Zolmitryptan

Zolmitryptan (zolmitriptanum) – organiczny związek chemiczny z grupy pochodnych tryptaminy. Selektywny agonista receptora serotoninowego (5HT₁), stosowany jako lek przeciwmigrenowy^[3].

Zolmitryptan

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) (S)-4-(3-(2-(dimetyloamino)etylo-1H-indol-5-ilo)metylo)oksazolidyn-2-on
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C16H21N3O2
Masa molowa	287,35684 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	139264-17-8
PubChem	60857
DrugBank	DB00315
SMILES CN(C)CCC1=CNC2=C1C=C(C[C@@H]1COC(=O)N1)C=C2
InChI InChI=1S/C16H21N3O2/c1-19(2)6-5-12-9-17-15-4-3-11(8-14(12)15)7-13-10-21-16(20)18-13/h3-4,8-9,13,17H,5-7,10H2,1-2H3,(H,18,20)/t13-/m0/s1 InChIKey ULSDMUVEXKOYBU-ZDUSSCGKSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 0,19 mg/ml[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2019-11-17] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według europejskich kryteriów (na podstawie podanej karty charakterystyki). NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[2] 1 1 0
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N02CC03
Farmakokinetyka Metabolizm wątrobowy Wydalanie nerkowe
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie

Mechanizm działania

Zolmitryptan jest selektywnym agonistą naczyniowych receptorów 5HT_1B/1D^[4], odpowiedzialnych za skurcz naczyń. Wykazuje bardzo duże powinowactwo do wymienionych receptorów oraz umiarkowane do receptora 5HT_1A. Nie wykazuje natomiast aktywności wobec innych podtypów receptorów 5HT (5HT₂, 5HT₃, 5HT₄) oraz wobec receptorów andrenergicznych, histaminowych, muskarynowych i dopaminergicznych.
Jak się obecnie uważa, przyczyną występowania migrenowych bólów głowy jest miejscowe rozszerzanie się czaszkowych naczyń krwionośnych oraz wydzielanie przez zakończenia nerwu trójdzielnego specyficznych neuroprzekaźników^[5].
Zolmitryptan powoduje skurcz naczyń tętniczych szyjnych oraz hamuje ośrodkową i obwodową czynność nerwu trójdzielnego poprzez ograniczenie uwalniania CGRP^[6] (peptyd związany z genem kalcytoniny, ang. calcitonin gene-related peptide), peptydu VIP (naczynioaktywny peptyd jelitowy, ang. vasoactive intestinal peptide) oraz substancji P.
Zolmitryptan zmniejsza lub eliminuje ból głowy^[7], nudności/wymioty, światło- i dźwiękowstręt oraz inne objawy występujące w czasie napadu. Zolmitryptan podany w czasie aury nie zapobiega napadowi migreny.

Farmakokinetyka[8]

Zolmitryptan podany doustnie wchłania się średnio dobrze (ok. 60%) i po ok. godzinie osiąga 75% maksymalnego stężenia w surowicy. Pokarm nie ma wpływu na wchłanianie zolmitryptanu. Stężenie maksymalnie utrzymuje się, od momentu jego osiągnięcia, przez 4–6 godzin.
Lek metabolizowany jest w wątrobie, a metabolity wydalane są w większości razem z moczem (ok. 60%). Jeden z metabolitów, pochodna N-demetylowa, ma również działanie przeciwmigrenowe, około 6-krotnie większe niż sam zolmitryptan. Sądzi się, że to właśnie ten metabolit odpowiada w dużej mierze za skuteczność leku.

Wskazania

Napady migrenowe poprzedzone aurą, bez niej oraz migrena związana z miesiączką^[9]. Lek mogą zażywać tylko osoby, u których lekarz-specjalista stwierdził występowanie migreny. Leku nie stosuje się w profilaktyce napadów migreny.

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na substancję czynną lub którykolwiek składnik preparatu
• ciężkie i umiarkowane nadciśnienie tętnicze^[10]
• zawał serca, choroba niedokrwienna serca, dławica Prinzmetala, choroby naczyń obwodowych,
• jednoczesne stosowanie z ergotaminą lub jej pochodnymi oraz z innymi lekami z grupy antagonistów receptorów 5HT_1B/1D
• objawowy zespół Wolffa-Parkinsona-White’a
• zaburzenia rytmu serca
• migreny: porażenna, podstawna i oczna

Interakcje

Zażywanie zolmitryptanu i ergotaminy może powodować skurcz naczyń wieńcowych. Nie należy więc zażywać tych dwóch substancji jednocześnie. Przy jednoczesnym stosowaniu inhibitorów MAO, cymetydyny, inhibitorów cytochromu P-450, dobowa dawka zolmitryptanu nie powinna przekraczać 5 mg. Podawanie łączne z SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) może powodować wystąpienie zespołu serotoninowego. Nie stosować zolmitryptanu łącznie z preparatami zawierającymi ziele lub wyciąg z dziurawca.

Działania niepożądane

Objawy uboczne występujące często obejmują:

• suchość w jamie ustnej,
• nudności,
• zawroty głowy,
• uczucie gorąca,
• zaburzenia w odczuwaniu bodźców dotykowych,
• parestezje,
• osłabienie,
• senność,
• osłabienie i bóle mięśni,
• ucisk w okolicy szyi, kończyn i w klatce piersiowej.

Działania występujące rzadko:

• tachykardia,
• kołatanie serca,
• wysypek,
• obrzęków,
• bóle głowy.

Działania występujące bardzo rzadko:

• zawał serca,
• skurcz naczyń wieńcowych,
• niedokrwienie serca,
• wzrost ciśnienia tętniczego^[11],
• wielomocz,
• bolesne parcie na pęcherz,
• częstomocz.

Inne zastosowania

Trwają badania nad zastosowaniem zolmitryptanu w leczeniu klasterowych bólów głowy^[12][13]. Inne badania kliniczne wskazują na większą skuteczność przeciwmigrenową zolmitryptanu, jeśli jest on podawany w postaci rozdrobnionej lub donosowo^[14].

Preparaty

• Zomig – AstraZeneca – tabletki powlekane 2,5 mg.
• preparaty dostępne w Polsce:
  • Zolmiles^[15]
  • Zolmitriptan STADA^[16]