Бахань

Бахань — былая вёска ў Прапойскім раёне Магілёўскай вобласьці. Уваходзіла ў склад Баханскага сельсавету. Разьмешчана за 27 км на паўднёвы захад ад Прапойску, за 97 км ад Магілёва, за 42 км ад чыгуначнай станцыі Быхаў на лініі Магілёў—Жлобін.

Бахань
трансьліт. Bachań
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Магілёўская
Раён:	Прапойскі
Сельсавет:	Баханскі
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2246
СААТА:	7250828006
Нумарны знак:	6
Геаграфічныя каардынаты:	53°23′52″ пн. ш. 30°37′48″ у. д.
Бахань на мапе Беларусі ± Бахань Бахань

Рэльеф раўнінны, у цэнтры вадаём, на поўдзень, захад ад вёскі і празь яе праходзілі мэліярацыйныя каналы, злучаныя з р. Баброўкай (прытокам р. Дняпра).

Транспартныя сувязі на мясцовай дарозе празь в. Вялікая Зімніца, в. Малая Зімніца і далей па шашы Доўск—Прапойск. Вёска пацярпела ад катастрофы на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі, адселена.

Гісторыя

Вядома паводле пісьмовых крыніцаў з 1567 году як сяло ў Рэчыцкім павеце Вялікага Княства Літоўскага, шляхецкая ўласнасьць. У 1586 годзе Боханы ў Рагачоўскай воласьці, дзяржаўная ўласнасьць. Згадваецца ў 1675 годзе як вёска ва ўладаньні Міхала і Аляксандра Валяр’янавічаў Юдыцкіх у Аршанскім павеце Вялікага Княства Літоўскага^[1].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Пасьля першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе ў складзе Расейскай імпэрыі.

У 1841 годзе пабудавана драўляная царква. У 1858 годзе ў Быхаўскім павеце, уласнасьць памешчыка. У 1864 годзе адкрыта школа (народнае вучылішча), у якой у 1889 годзе навучалася 40 хлопчыкаў. Непадалёку быў аднайменны маёнтак, гаспадар якога меў у 1862 годзе 1311 дзесяцінаў зямлі і карчму. Апрача земляробства вяскоўцы займаліся калёсным, кушнерскім, кавальскім, бандарным і кравецкім промысламі.

У 1897 годзе меліся крама, 2 хлебазапасныя магазіны (адкрыты не пазьней 1882 году), фэльчарска-акушэрскі пункт, заезны дом.

Найноўшы час

У 1909 годзе дзейнічалі казённая вінная крама і лячэбніца.

На базе дарэвалюцыйнай створана працоўная школа 1-й ступені. Дзейнічаў гурток па ліквідацыі непісьменнасьці сярод дарослых. З 1919 году ў Быхаўскім павеце Гомельскай губэрні РСФСР, з 20 жніўня 1924 году ў Журавіцкім, з 8 ліпеня 1931 году ў Быхаўскім, з 12 лютага 1935 году ў Доўскім, з 5 красавіка 1935 году ў Журавіцкім, з 12 сьнежня 1956 году ў Быхаўскім, з 31 сакавіка 1958 году ў Слаўгарадзкім, з 25 сьнежня 1962 году ў Быхаўскім, з 6 студзеня 1965 году ў Слаўгарадзкім раёнах Магілёўскай акругі БССР (да ліпеня 1930), Гомельскай вобласьці (15 студзеня 1938 — 17 сьнежня 1956), з 17 сьнежня 1956 году ў Магілёўскай вобласьці. 2 чэрвеня 1919 году адкрыта хата-чытальня. У 1924 годзе арганізавана сельскагаспадарчае таварыства, якое аб’ядноўвала 60 гаспадарак. З 20 жніўня 1924 году цэнтар сельсавету. У 1930-я гг. вяскоўцы былі аб’яднаныя ў калгас імя А. В. Суворава.

У Нямецка-савецкую вайну з жніўня 1941 году да 25 лістапада 1943 году акупавана нямецка-фашыстоўскімі захопнікамі. У братэрскай магіле, што ў цэнтры вёскі, пахаваны 97 савецкіх воінаў, якія загінулі ў 1943 годзе. На фронце і ў партызанскай барацьбе загінулі 227 жыхароў зь вёсак Баханскага сельсавету. У памяць аб іх у 1967 годзе ў цэнтры вёскі ўзьведзены мэмарыяльны мур, на якім 2 дошкі зь імёнамі загінулых.

У склад сельсавету ўваходзілі 4 вёскі і 9 пасёлкаў. Да 1977 году ў склад сельсавету ўваходзіў таксама пасёлак Паленава, які перастаў існаваць.

Вёска пацярпела ад катастрофы на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі.

У 1990 годзе ў вёсцы разьмяшчаліся вытворчая брыгада, жывёлагадоўчы комплекс, майстэрня па рамонце сельскагаспадарчай тэхнікі, лесапільня, устаноўка па прыгатаваньні вітаміннай мукі, былі клюб, бібліятэка, 8-гадовая школа, інтэрнат, лекарскі ўчастак, аптэка, крама, аддзяленьне сувязі, аддзяленьне ашчаднага банку, комплексны прыёмны пункт бытавога абслугоўваньня насельніцтва.

Ліквідавана 26 лютага 2002 году^[2].

Пляніроўка

Праект пляніроўкі і забудовы быў распрацаваны ў 1984 годзе Магілёўскім філіялам інстытуту «Белкалгаспраект».

Пляніровачна складалася з паўночнай, заходняй і ўсходняй частак, падзеленых паміж сабою мэліярацыйным каналам і штучным вадаёмам. Кожная частка мела простакутную сетку вуліцаў, забудаваных двухбакова, шчыльна, традыцыйнымі драўлянымі дамамі сядзібнага тыпу. Уздоўж вадаёму, паміж паўночнай і ўсходняй часткамі, разьмяшчаўся грамадзкі цэнтар. Тут жа было пабудавана шмат мураваных адна- і двухпавярховых жылых дамоў. Вытворчы сэктар разгрупаваны ў розных частках вёскі, на поўдзень — калгасны сад.

Насельніцтва

• XVIII стагодзьдзе:
  • 1747 — 66 двароў.
  • 1799 — 58 двароў, 577 жыхароў.
• XIX стагодзьдзе:
  • 1858 — 46 рэвіскіх душ.
  • 1880 — 86 двароў, 528 жыхароў.
  • 1897 — 134 двары, 270 жыхароў.
• XX стагодзьдзе:
  • 1909 — у в. Бахані 1 — 100 двароў, 798 жыхароў, у в. Бахні 2 — 43 двары, 300 жыхароў.
  • 1917 — у в. Бахань 1 — 104 двары, 760 жыхароў, у в. Бахань 2 — 333 жыхары.
  • 1990 — 189 гаспадарак, 498 жыхароў.

Славутасьці

• Братэрская магіла савецкіх воінаў^[3].
• Помнік землякам^[3].

Асобы

• Уладзімер Дзедушкін (нар. 1954) — беларускі палітык.
• Марыя Яхімаўна Новікава (1935—2018) — савецкі перадавік вытворчасьці, Герой Сацыялістычнай Працы.