Байназар

Байназар (рус. Байназарово) — Башҡортостандың Бөрйән районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 1313 кеше^[1].

Ауыл
Байназар Байназар
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Бөрйән районы
Координаталар	53°17′39″ с. ш. 57°32′38″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 219 810 001
ОКТМО коды	80 619 410 101
Байназар

Почта индексы — 453591, ОКТМО коды — 80619425.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Иҫке Собханғол): 29 саҡрым
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Белорет): 118 саҡрым.

Ауыл Ағиҙел йылғаһының ике ярында урынлашҡан.

Ағиҙел йылғаһы аша аҫылма күпер

Тарихы

Байназар ауылы — Ҡарағай-Ҡыпсаҡ улусына ҡараған ауылдарҙың иң боронғоһо. Хәҙер ул Башҡортостандың Бөрйән районына ҡарай, Байназар ауыл советы биләмәһе үҙәге.

1955 йылғы картала Байназар ауылы урынында Әбдрахман ауылы тора.

Өфө наместничествоһының 1786 йылғы картаһында Байназар ауылы утар булараҡ күрһәтелгән. Оло быуын кешеләре ауылдың атамаһы Байназар түгел, Байҙанар ине тип раҫлай.

1812 йылда бында хәҙерге Әбйәлил районы 1-се Асҡар ауылынан 30 ғаилә күсеп килгән. Улар Таңатар йылғаһы буйлап күскән тиҙәр. Биш йыл үтеүгә тағы 3, 1858 йылда — 14 ғаилә килгән. Шулар араһында Асҡар Бейешевтың ейәне — Аллағол Мөхәмәтйәр улы ла булған. 12 ғаилә бер йылдан тәүге йәшәгән еренә күсә.

Байназар ауылына 1-се Асҡарҙан күсеп килгән Түңгәүер ырыуы башҡорттары нигеҙ һалған. Бында шулай уҡ Әбделмәмбәттән, Үҙәндән ҡарағай-ҡыпсаҡтар ҙа күсенгән.

Байназар ауылы 1816 йылдағы рәүиз мәғлүмәте буйынса 64 йәше тулған йорт старшинаһы Байназар Ильясов исемен йөрөтә. Һуңынан уның урынына бер туған ҡустыһы Алтынбай Ильясов килгән. Байназарҙың улдары күп булған. VII рәүиз мәғлүмәтенән: өлкән улы Иҫәнғолға 39 йәш, Ҡарағолға — 21 йәш, Сәйфелмөлөккә — 5.

Ауылда старшина Байназарҙан 33 йәшкә кесе булған 1785 йылғы Байназар Татлыбаев та (уның улы Ғәйнетдин) йәшәгән. Был исемдәрҙең күпселеге Ҡарағай-ҡыпсаҡ ырыуында билдәләнгән.

Ауылдағы халыҡ һаны арта барған: 1816 йылда 39 хужалыҡта — 273, 1859 йылда 81 хужалыҡта — 528, 1920 йылда 274 хужалыҡта — 1152 кеше йәшәгән.

Ауыл Ағиҙел йылғаһының ике ярында ла урынлашҡан.

1850 йылда халыҡтың бер өлөшө Ҡағы йылғаһы буйына күсенеп киткән һәм 6 хужалыҡта 36 кеше йәшәгән утар барлыҡҡа килгән. Был утар үҙәге Әхмәт ауылында булған (Әбйәлил районы) Түңгәүер улусына ҡараған.

Ә төп ауыл — Байназар — үҙәге Билал ауылында (Баймаҡ районы) урынлашҡан Ҡарағай-Ҡыпсаҡ улусына ингән.

Байназарҙар малсылыҡ, бигерәк тә йылҡысылыҡ менән шөғөлләнгән. 556 кеше йәшәгән 87 хужалыҡта 433 ат, 280 һыйыр, 232 һарыҡ, 39 кәзә булған. Әммә был мул тормош күрһәткесе түгел.

Малсылыҡ үҫеше түбәнгә тәгәрәгән, шуның өсөн халыҡ һунарсылыҡ, балыҡсылыҡ, солоҡсолоҡ менән шөғөлләнергә мәжбүр булған. XIX быуаттың 50-се йй. халыҡта 14 солоҡ һәм 9 умарта булған).

