Торино

Торино (итал. Torino) — Италиянең Пьемонт төбәгендә урнашкан шәһәр.

Торино
итал. Torino Ошибка скрипта: Функции «lang_xx_italic» не существует.
Байрак	Илтамга
Рәсми исем	Torino
Демоним	torinesi, torinese, Turinois[1], Turinoise[1], turinèis, turinèisa, torinezo һәм torinezi
Рәсми тел	итальян теле
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Италия[2]
Нәрсәнең башкаласы	Пьемонт
Административ-территориаль берәмлек	метропольный город Турин[d]
Сәгать поясы	UTC+01:00 һәм UTC+02:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	По[d], Дора-Рипария[d], Sangone[d] һәм Stura di Lanzo[d]
Иң көнчыгыш ноктасы	45°04′40″ т. к. 7°46′24″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы	45°08′25″ т. к. 7°39′51″ кч. о.
Иң көньяк ноктасы	45°00′24″ т. к. 7°38′40″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы	45°02′31″ т. к. 7°34′40″ кч. о.
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	мэр Турина[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Кьяра Аппендино[d]
Канунбирү органы	Turin City Council[d]
Әгъзалык	Креатив шәһәрләр челтәре[d] һәм Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d][3]
Халык саны	841 600 (1 гыйнвар 2023)[4]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	239 метр
Кардәш шәһәр	Волгоград[5], Эш-сюр-Альзетт[d][6], Банье, Шамбери[6], Кордоба[6], Детройт[6], Газзә[6], Glazgo[6][7], Нагоя[6], Лилль[6], Льеж[6][8][9], Солт-Лейк-Сити[6], Кесальтенанго[6], Богота, Шеньяң[6], Роттердам[6], Уагадугу[d], Көлн[6], Тирана[10], Росарио[11], Измир[12], Санкт-Петербург[13] һәм Вэньчжоу[d][14][15]
Нәрсә белән чиктәш	Бальдиссеро-Торинезе, Бейнаско, Боргаро-Торинезе, Колленьо, Грульяско, Mappano[d], Монкальери, Никелино, Орбассано, Печетто-Торинезе, Пино-Торинезе, Риволи, Сан-Мауро-Торинезе, Сеттимо-Торинезе һәм Венария-Реале
Бүләкләр	Европаның агачлар шәһәре[d] (2008)
Мәйдан	130,01 км² (9 октябрь 2011)[16]
Почта индексы	10121–10156
Рәсми веб-сайт	comune.torino.it​(италь.)
Яклаучы изге	Our Lady of Consolation[d] һәм Иоанн Креститель[d]
Ачык мәгълүматлар порталы	AperTO[d]
Феноменның икътисады	economy of Turin[d]
Сейсмик классификация	3[d][17][18]
Җирле телефон коды	011
Номер тамгасы коды	TO
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	[d]
Торино Викиҗыентыкта

Халык саны — 841,600^[19] кеше (1 гыйнвар 2023). Падан тигезлегендә Көнбатыш Альп таулары итәгендә, Дора-Рипария елгасының По елгасына койган урынында урнашкан.

Халык саны буенча Италиянең Рум, Милан һәм Неапольдан соң дүртенче урында тора. 2012 елда 911 мең кеше булган, бистә халкы белән бергә 1,7 миллион кеше исәпләнә.

Бай тарихы һәм мәдәнияте булган шәһәр, үзенең арт-галереялары, сарайлары, театрлары, музейлары, парклары белән билгеле. Шулай ук Торино үзенең барокко, рококо, неоклассицизм, модерн стилендәге архитектурасы белән танылган.

XVI-XVIII гасырларда Савой герцоглыгы (соңрак Сардина кыйраллыгы) башкаласын Шамберидан (хәзерге Франция) Туринга күчерү процесында, сарайларның (Палаццо Мадам), мәйданнарның һәм бакчаларның күпчелек өлеше төзелә.

Италияне берләштерүгә зур өлеш кертүче сәясмәннәр һәм билгеле кешеләрнең (мәсәлән, Камилло Бенс ди Кавур) туган шәһәре булуы аркасында, Ториноны кайчакта «Италия азатлыгының бишеге» дип атыйлар.

Шәһәрдә бик күп университетлар, көллиятләр, академиялар, гимназия һәм лицейлар бар. Алар арасында XV гасырда нигез салынган — Турин университеты.

Туринның иң билгеле истәлекле урыннары булып Мисыр музее һәм шәһәр символы булган Моле Антонеллиана санала.

Шушы һәм башка истәлекле урыннары бөтендөнья туристларын үзенә җәлеп итә, Турин Италиянең кеше иң күп йөргән шәһәрләр унлыгына керә^[20].

XIX гасырда кала Европаның мөһим сәяси үзәге булып тора. 1861 елда Турин берләшкән Италиянең беренче башкаласы булу белән беррәттән, Италия кыйраллыгында хакимлек иткән династия — Савой йортының да башкаласы булып тора.

Италияда монархия бетерелгәннән соң, Туринның сәяси әһәмияте кимүенә карамастан, кала Европа һәм Италиянең мөһим сәнәгать, икътисад һәм сәүдә үзәге булып исәпләнә.

Турин — Милан һәм Румнан соң, икътисади күрсәткечләр буенча илдә өченче кала.

Шулай ук Турин Италиянең автомобильләр төзү буенча башкаласы, дип санала. Шәһәрдә FIAT, Lancia, Iveco компанияләренең штаб-фатирлары урнашкан.

Кала христианнарның истәлеге — Турин япмасы белән, шулай ук «Ювентус» һәм «Торино» футбол командалары белән дөньяга билгеле. Турин — 2006 елның Кышкы Олимпия уеннарының башкаласы.

Каланың саклаучысы булып Изге Иоанн Креститель (итал. San Giovanni Battista) санала. Кала бәйрәме көне — 24 июнь.

Сәгать поясы

Халыкара стандарт буенча Торино Үзәк Европа вакыты (Central European Time, CET) сәгать поясында урнашкан. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +1:00 гә тигез.

Халык[21]

1861	1871	1881	1901	1911	1921	1931	1936	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
173305	210873	250655	329691	415667	499823	590753	629115	719300	1025822	1167968	1117154	962507	865263	872367

Рәсми сайт

• Рәсми веб-сәхифәсе