owoce

Trójgraniasty orzeszek, opadający wraz z pękiem wełnistych włosków z okwiatu^[6].

Gatunki podobne

Wełnianka wąskolistna (Eriophorum angustifolium) – w Polsce znacznie częściej spotykana^[5]. Odróżnia się gładkimi szypułkami kłosów, szerszymi liśćmi (2–4 mm) i ostrymi, 1-nerwowymi przysadkami^[7].

Biologia i ekologia

Geofit lub hydrofit. Kwiaty zapylane przez wiatr, ale na obserwowanych stanowiskach rozmnaża się głównie wegetatywnie przez rozłogi. Rośliny, zwykle nieliczne na poszczególnych stanowiskach, rosną na torfowiskach przejściowych i silnie podtopionych obrzeżach torfowisk wysokich, najczęściej na podłożu węglanowym^[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku Caricion lasiocarpae^[8]. Liczba chromosomów 2n = 60, 76^[5].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin^[9]. Został umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin^[10] w kategorii CR (krytycznie zagrożony). Na polskiej czerwonej liście posiada kategorię EN (zagrożony)^[11].

Głównymi czynnikami zagrożenia jest osuszanie siedlisk oraz ich zarastanie przez drzewa i krzewy^[6].