Ер эшкәртеүгә яңы ғына тотонғандар. 1842 й. бөтөн халыҡҡа ҡарата 16 бот ужым һәм 450 бот яҙғы ашлыҡ сәселгән.

Байназарҙарҙың 1812 йылғы Ватан һуғышында ҡатнашыуы

1805—1807 йылдарҙа Рәсәй батшалығының создаштары Франция менән һуғышҡанда башҡорт полктары составында Байназарҙан Аслан Байрамғәлин, Рафиҡ Атанғолов ҡатнашҡан.

1812 йылда Ватан һуғышында байназарҙарҙың ҡатнашыуы тураһында түбәндәге факттар һөйләй. Парижды алыуҙа ҡатнашҡан 15-се башҡорт полкы составында үҙен аямай, батырҙарса зауряд-хорунжий Килдеғол Игелек улы Ибраһимов, көмөш миҙалдар менән бүләкләнгән рядоойҙар Буранғол Әбделкәримов, Ҡорманғәли Миңлейәров, Рәхмәтулла Мерәҫов, Ишназар Дәүләткилдин һәм Ишбулат Наурыҙбаев һуғышҡан. Сирбай Байрамғол улы Әмиров яу ҡырында башын һалған.

Байназарҙан күсеп сыҡҡан халыҡ Лубаҙа-Тамаҡ йылғаһы буйында һәм Арастауҙа үҙҙәренең айырым утарҙарын үҙаллы ауыл дәрәжәһенә еткергән. Нәбиулла (бөгөн — Нәби) һәм Мораҙым ауылдары 1843—1847 йылдарҙа бына шулай барлыҡҡа килгән^[2].

Байназар ауылының XIX быуат уртаһынан артабанғы үҫеше

Биләмә берәмектәренә инеүе

Теркәү йылы	Улус, ауыл советы	Өйәҙ, кантон, район	Губерна, Республика	Дәүләт
1786	Ҡарағай-Ҡыпсаҡ улусы	Өфө наместничествоһы	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1816	-се йорт	-се Башҡорт кантоны	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1834	-се йорт	-се Башҡорт кантоны	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1847	-се йорт	-се Башҡорт кантоны, өйәҙе	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1859	-се йорт	-се Башҡорт кантоны, өйәҙе	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1895	улусы	өйәҙе	Өфө губернаһы	Рәсәй империяһы
1920	улусы	Бөрйән-Түңгәүер кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	РСФСР
1926	улусы	Бөрйән-Түңгәүер кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	СССР
1935	Байназар ауыл советы	Бөрйән районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1941	Байназар ауыл советы	Бөрйән районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1990	Байназар ауыл советы	Бөрйән районы	Башҡортостан Республикаһы	Рәсәй Федерацияһы

Ауылдың XX быуаттағы үҫеше

Байназарҙан Беренсе донъя һуғышында түбәндәге ир-егет ҡатнашҡан: Салауатов (Нотоғулла) Мөтиғулла Шахнияз улы (1892 й.), Назаров Мөхәмәҙиә Әбсәләм улы (1894 й.), Мансуров Нәжметдин Хәйретдин улы (1894 й.), Маликов Рамаҙан Абдулла улы (1892 й.), Ҡасҡынов Салауат Мөфтәхетдин улы (1890 й.), Ҡоҙашев Хәмит Ғәле улы (1890 й.), Идалин Мостафа Б. (1892 й.), Исламғолов Ғәлиәхмәт (1892 й.), Дәүләтшин Нурәхмәт Дәүләтша улы (1892 й.), Байназаров Ағзам Абдулла улы (1893 й.), Алтынбаев Ғибәҙулла Канифулла улы (1892 й.), Айытбаев Фазлетдин Заһретдин улы (1895 й. Әтек), Үтәбаев Рәсүл Насырйән улы (1895 й.) һ.б^[3]

Бөйөк Октябрь революцияһынан һуң Бөрйән-Түңгәүер кантоны биләмәләренә инә. Граждандар һуғышы йылдарында башҡорт милли хәрәкәте үҙәктәренең береһе (1920—1921 йй. Бөрйән-Түңгәүер ихтилалы) булған. Байназар ауылы янында 1 мең кешенән торған баш күтәреүселәр отряды хәрәкәт иткән. Ҡыҙылармеецтар ауылдың 18 кешеһен атып үлтергән^[4].

