Сыуаштар (cыу. чӑвашсем) — Рәсәй Федерацияһының күп һанлы төрки халыҡтарының һәм илдең иң ҙур этностарының береһе. 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, сыуаштарҙың дөйөм һаны 1 миллион 637 мең самаһы.
Ҡыҫҡа факттар Үҙ атамаһы, Һаны һәм йәшәгән урыны ...
Сыуаштар
Чăвашсем| |
| Үҙ атамаһы |
чӑваш (ед. ч.), чӑвашсем
|
|---|
| Һаны һәм йәшәгән урыны |
|---|
|
Барлығы: ~ 1,5 млн
Рәсәй Федерацияһы:
1 435 872 (пер. 2010)[1], 1 637 094 (пер. 2002)[2][3]
- Сыуашстан:
814 750 (2010)[1], 889 268 (2002)[2]
- Татарстан:
116 252 (2010)[1], 126 532 (2002)[2]
- Башҡортостан:
107 450 (2010)[1], 117 317 (2002)[2]
- Ульяновск өлкәһе:
94 970 (2010)[1], 111 316 (2002)[2]
- Һамар өлкәһе:
84 105 (2010)[1], 101 358 (2002)[2]
- Мәскәү:
14 313 (2010)[1], 16 011 (2002)[2]
- Ханты-Манси автономиялы округы:
13 596 (2010)[1], 15 261 (2002)[2]
- Ырымбур өлкәһе:
12 492 (2010)[1], 17 211 (2002)[2]
- Мәскәү өлкәһе:
12 466 (2010)[1], 12 530 (2002)[2]
- Һарытау өлкәһе:
12 261 (2010)[1], 15 956 (2002)[2]
- Красноярск крайы:
11 036 (2010)[1], 16 859 (2002)[2]
- Ҡырым Республикаһы: 2 171 (2001 й.)
- Севастополь: 508 (2001 й.)
Ҡаҙағстан: 7 301 (перепись 2009)[4][5]
- Ҡарағанды өлкәһе: 2 377 (2010)[6]
- Ҡостанай өлкәһе: 1 437 (2010)[6]
- Төньяҡ Ҡаҙағстан өлкәһе: 1 037 (2010)[6]
- Павлодар өлкәһе: 909 (2010)[6]
- Аҡтүбә өлкәһе:345 (2010)[6]
Украина: 10 593 (2001)[7][8]
Үзбәкстан: 10 074 (1989 й.)[9] или 14000[8]
Беларусь: 1 277 (перепись 2009)[10]
Ҡырғыҙстан: 848 (1999)[8][11]
Төркмәнстан: 2 281 (1989)[12] или 3600[8]
Молдова: 1 204 (1989)[13] или 1 000[8]
Литва: 687 (1989)[8][14]
Эстония: 495 (2000)[15]
Грузия: 542 (перепись 1989)[16]
Латвия: 534 (оценка 2011)[17]
Әзербайжан: 489 (1989)[18]
Тажикстан: 200 (2000)[19] или 3 400[8]
|
| Тел |
Сыуаш теле, урыҫ тиеле
|
|---|
| Дин |
Күпселеге православие динендә[20].,
|
|---|
| Раса тибы |
Субурал тибы, понтий тибы, сублапоноид тибы
|
|---|
| Халыҡ |
төрки
|
|---|
| Туғандаш халыҡтар |
савир, болғарҙар, хазарҙар
|
|---|
| Этник төркөм |
Вирьял, анатри, анат енчи
|
|---|
| Килеп сығышы |
Болғарҙар
|
|---|
Ябырға
Сыуашстанда йәшәүселәрҙең 49,2 проценты ошо милләт вәкилдәре. Сыуаш диаспоралары, йыйнаҡ төркөмдәр булып, Рәсәйҙең башҡа төбәктәрендә лә көн итә. Ситтә йәшәүселәрҙең 30 процент самаһы Урал-Волга республиалары һәм өлкәләрендә: Башҡортостан, Татарстан, Ульяновск, Һамар һәм Һарытау өлкәләрендә тупланған.
Бынан тыш сыуаштар Ҡаҙағстан, Украина һәм Беларусь Республикаһында йәшәй.
Сыуаштар йәшәгән урындар
Сыуаштар Көньяҡ Урал буйына XVII быуат башында күсенә башлай.
Башҡортостанда сыуаштар халыҡ һаны буйынса урыҫтарҙан, башҡорттарҙан, татарҙарҙан ҡалышып 4-се урында. Улар башлыса Ауырғазы районында — 12,5 мең, Бишбүләк районында — 10, 4 мең, Стәрлетамаҡта — 4,9 мең, Ҡырмыҫҡалы районында — 4,8 мең йәшәй.
Сыуаш шағирҙары К. В. Иванов, Я. Г. Ухсай Башҡортостандың Бәләбәй районы Ыҫлыҡбаш ауылында тыуған.
Космонавт Андриян Николаев та сыуаш милләтенән.
.svg){kind=link}
