Европа иҡтисади берләшмәһе

Европа иҡтисади берләшмәһе (ҡыҫҡаса ЕЭС) — 1957 йылдан 1993 йылға тиклем ғәмәлдә булған ун ике Европа дәүләтенең төбәк интеграция берекмәһе. Төп маҡсаты булып иҡтисади интеграция, дөйөм баҙар ойоштороуҙы ла индереп, булдырыу тора^[2].

Европа иҡтисади берләшмәһе
Байраҡ
Нигеҙләү датаһы	1 ғинуар 1958[1]
Гимн	гимн Европы[d]
Валюта	ЭКЮ[d]
Бойһонған ойошма (филиал)	Joint Information Service of the European Community[d]
Штаб-фатирҙың урынлашыуы	Брюссель[d], Бельгия
Нигеҙендәге текст	Договор об учреждении Европейского экономического сообщества[d]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе	Европейское сообщество[d] һәм Европа Берләшмәһе
Алмаштырылған	Европа Берләшмәһе
Ғәмәлдән сыҡҡан дата	2024
Төп көйләүсе текст	Римские договоры[d]
Европа иҡтисади берләшмәһе Викимилектә

ЕЭС 1993 йылда

Тарихы

Европа интеграцияһын үҫтереүҙең төп стадиялары: Ирекле сауҙа зонаһы (1958—1968); Таможня союзы (1968—1986); Дөйөм баҙар (1986—1992); Иҡтисади һәм валюта союзы (1992—хәҙерге ваҡыт).

• 1957 йыл. Европа иҡтисади берләшмәһенең (ЕЭС) Европа күмер һәм ҡорос берләшмәһе ағзалары булған илдәр тарафынан ойошторола^[3].
• Рим килешеүенә ярашлы, ЕЭС-тың маҡсаты таможня союзын булдырыу (үҙ-ара сауҙала таможня пошлиналарын һәм һан сикләүен эҙмә-эҙ бөтөрөү), берҙәм ауыл хужалығы сәйәсәте, ЕЭС ағзаһы илдәре араһында капиталдың, эшсе көстәрҙең һәм хеҙмәттәрҙең ирекле хәрәкәте ине. Европа иҡтисади берләшмәһенә алты дәүләт инә: Франция, Германия Федератив Республикаһы, Италия, Бельгия, Нидерланд, Люксембург. Берләшмәгә инмәгән илдәргә ҡарата берҙәм таможня тарифтары билдәләнә^[4].
• 1958 йыл берләшмәнең беренсе комиссияһы эшләй башлай^[5].
• 1961 йылда Греция Европа иҡтисади берләшмәһенә ассоциацияланған ағза сифатында ҡушылған тәүге ил була, әммә уның ағзалығы 1967 йылда полковниктарҙың дәүләт түңкәрелешенән һуң туҡтатыла^[6].
• 1964 йыл. Дөйөм ауыл хужалығы баҙары ойошторола һәм хаҡтарҙың бер төрлөлөгө индерелә. 1969 йыл. Гаагала берләшмәне киңәйтеү һәм интеграцияны тәрәнәйтеү тураһында ҡарар ҡабул итеү (Тиндеманстың планы).
• 1972 йыл. Валюта курстарының берлеге тураһында Европа килешеүе әҙерләнә (European Joint Float Agreement). Ҡатнашыусы илдәрҙең валюталарына яҡынса 2,25 процент диапазонда бер-береһенә үҙгәрергә мөмкинлек бирә^[7].
• 1973 йыл. Бөйөк Британияның, Данияның, Ирландияның ЕЭС-ҡа ҡушылыуы.
• 1979 йыл. Европа валюта системаһын индереү^[8].
• 1981 йыл. Грецияның ЕЭС-ҡа ҡушылыуы^[9].
• 1986 йыл. Испанияның һәм Португалияның ЕЭС-ҡа ҡушылыуы^[10].
• 1991 йыл. ЕЭС һәм Европа ирекле сауҙа ассоциацияһы араһында Европа иҡтисади киңлеге булдырыу тураһында килешеү^[4].
• 1993 йыл. ЕЭС союзы ойошторолғандан һуң, Европа берләшмәһенә үҙгәртелә, ул Евросоюздың өс таяуының төп берләшмәһе булып тора^[11], ә берекмә институттары Союз институттары булып китә.

Дәүләт-ағзалар

Флаг	Дәүләт	Дата вступления	Телдәр	Валюта	Халҡы (1990)
	Бельгия	01957-03-Ҡалып:0expr 25 март 1957	нидерланд, француз, немец	бельгия франкы	&&&&&&&010016000.&&&&&010 016 000
	Великобритания	01973-01-Ҡалып:0expr 1 ғинуар 1973	инглиз	фунт стерлингов	&&&&&&&057681000.&&&&&057 681 000
	Греция	01981-01-Ҡалып:0expr 1 ғинуар 1981	грек	грек драхмаһы	&&&&&&&010120000.&&&&&010 120 000
	Дания	01973-01-Ҡалып:0expr 1 ғинуар 1973	дат	дат кронаһы	&&&&&&&&05146500.&&&&&05 146 500
	Көнбайыш Германия	01957-03-Ҡалып:0expr 25 март 1957	немец	немец маркаһы	&&&&&&&063254000.&&&&&063 254 000
	Ирландия	01973-01-Ҡалып:0expr 1 ғинуар 1973	инглиз һәм ирланд	ирланд фунты	&&&&&&&&03521000.&&&&&03 521 000
	Испания	01986-01-Ҡалып:0expr 1 ғинуар 1986	испан	испан пасетаһы	&&&&&&&038993800.&&&&&038 993 800
	Италия	01957-03-Ҡалып:0expr 25 март 1957	итальян	итальян лираһы	&&&&&&&056762700.&&&&&056 762 700
	Люксембург	01957-03-Ҡалып:0expr 25 март 1957	француз, немец, люксембург	люксембург франы	&&&&&&&&&0384400.&&&&&0384 400
	Нидерланды	01957-03-Ҡалып:0expr 25 март 1957	нидерланд	нидерланд гульдены	&&&&&&&014892300.&&&&&014 892 300
	Португалия	01986-01-Ҡалып:0expr 1 ғинуар 1986	португал	португал эскудоһы	&&&&&&&&09862500.&&&&&09 862 500
	Франция	01957-03-Ҡалып:0expr 25 март 1957	француз	француз франкы	&&&&&&&056718000.&&&&&056 718 000

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Евразия иҡтисади берләшмәһе