Zajęczaki

Zajęczaki^[15][16][17], zającokształtne^[18], czterosiekaczowce^[16] (Lagomorpha) – rząd roślinożernych ssaków łożyskowych z nadrzędu Euarchontoglires, dawniej zaliczanych do gryzoni^[16], obejmujący szczekuszkowate (Ochotonidae), zającowate (Leporidae) oraz wymarłą rodzinę sarduszkowatych (Prolagidae)^[19].

Zajęczaki

Lagomorpha
Brandt, 1855[1]
Okres istnienia: oligocen–holocen PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 33.9/0 33.9/0
Przedstawiciel zajęczaków – królik europejski (Oryctolagus cuniculus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Magnordo	Boreoeutheria
Nadrząd	Euarchontoglires
Rząd	zajęczaki
Synonimy Otinia Rafinesque, 1815[2] Duplicidentia G. Fischer, 1817[3] Lagomorphi Brandt, 1855[4] Non-Claviculata R. Owen, 1858[5] Duplicidentati Lilljeborg, 1866[6] Leporida Carus, 1868[7] Duplicidentati Gill, 1872[8] Pliodonta Schlosser, 1884[9] Palarodentia Haeckel, 1895[10] Lagomorphiformes Kinman, 1994[11] Palaeologina Averianov, 1994[12] Leporomorpha Wyss & Meng, 1996[13] Leporiformes Zagorodnyuk, 2008[14]
Rodziny
3 rodziny (w tym 1 wymarła) – zobacz opis w tekście
Zasięg występowania
Zasięg występowania zajęczaków

Systematyka

W przeszłości zajęczaki zaliczano do rzędu gryzoni, dziś stanowią odrębny rząd, który obejmuje dwie występujące współcześnie i jedną wymarłą w czasach historycznych rodzinę^{[20][21][19][17]}:

• Ochotonidae O. Thomas, 1897 – szczekuszkowate
• Prolagidae Gureev, 1964 – sarduszkowate – takson wymarły
• Leporidae G. Fischer, 1817 – zającowate

Kopalne ślady występowania zajęczaków znane są od oligocenu^[16].

Opisano również rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji systematycznej i nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych rodzin^[22]:

• Annalagus Shevyreva, 1996 – jedynym przedstawicielem był Annalagus margarita Shevyreva, 1996
• Bulatia Gabunia & Shevyreva, 1994 – jedynym przedstawicielem był Bulatia aksyirica Gabunia & Shevyreva, 1994
• Dituberolagus Tong Yongsheng, 1997 – jedynym przedstawicielem był Dituberolagus venustus Tong Yongsheng, 1997
• Ephemerolagus Vianey-Liaud & Lebrun, 2013 – jedynym przedstawicielem był Ephemerolagus nieveae Vianey-Liaud & Lebrun, 2013

Budowa ciała

Zajęczaki to małe lub średnie zwierzęta, których ciało jest pokryte gęstą, miękką sierścią. Ogon krótki, także pokryty sierścią. Masa ciała tych zwierząt zawiera się w przedziale 0,1–5,5 kg, przy długości od kilkunastu do kilkudziesięciu centymetrów. Kończyny zakończone są palcami wyposażonymi w pazury. Przednie kończyny mają pięć palców, zaś tylne cztery lub pięć. Zęby stale rosną; w szczęce występują dwie pary siekaczy, w żuchwie natomiast jedna. Zęby policzkowe o wysokich koronach, oddzielone są od siekaczy długą diastemą^[16].

Ekologia

Zajęczaki są roślinożercami, o dwuetapowej metodzie trawienia pokarmu. Wydalają dwa rodzaje kału. Pierwszy, miękki, jest ponownie zjadany, dzięki czemu możliwe jest lepsze wykorzystanie składników odżywczych pokarmu^[16].

Tryb życia

Zajęczaki wiodą samotniczy lub stadny tryb życia. Są naziemne, niektóre gatunki kopią nory. Zamieszkują tereny otwarte, leśne i górskie. Niektóre gatunki są cenione jako zwierzęta łowne^[16].

Rozmieszczenie geograficzne

Zajęczaki są szeroko rozpowszechnione i w stanie naturalnym występują na wszystkich kontynentach (oprócz Australii)^[21]. W Australii i na Nowej Zelandii zostały introdukowane. Po znacznym rozmnożeniu i rozprzestrzenieniu zostały uznane za plagę^[16].