1693.

1693. bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po Gregorijanskom kalendaru i redovna godina koja počinje u nedjelju po Julijanskom kalendaru.

Ovo je članak o godini 1693.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1660-e  1670-e  1680-e  – 1690-e –  1700-e  1710-e  1720-e
Godine:	1690 1691 1692 – 1693 – 1694 1695 1696

1693.. po kalendarima

Gregorijanski	1693.. (MDCXCIII)
Ab urbe condita	2446.
Islamski	1104–1105.
Iranski	1071–1072.
Hebrejski	5453–5454.
Bizantski	7201–7202.
Koptski	1409–1410.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1748–1749.
• Shaka Samvat	1615–1616.
• Kali Yuga	4794–4795.
Kineski
• Kontinualno	4329–4330.
• 60 godina	Yin Voda P(ij)etao (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11693.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

Erupcija Etne 1693.

• januar - Patrijarh Arsenije III obilazi manastir Lepavinu^[1].
• januar? - Veliki turski rat: pregovori o primirju - preko holandskog ambasadora ponuđeno desetogodišnje primirje po principu uti possidetis ali sultan odbija^[2] (zapravo "Beogradski predlozi" od prošle jeseni^[3]).
• 11. 1. - Potres na Siciliji 1693.: erupcija Etne izaziva po nekim procjenama najjači potres u povijesti Italije (7,4 po Richterovoj ljestvici) koji pogađa Siciliju i dijelove Malte, te pokreće tsunamije. U njemu je poginulo oko 60.000 osoba.^[4].
• 27. 3. - Dimitrie Cantemir nakratko nasleđuje oca kao vojvoda Moldavije, ali Turci postavljaju Constantina Ducu.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 5. 4. - Predlog generala Hajzlera da se srpske čete podrede carskim zapovednicima, a civili nasele na Kumansko polje između Dunava i Tise, odn. da se zanatlije i trgovci presele u Budim i Peštu^[1].
• april - Izdat ferman hercegovačkom paši da ne čini smetnje mitropolitu Simeonu pri sakupljanju dažbina, istaknuto pravo da ih ima pravo pobirati i od katolika - ali Mlečani mu nisu dozvolili povratak u Tursku^[5].
• 18. 5. - Rat Velike alijanse: snage Luja XIV napadaju Heidelberg. Francuzi osvajaju grad četiri dana kasnije i raznose tornjeve dvorca uz pomoć eksploziva.
• maj - Okončana Suđenja vešticama iz Sаlema: oslobođeni preostali optuženi.
• jun - Umro hrvatski ban Nikola Erdödy, kralj Leopold će na molbu Hrvata imenovati grofa Adama Batthyányja (do 1703)^[6].
• jun - Srbi iz kraja oko Marče se okupili u Lipovčanima, poručuju unijatskom episkopu Isaiji Popoviću da se "ostavi zagrebačkog biskupa" inače bi se moglo desiti da jednog dana izginu i on i kaluđeri^[1][7].
• 27. 6. - Bitka kod Lagosa: francuska flota pobjeđuje nizozemsku i englesku flotu kraj Portugala, opljačkano mnogo trgovačkih brodova.
• jun-jul - Austrijske vlasti neuspešno pokušavaju regrutovati dve srpske regimente za rat protiv Francuske; ipak Antonije Znorić sa 1.000 ljudi se nalazi na francuskom frontu^[8].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 29. 7. - Bitka kod Neerwindena: snage kralja Williama III. poražene u Belgiji.
• 31. 7. - Ravanički kaluđeri dobili od ruskih careva darodavnu povelju da svake sedme godine mogu dolaziti u Rusiju da bi dobili pomoć^[9]; ove godine i hilandarski jeromonah Jov sakuplja milostinju u Rusiji^[10].
• 4. 8. - 12. 9. - Neuspešna austrijsko-srpska opsada Beograda, ali veliki vezir odvraćen od pohoda ka Erdelju^[2]. Veliki vezir prozvao grad "Hajrul-bilad" ("Mesto sreće"), posetio ga i sultan Ahmed II.
• 14. 9. - Galikanizam: kralj Luj XIV obaveštava papu da je izdao naređenje protiv Deklaracije francuskog sveštenstva iz 1682.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 4. 10. - Bitka kod Marsaglie: Francuzi potukli savojsku vojsku blizu Torina.
• 11. 10. - Francuske snage osvajaju Charleroi (do 1698).
• oktobar - Patrijarh Kalinik I hirotonisao Nektarija Zotovića za hercegovačkog mitropolita^[11]. Ove godine je mitropolit Visarion preneo sedište Mitropolije dabrobosanske u Sarajevo.
• jesen - Podvojvoda Jovan Monasterlija stavljen pod zapovedništvo generala Stahremberga (deo Hajzlerovog plana)^[12].
• 18. 11. - Županijski sud odlučio da se Srbi proteraju iz Pečuja jer nisu poštovali uniju sa katoličkom crkvom (nije sprovedeno)^[13].

