Арктика кәңәшмәһе

Арктика кәңәшмәһе — 1996 йылда төньяҡ поляр зонаһының уникаль тәбиғәтен ҡурсалау өсөн Финляндия инициативаһы менән ойошторолған халыҡ-ара форум^[1].

Арктика кәңәшмәһе     ағзалар     күҙәтеүселәр

Тарих

1996 йылдың 19 сентябрендә Арктика кәңәшмәһе ойошторола, унда һигеҙ арктика дәүләттәре (Канада, Дания, Финляндия, Исландия, Норвегия, Россия, Швеция, АҠШ) һәм Европа парламенты керә.

2011 йылдың 14 майында Арктика кәңәшмәһенең ултырышы Гренландия утрауындағы Нуук ҡалаһында була. Бында кәңәшмәһе ағзалары Авиация һәм диңгеҙ эҙләнеүҙәрҙә һәм ярҙам итеүҙә хеҙмәттәшлек тураһындағы килешеүгә ҡул ҡуялар^[2].

Ағзалар

Арктика кәңәшмәһенә һигеҙ дәүләт инә^[2]:

•  Дания
•  Исландия
•  Канада
•  Норвегия
•  Рәсәй Федерацияһы
•  АҠШ
•  Финляндия
•  Швеция

Арктика кәңәшмәһенең дәүләт ағзалары менән бер рәттә ҡарар ҡабул итеү хоҡуғы алған 6 Арктиканың төп халыҡтары ойошмаларына «даими ҡатнашыусы» махсус статусы бирелгән.

Күҙәтеүсе илдәр

•  Бөйөк Британия
•  Германия
•  Испания
•  Италия (киләһе министрҙар кәңәшмәһенә тиклем ваҡытлыса статус)
•  ҠХР (киләһе министрҙар кәңәшмәһенә тиклем ваҡытлыса статус)
•  Корея Республикаһы (киләһе министрҙар кәңәшмәһенә тиклем ваҡытлыса статус)
•  Нидерланд
•  Польша
•  Франция
•  Япония
•  Һиндостан
•  Сингапур

Күҙәтеүсе халыҡ-ара ойошмалар

• Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы
• Арктика илдәре парламентарийҙары конференцияһы^[3]
• Ҡыҙыл Тәре халыҡ-ара комитеты
• Тирә-яҡ мөхит буйынса БМО программаһы^[4]
• БМО-ның үҫеш программаһы
• Төньяҡ кәңәшмә
• Төньяҡ форум^[5]

Хөкүмәткә ҡарамаған күҙәтеүсе ойошмалар

• Бөтә донъя ҡырағай тәбиғәт фондының артика программаһы
• Төньяҡ боланды көтөүселәренең бөтә донъя ассоциацияһы^[6]
• Арктика университеты