Гётэборг

Гётэборг (па-швэдзку: Göteborg) — другі паводле велічыні горад Швэцыі й галоўны порт краіны, разьмешчаны на яе заходнім узьбярэжжы. Насельніцтва на 31 сьнежня 2015 году складала 572 799 жыхароў^[2], з прадмесьцямі 993 453 жыхары^[3]. Зьяўляецца адміністрацыйным цэнтрам лэну Вэстра Ёталянд і найбуйнейшым горад ляндскапу Вэстэр’ётлянд. Яго паўночныя ўскраіны належаць да ляндзкапу Богуслэн. Найбольшая частка гораду належыць да камуны Гётэборг, а невялічкія часткі — да камунаў Партыле й Мёльндаль.

Гётэборг
швэдз. Göteborg
Герб Гётэборгу Сьцяг Гётэборгу
Першыя згадкі:	1621
Краіна:	Швэцыя
Лэн:	Вэстра Ёталянд
Плошча:	198,16 км²
Вышыня:	12 м н. у. м.
Насельніцтва (2015)
колькасьць:	572 799 чал.[1]
шчыльнасьць:	2890,59 чал./км²
аглямэрацыя:	993 453 чал.
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	31
Паштовы індэкс:	400 10–418 79
Геаграфічныя каардынаты:	57°42′27″ пн. ш. 11°58′3″ у. д.
Гётэборг на мапе Швэцыі Гётэборг
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
www.goteborg.se

Гісторыя

Порт «Малы шлягбаўм» (па-швэдзку: Lilla Bommen)

Пляц Ётапляцэн з фантанам Пасэйдону працы Карла Мілеса — сымбаль гораду

У пачатку XIII стагодзьдзя на месцы сучаснага Гётэборгу было адзінае выйсьце Швэцыі да Паўночнага мора, шырынёй у 15 км — з поўначы была Нарвэгія, а з поўдня — Данія. У XIV стагодзьдзі тут была заснаваная фартэцыя Эльўсборг. У самым пачатку швэдзкі кароль Карл IX заснаваў у вусьці ракі Гётаэльў, насупраць Эльўсборгу, горад, які атрымаў прывілеі спачатку ў 1603 годзе, а потым у 1607. Аднак першы Гётэборг праіснаваў нядоўга, бо ў 1611 годзе быў спалены датчанамі. У 1621 годзе швэдзкі кароль Густаў II Адольф зноў заснаваў Гётэборг, запрасіўшы для яго будаўніцтва галяндзкіх спэцыялістаў. Зь сярэдзіны XVIII да пачатку XIX стагодзьдзя горад моцна разьвіваецца, дзякуючы Ост-Індыйскай кампаніі, а затым становіцца важным індустрыйным і партовым цэнтрам.

Прамысловасьць

Цяпер Гётэборг зьяўляецца адным з галоўных прамысловых цэнтраў Швэцыі: тут разьмешчаны штаб-кватэры такіх прадпрыемстваў як Volvo, SKF, Victor Hasselblad AB.

Культура

Гётэборг зьяўляецца значным музычным цэнтрам: акрамя Сымфанічнага аркэстру й поп-гурта Ace of Base, ён набыў вядомасьць і як сталіца стылю дэз-мэтал. Акрамя гэтага, горад вядомы стадыёнам «Улеві» (Ullevi).

Славутасьці

Гётэборская катэдра (Катэдра Густава)

Адным з сымбаляў Гётэборгу зьяўляецца фантан Пасэйдон працы Карла Мілеса, які знаходзіцца на пляцы Гёта (Göta platsen), у самым цэнтры гораду. На іншым пляцы — пляцы Густава Адольфа стаіць помнік гэтаму каралю-заснавальніку гораду, там жа знаходзіцца й Ратуша. Над гандлёвым кварталам Гага ўзвышаецца фартэцыя Карона (Skansen Kronan). Ёсьць порт, а сярод рэлігійных пабудоваў варта адзначыць кірхі Оскара Фрэдрыка (Oscar Fredrikskyrka) й Мастгугет (Masthuggskyrka). Назву кірхі мае й яшчэ адна мясьціна гораду: так званая «Рыбная кірха» (Feskekörka), якая насамрэч зьяўляецца рыбным рынкам. У Гётэборгу таксама шмат музэяў: мараплаваньня, марскі, прыродна-гістарычны, музэй гораду, музэй дызайну (Röhsska). Акрамя таго, у горадзе знаходзіцца адзін з найбуйнейшых у Скандынавіі паркаў забаваў Лісэбэрг (Liseberg).

Асобы

• Ені Бэрггрэн — сьпявачка, адна з заснавальніцаў гурту Ace of Base
• Малін Бэрггрэн — сьпявачка, адна з заснавальніцаў гурту Ace of Base
• Юнас Бэрггрэн — кампазытар, музы́ка, сьпявак, прадусар, адзін з заснавальнікаў гурту Ace of Base
• Эвэрт Тоб — пісьменьнік, кампазытар, трубадур, мастак
• Б’ёрн Ульвэўс — кампазытар, музы́ка, сьпявак, адзін з заснавальнікаў гурту ABBA
• Ульф Экбэрг — кампазытар, музы́ка, сьпявак, адзін з заснавальнікаў гурту Ace of Base

Гарады-сябры

• Оргус, Данія
• Чыкага, ЗША
• Бэрген, Нарвэгія
• Ростак, Нямеччына
• Кракаў, Польшча
• Санкт-Пецярбург, Расея
• Турку, Фінляндыя
• Талін, Эстонія