1654.

5. 1. - Sastanak posavskih pobunjenika i povjerenika hrvatskog sabora u Božjakovini bez rezultata^[1].
januar - Pošto je odbio Turke od Posedarja, Janko Mitrović sa Ilijom Smiljanićem napao Bosnu gde su "izvršili velike pokolje"^[2].

18. 1. (8. 1. po j.k.) - Perejaslavski sporazum: zaporoški kozaci se zakleli na vernost ruskom caru (sporazum zaključen u martu) - prelazak Ukrajine iz poljske u rusku sferu i kasnije uključenje u Rusiju.
28. 1. - Holanđani izgubili i poslednji posed u Brazilu.
siječanj - Siščani, kaptolski kmetovi, dolazili u Zagreb tražiti "stare pravice" od kanonika^[1].
4. 3. - Hrvatski sabor u Varaždinu - kralj poručuje da je odredio povjerenike za mirno rješenje Posavske bune, ako to ne uspije, neka ban upotrijebi oružanu silu^[1].
18. 3. - Varaždinski sporazum Posavaca i vlastelina Mirka Erdeda - određene obaveze i amnestija (ali ubrzo dolazi do novih nesuglasica)^[1].
20. 3. - Neuspešna mletačka opsada Knina: Turci opkolili i razbili Mlečane u dolini Butišnice - dolazi do rasula u kome su Mlečani i papski vojnici imali velike gubitke^[2]. Bosanski Fazli-paša poslao sultanu 200 hrišćanskih glava i 220 zarobljenika^[3].

april - Constantin Șerban je novi knez Vlaške (do 1658).
15. 4. - Westminsterski ugovor okončava Prvi anglo-holandski rat.
proleće - Švedske trupe konačno napuštaju Vechtu u severozapadnoj Nemačkoj^[4].
proljeće? - Štibrenci, kmetovi zagrebačkog Kaptola, digli bunu u selu Hrušćica na Savi - banska i krajiška vojska opljačkala i spalila selo^[1]^[5]. Nastavlja se pobuna sisačkih kmetova, tokom godine ulaze u savez sa Pokupskom, Posavskom i Ivanićkom krajinom^[6]^[7].
januar - maj? - Prvo veće preseljenje hercegovačkih hajduka u mletačku Boku kotorsku pod Perast^[8] (moguće nakon pohare zijameta Ibrahim-bega Ljubovića^[9]), koja postaje treće ratno područje na jadranskoj obali, odakle hajduci napadaju turske posede^[10], naročito novskih aga.

8. 5. - Otto von Guericke demonstrirao pred carem i Rajhstagom snagu atmosferskog pritiska i vakuuma putem Magdeburških polulopti.
15. 5. - Kandijski rat: malobrojniji Peraštani pobijedili Turke.
maj - Istovremeno sa napadom Mehmed-age Rizvanagića na Perast, ulcinjske i novske fuste napadaju druga mletačka mesta u Boki^[11].
15. 5. - Na Kaptolu smaknuti Tomo Kuzmić i Matej Dolenjak, vođe pobune u Hrušćici^[1].
16. 5. - Prva Dardanelska bitka je turska pobeda nad Mlečanima^[12].
20. 5. - Kurlandski brod stiže na karipsko ostrvo Tobago i uspostavlja koloniju - najmanja zemlja koja je imala koloniju u Amerikama.
7. 6. - Krunisan Luj XIV.
lipanj - Siščani pokušali glađu iznuditi predaju tvrđave u Sisku ali kaptol poslao hrane za tri godine, nakon čega kmetovi počinju s nasiljem^[1].
jun - Uskoci se zaleteli do Knina, rasterali inženjere i minirali podignute zidove^[2] - Turci odgovaraju haranjem u Ravnim kotarima, poginuo sin Ilije Smiljanića. U ovo vreme potisnuta mletačka straža iz Makarske^[2].
16. 6. - Švedska kraljica Kristina abdicira, novi kralj je Karl X Gustav (do 1660).
16 - 17. 6. - Turci pljačkaju mletačko uporište Tenos u Egeju^[13].
jun - Počinje Rusko-poljski rat (1654-67).

9. 7. - Nakon što je Ferdinand IV., hrvatsko-ugarski kralj umro od boginja, naslednik habsburške kuće postaje Leopold (1640-1705).
avgust, početkom - Zbor morlačkih predvodnika u Grusima kod Zadra doneo statut (kratki zakonik)^[14].
kolovoz, početkom - Seljaci ubili Miju Jantolčića, bivšeg sisačkog kaštelana^[1].
avgust/septembar? - Ilija Smiljanić se sa družinom sveti selu Ondiće kod Udbine u kome je živeo ubica njegovog sina^[15].
5. 9. - Ilija Smiljanić poginuo pri povratku iz Like na velebitskom Vučjaku^[16] - glava će biti osam dana izložena u Livnu a zatim poslata u Carigrad. Njegov brat Filip postaje novi harambaša^[15].
septembar - Na mletačku teritoriju prešlo 500 morlaka sa porodicama, krajem meseca napadaju Turke blizu Knina^[15].
septembar - U Engleskoj se sastaje neplodni Prvi protektoratski parlament.

3. 10. (23. 9. po j.k.) - Rusi definitivno uzimaju Smolensk Poljacima.
12. 10. - Eksplozija barutane u Delftu razara veći deo grada.
oktobar - Odred Filipa Smiljanića upada u Bosnu. U ovo doba: Janko Mitrović doveo 50 porodica iz Like u Ljubač kod Zadra^[15].
28. 10. - Novi veliki vezir postaje Ibšir Mustafa-paša, alepski paša, sultanov zet i nećak starog dželalijskog pobunjenika Abaza Mehmet-paše - njegove spahijske pristalice pljačkaju prestonicu^[17].
23. 11. - Naučnik Blaise Pascal doživeo religijsku viziju nakon koje se posvećuje teologiji i filozofiji.
28. 11. - Okončan Prvi bremensko-švedski rat.
decembar? - Antonio Zen je novi generalni providur u Dalmaciji^[15].
24. 12. - Bivša švedska kraljica Kristina u Briselu tajno prešla u katoličanstvo.
25. 12. - Sisački pobunjenici ponavljaju prisegu uzajamne vjernosti^[1].

Obnovljena utvrda Gvozdansko.
Knez Juraj Frankopan razbio Turke kod Popovića, zarobljen Kariman, aga iz Todorova^[1].
Prvi put kao mletački saveznik se javlja Bajo Pivljanin (operiše u Hercegovini i južnoj Dalmaciji)^[16].
Crkveni sabor u Morači, žalbe na turske zulume zbog veza sa Zapadom^[18].
Patrijarh Gavrilo je u Rusiji, a među srpskim sveštenstvom jača opozicija koja želi sprečiti uniju i srediti odnose sa turskom državom; u ovo doba proteran crnogorski vladika Visarion koji je bio zagovornik unije^[19].
Urađene freske u hopovskoj priprati.
Antoine Gombaud skrenuo pažnju Pascalu na problem podele dobitaka, ovaj zatim u prepisci sa Fermaom postavlja osnove računa verovatnoće.
januar-oktobar - Veliki vezir Kodža Derviš Mehmed-paša dobio zvaničnu rezidenciju od sultana - od kasnog 18. veka^[20] ova institucija će biti prozvana Visoka porta^[21].
Mehmed IV Geraj je novi krimski kan (do 1666).
Osnovana tvrđava Nerčinsk u Zabajkalskom kraju.

Događaji