1642.

Ovo je članak o godini 1642.

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Kratke činjenice

14. 1. (4. 1. po j.k.) - Engleski kralj Čarls I ulazi u Parlament i bezuspešno pokušava uhapsiti petoricu poslanika - nakon ovoga odlazi iz Londona u Oksford.
zima 1641-42 - Mandžursko osvajanje Kine: Bitka Songjin je važna Qingovska pobeda nad vojskama Minga i zauzeće gradova Songshan i Jinzhou. Mandžurci će ove godine upadati i u provinciju Shandong.
januar - Uz dopune obnovljen Žitvatoročki mir između Habsburga i Osmanlija.
25. 1. - Zagrebački biskup bezuspešno protestuje kod čazmanskog kaptola zbog građenja manastira Lepavine; monasi ovog manastira kasnije tokom godine odlaze u Rusiju (1642-43) odakle donose knjige, među kojima i jevanđelje, poklon kijevskog mitropolita Petra Mogile^[1].
17. 2. - Aximski ugovor Holanđana i domorodaca u današnjoj Gani.
6. 3. - Bulom In eminenti papa Urban VIII. osuđuje jansenizam.
9. 3. - Habsburško-osmanlijski mir produljen na 20 godina, ali dolazi do komplikacija^[2].
25. 3. (15. 3. po j.k.) - Engleski parlament proglašava da je Ordinansa o Miliciji obavezujuća iako kralj nije dao pristanak.

30. 4. - Hrvatski sabor u Varaždinu, predstavljen novi podban Gašpar Orehovački^[2].
15. 5. - Šveđani zauzeli Olomouc u Moravskoj, njihovi konjanici viđeni u okolici Beča prije nego što su odbačeni^[2].
15. 5. - Maloletni Abbas II postaje šah Persije (do 1666).
17. 5. - Paul de Chomedey, sieur de Maisonneuve osnovao Montreal (prvobitno Ville Marie).
26. 5. - Tridesetogodišnji rat: bitka kod Honnecourta je težak francuski poraz od Španaca, ali pošto su ovi previše oprezni, ne iskorištavaju ga.

jul - Prvi Engleski građanski rat: prva veća akcija je kraljeva neuspešna Opsada Hulla, ne bi li se dokopao tamošnjeg arsenala.
avgust - Holanđani sasvim izbacili Špance sa Formoze.
22. 8. - Ferdinand III. potvrdio Vlaške statute^[3]. Iste godine donosi naredbu kojom se otežava pristup pravoslavnim sveštenicima^[4].
1. 9. (22. 8. po j.k.) - Engleski kralj Charles I diže kraljevsku bojnu zastavu na zamku Nottingham, čime proglašava rat svom Parlamentu - formalno počinje Prvi Engleski građanski rat.
12. 9.? - Naređeno zatvaranje pozorišta u Londonu, što predstavlja kraj Engleskog renesansnog pozorišta.
septembar - Turci povratili Azov, nakon što je ruski car Mihajlo I. naredio kozacima da ga napuste.
septembar - Baron Ivan Galer potvrđuje pravo vlasništva na neka zemljišta novoizgrađenom manastiru Lepavini^[5].

5. 10. - Vojvoda i veliki sudac Ivanićke Krajine Đurađ odbija zahtjev zagrebačkog biskupa da mu (katolički) predavci plaćaju žirovinu i desetinu - solidarnost krajišnika obiju vjera^[6]^[7].
23. 10. - Tridesetogodišnji rat: Bitka kod Breitenfelda je odlučna švedska pobeda u Saksoniji (Lennart Torstensson).
oktobar/novembar - Patrijarh Pajsije se u Peći sastao sa Trogiraninom Franom Leonardijem, misionarom Kongregacije, - ne prihvata unijaćenje^[8]^[9], ali i ne odbija kontakte sa Rimom^[10].
2. 11. (23. 10. po j.k.) - Bitka kod Edgehilla je prva postrojena bitka Engleskog građanskog rata - bez jasnog pobednika.
23. 11.? - Bitka kod Turnham Greena: parlamentarna vojska sprečila rojaliste da uđu u London.
24. 11. - Holandski moreplovac Abel Tasman otkrio ostrvo, prvobitno nazvano Van Diemenova zemlja a kasnije Tasmanija.
27. 11. - Kralj Ferdinand raspustio Ugarski sabor zbog mađarskih žalbi da se progone protestanti^[2].
2. 12. - Umro zagrebački biskup Benedikt Vinković.
4. 12. - Umro francuski prvi ministar kardinal Richelieu, nasleđuje ga kardinal Jules Mazarin (do 1661).
13. 12. - Abel Tasman je prvi Evropljanin koji je video Novi Zeland.

Turci utvrdili stari grad Perušić u Lici, ali ogulinski kapetan Gašpar Frankopan ga zauzeo, opustošio kraj oko Zavalja i vratio se sa 200 kršćana^[2].
Iseljavanje jednog broja "Vlaha" iz uže Hrvatske^[11].
U Veneciji otiskana Kita cvitya razlikova Ivana Ivaniševića.
Mustaj-beg Lički (Hasunović) postaje bihaćki kapetan (do 1676)^[12].
Patrijarh Pajsije napisao Žitije cara Uroša.
Bitoljski kadija na molbu turskih prvaka dozvoljava stranim trgovcima prodaju odijela i druge trgovačke robe, koja je jeftinija nego kod domaćih trgovaca^[13].
Prvi put se pominje Atli-beg po kome su nazvani Atlagići tj. Atlibegovići.
Rembrandt van Rijn završio sliku "Noćna straža".
Blaise Pascal počinje rad na računskoj mašini.
Pobunjenik Li Zicheng opseda Kaifeng - guverner grada probija nasipe ne bi li ga oterao ali u nastaloj poplavi gine većina stanovništva.
Lhasa je ponovo glavni grad Tibeta.
Portugalci potčinili kraljevinu Wehale na ostrvu Timor.
Medicina: Guillaume de Baillou je prvi opisao reumu a Johann Georg Wirsung glavni gušteračni vod.

Događaji