Гарадзец (Гомельская вобласьць)

Гарадзе́ц^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ржаўцы. Цэнтар сельсавету Рагачоўскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 793 чалавекі. Знаходзіцца 28 км на паўднёвы ўсход ад места і чыгуначнай станцыі Рагачова (лінія Магілёў — Жлобін); на аўтамабільная дарозе Хімы — Гадзілавічы.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Гарадзец.

Гарадзец лац. Haradziec
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Рагачоўскі
Сельсавет:	Гарадзецкі
Насельніцтва:	793 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2339
Паштовы індэкс:	247276
СААТА:	3247812031
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	52°58′21″ пн. ш. 30°20′40″ у. д.
Гарадзец на мапе Беларусі ± Гарадзец Гарадзец

Гарадзец — даўняе мястэчка гістарычнай Рэчыччыны (Панізоўя).

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Гарадзец упамінаецца ў XVIII стагодзьдзі як вёска Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва.

У 1760 годзе тут збудавалі драўляную царкву, а ў 1838 годзе — драўляную званіцу.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Гарадзец апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Рагачоўскім павеце^[2] Магілёўскай губэрні. У Вайну 1812 году каля мястэчка адбыліся сутычкі паміж францускімі і расейскімі войскамі. На 1816 год тут было 24 двары, на 1838 год — 106 двароў. Гарадзец знаходзіўся ў валоданьні Зянковічаў. У 1858 годзе мястэчкам валодалі Акінчыцы, у 1860 годзе — Багдановічы, Драбышэўскія і Акінчыцы, пазьней Дашкевічы, Судзілоўскія.

На 1884 год у Гарадцы было 66 двароў, драўляная Прачысьценская царква, юдэйскі малітоўны дом, школа, 18 крамаў, хлебазапасны магазын. Паводле вынікаў перапісу 1897 год — 183 двары, 2 ветракі, 2 крупарушкі, пошта, вінная крама, штогод 9 траўня і 15 жніўня праводзіліся кірмашы.

У сьнежні 1917 году Гарадзец заняў корпус Ю. Доўбар-Мусьніцкага, пазьней бальшавікі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Гарадзец абвяшчазся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. 23 сьнежня 1920 году запрацавала тутэйшая электрастанцыя. З 1920 году дзеяў вэтэрынарны пункт. У 1924 годзе Гарадзец вярнулі БССР, дзе ён стаў цэнтрам сельсавету. У 1929 годзе ў вёсцы працавалі нафтавы млын, торфаздабыўная арцель, кузьня, кравецкая і шавецкая майстэрні.

На 1940 год у Гарадцы было 379 двароў, на 1970 год — 331, на 1993 год — 502, на 1996 год — 471, на 2004 год — 384. У 2000-я гады Гарадзец атрымаў афіцыйны статус аграгарадку.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1860 год — 524 чал.; 1880 год — 820 чал., зь іх 615 праваслаўных і 205 юдэяў^[3]; 1884 год — 484 чал.; 1897 год — 1306 чал.
• XX стагодзьдзе: 1940 год — 1319 чал.; 1959 год — 1149 чал.; 1970 год — 1046 чал.; 1993 год — 1194 чал.^[4]; 1996 год — 1145 чал.^[5]; 1999 год — 1087 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2004 год — 1056 чал.^[6]; 2010 год — 793 чал.

Інфраструктура

У Гарадцы працуюць сярэдняя школа, школа-інтэрнат, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Забудова

Плян Гарадцу складаецца зь дзьвюх падзеленых ракой частак: паўночнай (да 2 простых, паралельных вуліцаў мэрыдыянальнай арыентацыі з усходу далучаецца кароткая; усе 3 вуліцы на поўдні злучаюцца простай шыротной вуліцай, на поўдзень ад якой разьмяшчаецца кароткая вуліца) і паўднёвай (да амаль простай мэрыдыянальнай вуліцы далучаюцца на поўначы простая вуліца з шыратнай арыентацыяй, з усходу — 2 кароткія і з захаду — 3 амаль мэрыдыянальнай арыентацыі і злучаныя паміж сабой завулкамі кароткія вуліцы). Забудова двухбаковая, пераважна драўляная, сядзібнага тыпу.

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Дзее Гарадзецкі краязнаўчы музэй (у будынку школы).

Славутасьці

• Царква Прачыстай Багародзіцы (1869)

Асобы

• Мікалай Сьлюнькоў (нар. 1929) — савецкі партыйны дзяяч