Kroz godinu

• Morejski rat: Mlečani osvojili i razorili Gabelu (ili '94?).
• Za sremskog unijatskog episkopa postavljen Petar Ljubibratić; Pečujski sud doneo odluku da se pravoslavni Srbi proteraju iz grada, na zahtev biskupa Radonjaja; Srpska milicija ukinuta kao samostalno telo, stavljena pod komandu carskih generala^[14].
• Pravoslavna crkva u mletačkoj Dalmaciji: episkopa Vasilija nasleđuje Nikodim Busović-Šibeničanin (do 1707), patrijarh Arsenije III mu zamera što mu nije došao da ga on zavladiči, a ne filadelfijski arhiepiskop Melentije Tipaldi, unijat (potvrdiće ga 1696)^[15].
• Popovski, ljubomirski i trebinjski Srbi odlučili da se presele u mletačku Dračevicu^[16]. Iguman Teofil Radulović pobegao sa 30 kaluđera iz manastira Tvrdoš u Herceg Novi^[9].
• Kralj priznao pravo Hrvatskoj na priključenje Like i Krbave, ali obnova županijskog uređenja ostaje samo na papiru^[17].
• U Lici izbija Prva Brinjska buna zbog neopravdanog ubiranja desetine od žita i sijena^[18]. Spor između karlovačkog generalata i ogulinskog kapetana zbog "Vlaha" (Srba) u Plaškom, Otoku, Gomirju i još nekim selima^[19].
• Pećki patrijarh Kalinik I Skopljanac zlostavljan u Jedrenu; Ahmed, sin Jegen-pašinog ćehaje, proglašen naslednikom "monaha Arsenija", u šta su uračunata i crkvena dobra^[20].
• Austrijanci (Sigbert Heister) zauzeli Vilagoš i Jenopolje.
• Religijski razdor između švicarskih i alsaskih anabaptista. Sljedbenici Jakoba Ammanna postaju Amiši.
• Tajno društvo Vitezovi apokalipse se organizira u Italiji
• Academia Operosorum Labacensium se osniva u Ljubljani
• John Locke objavljuje knjigu Neka razmišljanja o obrazovanju
• William Penn objavljuje svoj prijedlog o Europskoj federaciji, Esej o sadašnjem i budućem miru u Europi^[21]
• zima 1693/94 - Malo ledeno doba: veoma hladna zima u Francuskoj povrh loše žetve 1693. rezultiraju jednom od najvećih gladi u 17. veku^[22]; velika glad 1693-94 ubija 1,7 miliona Francuza^[23].

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1693.

• 7. 2. - Ana, ruska carica († 1740)
• 7. 3. - Carlo della Torre di Rezzonico, papa Klement XIII. († 1769)
• mart - James Bradley, astronom († 1762)
• 3. 4. - John Harrison, časovničar († 1776)
• 17. 6. - Johann Georg Walch, njemački teolog († 1775)
• 8. 8. - Laurent Belissen, francuski skladatelj († 1762)
•  ? - Louis Dominique Cartouche, francuski odmetnik († 1721)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1693.

• 6. 1. - Mehmed IV, bivši sultan (* 1642)
• 7. 2. - Paul Pellisson, francuski pisac (* 1624)
• 13. 2. - Johann Kaspar Kerll, njemački skladatelj (* 1627)
• 27. 3. - Constantin Cantemir, knez Moldavije (* 1612)
• 5. 4. - Anne Marie Louise d'Orléans, vojvotkinja Montpensiera (* 1627)
• 17. 4. - Jakub Ticin, lužički lingvista (* 1656)
• 25. 5. - Madame de La Fayette, francuska spisateljica (* 1634)
• jun - Nikola Erdödy, hrvatski ban
• 19. 9. - Janez Vajkard Valvasor, slovenski plemić i geograf (* 1641)
• 4. 11. - Frane Divnić, glazbeni pisar i zborovođa (* 1612)
• 24. 11. - William Sancroft, Nadbiskup Canterburyja (* 1616)