1924 йылда Иҫке Собханғолда ла мәктәп асыла, 1925 йылда Байназар, Байғаҙы, Ғәҙелгәрәй, Әтек мәктәптәре эш башлай.

Халыҡ һаны

Бөрйән районы 35 ауыл араһынан халыҡ сағыштырмаса күп йәшәгән ауылдар: Иҫке Собханғол (3,7 мең, 1989) һәм Байназар (1,2 мең кеше) Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Халыҡ иҫәбе
2002[5]	2009[5]	2010[6]
1361	↗1426	↘1313

Милли состав

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002)|мәғлүмәттәренә ярашлы, башҡорттар һаны 99 % тәшкил иткән^[5]

Урамдары

Урам исемдәре ^[7]

• Ағиҙел (урамы) (рус.  Агидель (улица))
• Бельская урамы (рус. Бельская (улица))
• Тау урамы (рус.  Горная (улица))
• Дуҫлыҡ урамы (рус.  Дружбы ( улица))
• Кәлтәгәү урамы (рус.  Калтагау (улица))
• Зәки Вәлиди урамы (рус.  Заки Валиди (улица))
• Тыныслыҡ урамы (рус.  Мира ( улица))
• Йәштәр урамы (рус.  Молодежная (улица))
• Октябрь урамы (рус. Октября (улица))
• С. Юлаев урамы (рус.  С. Юлаева (улица))
• Тирмән урамы (рус. Тирман (улица))
• Туғай урамы (рус.  Тугай (улица))
• Урал урамы (рус.  Уральская (улица))
• Мәктәп урамы (рус.  Школьная (улица))

Билдәле шәхестәре

• Баязитова Әминә Тимерҡаҙыҡ ҡыҙы (17 декабрь 1946 йыл) — педагогик хеҙмәт ветераны. Рәсәйҙең мәғариф отличнигы, Рәсәйҙең почетлы мәғариф хеҙмәткәре, уҡытыусы — методист, юғары категориялы уҡытыусы.
• Баязитов Роберт Ишдәүләт улы (2 ноябрь 1939 йыл) — комсомол, партия һәм мәғариф ветераны. 1985—2004 йылдарҙа Бөрйән районы Байназар урта мәктәбе директоры. Рәсәй Федерацияһының (1997) һәм Башҡорт АССР-ы мәктәбенең (1988) атҡаҙанған уҡытыусыһы, РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1979).
• Баязитова Рәсимә Рауил ҡыҙы (27 март 1975 йыл) — Башҡортостан Республикаһының мәғариф алдынғыһы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы.
• Байназаров Ағзам Мәхәмәт улы (1 декабрь 1920 йыл—29 декабрь 2007 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 2-се һәм 1-се дәрәжә Ватан һуғышы (1985), Ҡыҙыл Йондоҙ, «Почёт Билдәһе» ордендары кавалеры.
• Буранғолов Йәмил Айҙар улы (19.06.1958), журналист. Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (1995).
• Зәйнуллин Ғәриф Әхмәҙиә улы (15 сентябрь 1951 йыл — 4 декабрь 2002 йыл) — ауыл хужалығы алдынғыһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған малсыһы (1987).
• Ғарифуллина Айһылыу Рәжәп ҡыҙы — башҡорт шағиры. 2000 йылдан Рәсәй һәм Башҡортостан Республикаһының Яҙыусылар союздары ағзаһы.
• Дәүләтбирҙин Сәлихйән Хафиз улы (26.01.1927) — Японияға ҡаршы һуғыш хәрәкәттәрендәге ҡыйыулығы өсөн II дәрәжә Ватан һуғышы ордены^[8], «Батырлыҡ өсөн»^[9], «Германияны еңгән өсөн», «Японияны еңгән өсөн» миҙалдары менән бүләкләнә.
• Иманғолова Зөләйха Сәхи ҡыҙы (7.04.1948 йыл Башҡорт АССР-ы Бөрйән районы Байназар ауылы) — Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы, хеҙмәт ветераны.
• Ишбулатов Мөнир Сибәғәт улы (19 ғинуар 1935 йыл — 23 октябрь 2010 йыл) — мәғариф хеҙмәткәре, яҙыусы. 1994 йылдан Башҡортостан Яҙыусылар союзы ағзаһы[1]. Мәләүез районының Булат Рафиҡов исемендәге әҙәби премияһы лауреаты (2007).
• Ҡарамышева Таңһылыу Фаяз ҡыҙы — башҡорт шағиры. Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Яҙыусылар союзы ағзаһы (1994).
• Маликова Мәрйәм Ғүмәр ҡыҙы (1 май 1941 йыл) — ғалим-зоотехник, ауыл хужалығы фәндәре докторы, профессор. Башҡортостандың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Ауыл хужалығы малдарын туҡландырыу һәм аҙыҡ технологиялары лабораторияһында баш ғилми хеҙмәткәр.
• Мырҙағолова Бикә Сәләхетдин ҡыҙы (3 март 1923 йыл — 16 ғинуар 2010 йыл) — уҡытыусы, хеҙмәт һәм тыл ветераны. Башҡортостандың халыҡ мәғарифы алдынғыһы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры.
• Науразбаев Иҙрис Хәмит улы (25 июль 1942 йыл) — механизатор, хеҙмәт ветераны. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре.
• Салауатов Хәйҙәр Әбүбәкир улы (10 июль 1945 йыл) — рационализатор, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре, механизатор, иретеп йәбештереүсе.
• Салауатова Хәсбиямал Сабит ҡыҙы (1921—27.02.1991), мәғариф алдынғыһы. 1939 йылдан Бөрйән районы мәктәптәре, шул иҫәптән 1952—1976 йылдарҙа Байназар урта мәктәбенең башланғыс синыфтар уҡытыусыһы. Башҡорт АССР-ы мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1967).
• Сөйәрғолов Муллайән Зыяитдин улы (21.111934), Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт академия драма театры актёры. Башҡорт АССР-ының халыҡ артисы (1986). СССР-ҙың Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1984).
• Маликов Зәки Рамаҙан улы (7 ғинуар 1923 йыл — 9 май 2011 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышы ветераны, II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры
• Маликов Мөжәүир Суфиян улы (1 июнь 1926 йыл — 7 май 2004 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышы һәм совет-япон һуғыштарында ҡатнашыусы, II дәрәжә Ватан һуғышы, Жуков ордендары кавалеры, хеҙмәт ветераны
• Салауатов Юнир Хәй улы (1 февраль 1948 йыл) — эстрада артисы, нәфис һүҙ оҫтаһы, юморист һәм сатирик, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы (1984).

