Wielkouch mniejszy

Wielkouch mniejszy^[6] (Macrotis leucura) – gatunek wymarłego ssaka z rodziny wielkouchowatych (Thylacomyidae). Występował w centralnej Australii, ostatni osobnik został zaobserwowany w 1931.

Wielkouch mniejszy

Macrotis leucura
(O. Thomas, 1887)[1]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	wielkouchowate
Rodzaj	wielkouch
Gatunek	wielkouch mniejszy
Synonimy
Perogale leucura O. Thomas, 1887[1] Peragale minor W.B. Spencer, 1897[2] Thalacomys minor miselius Finlayson, 1932[3] Macrotis minor miseliae: Tate, 1948[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
wymarły

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1887 roku angielski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Perogale leucura^[1]. Miejsce typowe jest nieokreślone; okaz typowy został wysłany przez taksydermistę z South Australian Museum do Londynu bez oznaczenia miejsca typowego, jednak Thomas sugerował że może pochodzić z okolic Adelajdy lub z północnej części Australii Południowej skąd pochodziły inne okazy z przysłanej kolekcji^[7][1][8][9]. Holotyp to młody samiec zakonserwowany w spirytusie o sygnaturze BM 1883.10.19.17 z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[1][8].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[9].

Zasięg występowania

Przed wyginięciem wielkouch mniejszy występował na centralnych pustyniach Australii w północnej Australii Zachodniej, południowym Terytorium Północnym i północnej Australii Południowej, co zostało udokumentowane okazami muzealnymi i znajomością gatunku przez Aborygenów^[10][9][11].

Wygląd

Długość ciała (bez ogona) samic 20–24 cm, samców 24–27 cm, długość ogona samic 12–15 cm, samców 12,5–17 cm; masa ciała samic około 311 g, samców około 360 g^[10]. Futro szare, brzuch biały. Ogon długi, biały z szarą kreską biegnącą od ciała ku końcowi. Jego długość wynosi 11,5-27,5 cm. Uszy długie, podobne do króliczych. Cechą charakterystyczną gatunku są palce łap. Przednie łapy posiadają pięć palców, z czego dwa są w zaniku. Tylne łapy są zaopatrzone w trzy palce, środkowy wyraźnie dłuższy od pozostałych.

Ekologia

Tryb życia

Prowadziły nocny tryb życia, dnie spędzały w wykopanych przez siebie norach. Zwierzęta spały w charakterystyczny sposób – na siedząco, przykrywając uszami oczy. Żywiły się głównie niewielkimi owadami, owocami, ziarnem i grzybami. Wodę przyjmowały w pożywieniu.

Rozmnażanie

Okres godowy występował pomiędzy marcem a majem. Ciąża trwała 3 tygodnie i liczyła 1-3 młode. Po urodzeniu młode spędzały 70-75 dni w matczynej torbie.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EX (ang. extinct „wymarły”)^[5].

Przyczyny wymarcia

Ostatnie żywe osobniki odłowiono w 1931 roku, a czaszka (mająca okołu 15 lat) znaleziona w 1967 roku w gnieździe ptaka drapieżnego, była ostatnim zebranym okazem tego gatunku^[9][11]. Według doniesień Aborygenów wyginął prawdopodobnie w latach pięćdziesiątych lub sześćdziesiątych XX wieku^[9][11]. Na przyczyny spadku populacji i wyginięcie M. leucura mogło mieć wpływ wiele czynników (np. zmiany w siedliskach i częstotliwości pożarów), chociaż wydaje się, że najbardziej znaczące było wprowadzenie lisów rudych (Vulpes vulpes) i kotów domowych (Felis catus)^[9][11].