Әлибәкова Флүрә Мөҙәрис ҡыҙы (19 июль 1959 йыл) — Бөрйән районы үҙәк дауаханаһы педиатры, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы

Байназар ауылында уҡығандар

• Ғарифуллина Айһылыу Рәжәп ҡыҙы 1968 йылдың 1 ғинуарында Башҡорт АССР-ы Мәһәҙей ауылында тыуа, ишле ғаиләлә етенсе бала була.

Башланғыс белемде тыуған ауылында ала. Байназар урта мәктәбен тамамлағас, Белорет һөнәрселек училищеһендә тегенсе һөнәрен үҙләштерә. Артабан баласаҡ хыялы Башҡорт дәүләт университетының башҡорт филологияһы һәм журналистика факультетына алып килә. Ундағы «Шоңҡар» әҙәби-ижад түңәрәгендә шөғөлләнә.

Университетты тамамлағас, хеҙмәт юлын тыуған районының Ҡолғона ауыл мәктәбендә башҡорт теле уҡытыусыһы булып башлай. Ун йылдан ашыу ғүмерен мәғәриф өлкәһенә арнай. 2002 йылдан Бөрйән районы «Таң» гәзитендә бүлек мөдире булып эшләй.

«Гөрләүек», «Йондоҙ асам» шиғыр китаптары авторы. «Баҙал» ижади төркөмгә етәкселек итә. Әҙәбиәт өлкәһендә 80-се йылдарҙан. Үҙенең шиғриәте менән халҡы күңелендә ныҡлы урын биләгән инде. 2000 йылдан Рәсәйҙең һәм Башҡортостандың Яҙыусылар союздары ағзаһы. Айһылыуҙың шиғырҙары дөйөм йыйынтыҡтарҙа донъя күрҙе, республика матбуғатында даими баҫылып тора.

Ер-һыу атамалары

Бөрйән районы. Ҡурыуҙы тауы

Төп мәҡәлә: Ҡурыуҙы

Бөрйәндә яҙып алынған «Бабсаҡ менән Күҫәк» эпосында шул райондың Байназар ауылы эргәһендәге Ҡурыуҙы тауының атамаhына түбәндәгесә аңлатма бирелә:

Мәсем хандың ғаиләһен арыҫлан һәләк итә. Ҡайғынан башын юғалтҡан хан үҙенең һылыу ҡыҙын арыҫлан ҡолағын киҫеп алып килгән батырға кейәүгә бирергә вәғәҙә итә. Бабсаҡ бей арыҫландың уң ҡолағын киҫеп алған. Әммә Ҡараҡөлөмбәт арыҫландың икенсе ҡолағын алдараҡ килтереп еткергән. Көнсөл Ҡараҡөлөмбәт Бабсаҡ бейҙе үлтерә һәм дошманлашҡан ырыуҙың бөтөн кешеһен ҡырып бөтөрә. Тик «бер йән» (шунан: бөрйән һүҙе килеп сыҡҡан, тиҙәр), бер имсәк бала ғына тере ҡалған була. Ул бала, үҫеп ир-егет ҡорона ингәс, Күҫәк батыр булып таныла һәм үҙенең Бабсаҡ батырҙың улы икәнен белә. Ҡараҡөлөмбәттән ул бик ҡаты үс алған: Байназар ауылы янындағы тауҙа, дошманын ҙур ҡаҙанға һалып, тереләй ҡурырға бойорған. Шунан бирле был тау Ҡурыуҙы тауы тип йөрөтөлә икән.

Бөйөк Ватан һуғышы яугирҙары исемлеге

«Ил саҡырғас, яуға киттек…» Байназар ауыл Советы буйынса бөтәһе 241 кеше фронтҡа китә, 139 яуҙа һәләк булалар, 102 еңеү менән ҡайталар (хәҙер улар ҙа мәрхүмдәр).

Байназар ауылынан булған яугирҙар исемлеге:

№ тәртип буйынса	Байназар ауылынан. Фамилияһы, исеме атаһының исеме	Тыуған йылы	һуғышҡа киткән йылы	Вафат булған йылы
1	Аҙанғолов Мөхәмәтйән Дәүләткужа улы	1923	1942	1942
2	Аҙанғолов Мөхәррәм Дәүләтҡужа улы	1921	1943	2006
3	Алтынбаев (Вәлиев) Ғарифулла Хәлфетдин улы	1918	1941	1942
4	Алтынбаев Зекрийә Ҡәнифулла улы	1904	1941	1942
5	Алтынбаев Мәхмутдин Ҡәнифулла улы	1907	1941	1942
6	Алтынбаев Сабирйән Әбделвәхит улы	1900	1941	1944
7	Алтынбаев Фәтҡулла Ғибәт улы	1924	1942	1943
8	Айытҡолов Сәлмән Хәбир улы	1924	1942	1973
9	Айытҡолов Ғәфур Ширғәле улы	1903	1942	1973
10	Айытбаев Зекрийә Сафа улы	1924	1943	1965
11	Архипов Иван Осипович	1925	1943	1965
12	Байназаров Абдрахман Абдулла улы	1905	1942	1943
13	Байназаров Зайнулла Султангәрәй улы	1907	194-	1943
14	Байназаров Ильяс Хөсәйен улы	1913	1941	1943
15	Байназаров Ғәлиулла Хәйрулла улы	1919	1941	1945?
16	Байназаров Мөхәмәтйән Сәғит улы	1906	1942	1994
17	Байназаров Мансур Сәғит улы	1921	1941	1942
18	Байназаров Мирсаяф Ғәлиастан улы	1909	1941
19	Байназаров Сахиулла Мөхәмәҙиә улы	1918	1941	1945
20	Байназаров Сәйетғәле Зөлфәр улы	1922	1941	1945
21	Байназаров Ағзам Мөхәмәт улы	1921	1941	2003
22	Байназаров Абдразаҡ Ғиниәт улы	1923	1942	2003
23	Байназаров Айытбай Ғиниәт улы	1925	1944	1999
24	Вәлиев Хәлфетдин Ғиләжетдин улы	1898	1942	1944
25	Вәлиев Хөснөтдин Хәлфетдин улы	1923	1941	1944
26	Вәлиев Ғилфан Ғиләжетдин улы	1910	1941	1943
27	Вәлиев Ханнан һаҙый улы	1915	1941	194?
28	Ғайсин Юныс Яхия улы	1911	1941	1974
29	Ғәлиев Лотфулла Әбсәләм улы	1901	1941	1942
30	Ғәлин Нуриәхмәт Хажиәхмәт улы	1900	1941	1942
31	Ғәйнуллин Басир Султан улы	1919	1941	1942
32	Ғәлимов Мөхәмәтғәле Ишмөхәмәт улы	1896	1942	1968
33	Дәүләтшин Исмағзам Яһанур улы	1905	1941	1943
34	Дәүләтшин Исмағзам Яһанур улы	1902	1941	1943
35	Зарипов Әбделхәй Зәкир улы	1911	1941	1942
36	Зарипов Рәхимйән Зәкир улы	1916	1941	1982
37	Зарипов Мансур Фәтих улы	1925	1943	1944
38	Зәйнуллин Сәхиулла Рәхмәтулла улы	1906	1942	1991
39	Зәйнуллин Әхмәтулла Рәхмәтулла улы	1925	1942	2009
40	Зәйнуллин Әхмәҙиә Рәхмәтулла улы	1926	1943	1994
41	Зәйнуллин Шәрифулла Лотфулла улы	1904	1942	1973
42	Иманғолов Әбүзәр Мәхмүтдин улы	1902	1942	1997
43	Иманғолов Нәсибулла Хисаметдин улы	1902	1942	1997
44	Иманғолов Фазлетдин Ямалетдин улы	1901	1942	1951
45	Ибәтуллин Хәкимйән Сәхиулла улы	1923	1942	1959
46	Иҙәлин Мостафа Ширғәле улы	1894	1942	1944
47	Исламғолов Ғөбәйтулла Хөбитдин улы	1906	1942	1942
48	Исламғолов Ғәйнитдин Хәлфетдин улы	1917	1941	1944
49	Исламғолов Ғәлиән Хөснийән улы	1917	1941	1944
50	Исламғолов Әбүзәр Ғәлиәхмәт улы	1925	1943	2000
51	Исмаков Ғөбәйтулла Собханғол улы.	1897	1942	1944
52	Исмаков Фазулла Ғөбәйтулла улы	1923	1942	1943
53	Исмаков Ғәйзулла Ғөбәйтулла улы	1926	1944	1994
54	Иҫәнғәлин Әшрәф Шәкир улы	1903	1942	1944
55	Ишбулатов Сабитулла Хәйрулла улы	1896	1942	1942
56	Ишбулатов Лотфулла Сибәғәт улы	1924	1942	1990
57	Ишемғолов Ғәлләметдин Сиражетдин улы	1910	1941	1943
58	Ишҡыуатов Солтангәрәй Илһам улы	1902	1942	1943
59	Ишҡыуатов Шәриф Хөбитдин улы	1914	1941	1941
60	Ишназаров Хәйетдин Хисаметдин улы	1899	1942	1942
61	Ҡарабулатов Зекрия Султан улы	1913	1941	1942
62	Ҡарабулатов Нурғәле Солтан улы	1917	1941	2001
63	Ҡарағолов Әбделхаҡ Даян улы	1911	1941	1943
64	Ҡарағолов Ғәлиулла Хәкимйән улы	1911	1941	1943
65	Ҡарағолов Зөбәйҙулла Хәкимйән улы	1911	1941	1943
66	Ҡарағолов Әшрәф Ғумәр улы		1942	1980
67	Ҡарағолов һаҙый Ғумәр улы	1904	1941	1942
68	Ҡарағолов Мансур Ғумәр улы	1907	1942	1971
69	Ҡарағолов Халимулла Хәкимйән улы	1900	1943	1975
70	Ҡарағолов Халиҡ Даян улы	1921	1941	1984
71	Ҡарағолов Фәхрәзе Нотрахман улы	1926	1943	2001
72	Ҡарамышев Фаяз Шәңгәрәй улы	1915	1941	2011
73	Ҡасҡынов Сөнәғәт Мифтах улы	1906	1941	1943
74	Ҡасҡынов Абдулла Салауат улы	1923	1942	1943
75	Ҡасҡынов Фәсхетдин Хәйретдин улы	1923	1942	1943
76	Маликов Муса Мәхиән улы	1907	1941	1943
77	Маликов Зәки Рамаҙан улы	1923	1942	2011
78	Мәликова (Сөләймәнова) Факиһа Суфиян ҡыҙы	1921	1942	2005
79	Маликов Мөжәүир Суфиян улы	1926	1944	2004
80	Маликов Хәмзә Ғәлиәхмәт улы	1918	1942	2007
81	Маликов Ағзам Ғәйзулла улы	1909	1942	1944
82	Миндеғолов Хәйривара Шахнияз улы	1903	1942	1990
83	Мансуров Шәмсетдин Фәхретдин улы	1926	1942	1944
84	Мостафин Атаулла Ғөбәйҙулла улы	1906	1941	1942

1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан Байназар ауылы уҡытыусылары

1.Байназаров Ағзам Мәхәмәт улы (Байназаров Исмәғзам Мәхәмәт улы). Байназар ауылынан. 1921 йылда тыуған. Рядовой. 1946 йылда демобилизациялана.

2. Ғәлиев Лотфулла Әбсәләм улы. Байназар ауылынан. 1901 йылда тыуған. Рядовой. Һуғышта һәләк булған.

3.Дәүләтбирҙин Сәлихйән Хафиз улы. Байназар ауылынан . 1927 йылда тыуған. Гвардия сержанты. 1950 йылда демобилизациялана.

4.Ишбулатов Лотфулла Сибәғәт улы. Байназар ауылынан. 1924 йылда тыуған. Сержант. 1942 йылда демобилизациялана.

5.Ишҡыуатов Шәриф Хөбитдин улы. Байназар ауылынан. 1914 йылда тыуған.1941 йылдың октябрендә хәбәрһеҙ юғала.

6. Маликов Мөжәүир Суфиян улы — Байназар ауылынан.1926 йылдың тыуған йылы. Сержант. 1950 йылда демобилизациялана.

7.Маликова Факиһа Суфиян ҡыҙы. Байназар ауылынан. 1921 йылда тыуған. Рядовой. 1945 йылда демобилизациялана.

8.Ҡарағолов Хәлик Даян улы. Байназар ауылынан. 1921 йылда тыуған. Беренсе лейтенант. 1942 йылда демобилизациялана.

9.Ҡарамышев Фаяз Шангәрәй улы. 1919 йылда тыуған. Лейтенант. 1946 йылда демобилизациялана.

Викидәреслектә мәҡәләләр

• ‎Науразбай тауы‎ — Кәлтәгәү йылғаһының тамағында ҡалҡыу урын.
• Супаҡ соҡоро
• Байназар ауылы Истамкин яғының ер-һыу атамалары
• Байназар ауылы үр яғының ер-һыу атамалары
• Байназар ауылының түбәнге яҡ ер-һыу атамалары
• Байназар мөгәзәйе
• Байназаров Ғәлиулла Хәйрулла улы
• Байназар ауылындағы Тирмән ҡаяһы^[10]
• Байназар ауылының «Үгеҙ һөҙгән», «Тәрән уй» шишмәләренә антропоген факторҙарҙың йоғонтоһо^[11][12]

Байназар ауылы тураһында ваҡытлы матбуғат

• Үлемһеҙ халыҡ ижады(недоступная ссылка)

Фотогалерия

• 
  Байназар ауылының башы.
• 
  Байназар ауылының күперҙән түбәнге өлөшө.
• 
  Байназар дауаханаһы.jpg
• 
  Байназар ауылының мәҙәниәт йорто.jpg
• 
  Байназар ауылының "Өмөт" мәсете.
• 
  Байназар урта дөйөм белем биреү мәктәбе
• 
  Байназар-Иҫке Собханғол юлы.
• 
  Ҡурыуҙы тауы.jpg
• 
  Ҡурыуҙы тауының битләүе.
• 
  Ҡурыуҙы тауы, ауыл зыяраты
• 
  Ғәтифә паркы.

Һылтанмалар

• Байназар(недоступная ссылка)
• Байназарово на карте(недоступная ссылка)

Сығанаҡтар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: Китап, 2009. — 744 с. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.)