Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх (Слонім)

Касьцёл Бо́жага Це́ла і кля́штар кано́нікаў лятэра́нскіх — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Слоніме. Займаў квартал паміж гістарычнымі Панасоўскай і Студэнцкай вуліцамі^[a], на левым беразе ракі Шчары. Твор архітэктуры барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх
Касьцёл Божага Цела, 1884 г.
Краіна	Беларусь
Места	Слонім
Каардынаты	53°05′46.52″ пн. ш. 25°19′04.52″ у. д.
Канфэсія	праваслаўе і Беларуская праваслаўная царква
Эпархія	Наваградзкая япархія[d]
Архітэктурны стыль	барока
Заснавальнік	Ян Станіслаў Сапега
Дата заснаваньня	XVII ст.
Дата скасаваньня	1950
Статус	Ахоўная зона
Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх на мапе Беларусі Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх
Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх на Вікісховішчы

Комплекс Слонімскага лятэранскага кляштару складаўся з касьцёла, жылога і гаспадарчага карпусоў, плябаніі, саду і агароду. У другой палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату і зруйнавалі кляштарны корпус, а па апошняй вайне савецкія ўлады зьнішчылі будынак касьцёла. У 1994—2000 гадох на месцы касьцёла збудавалі сабор Праабражэньня Гасподняга Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату, які мае частковае падабенства зь зьнішчаным помнікам.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1635 годзе пінскі біскуп Яўхім Гарбацкі і Ян Станіслаў Сапега заснавалі ў Слоніме кляштар канонікаў лятэранскіх з наданьнем маёнтку Дарава. Відаць, волю памерлага брата выканаў у 1650 годзе падканцлер вялікі літоўскі, староста слонімскі Казімер Леў Сапега.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Слонім апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. У 1800 годзе касьцёл рэканструявалі. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар і гвалтоўна адабралі будынкі ў каталікоў. У 1845 годзе касьцёл прыстасавалі пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы), а кляштар зруйнавалі. Пазьней касьцёл перабудавалі ў маскоўскім стылі.

Найноўшы час

У 1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі касьцёл^[1].

У 1994—2000 гадох будынак касьцёла адбудавалі ў зьмененым выглядзе (з купаламі-цыбулінамі) як Спаса-Праабражэнскі сабор Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Архітэктура

Касьцёл — помнік архітэктуры барока. Гэта была 1-нэфавая базыліка з шчытавым фасадам і гранёнай апсыдай. Да асноўнага аб’ёму далучаліся бакавыя капліцы. Тарцы бакавых аб’ёмаў завяршаліся 2-яруснымі лапаткамі і франтонамі. Фасад меў 4-гранныя выступы вежаў з купаламі-банямі ў завяршэньні і вылучаўся ў цэнтры нізкім прастакутным прытворам пад 2-схільным дахам. Бакавыя фасады падзяляліся высока ўзьнятымі аркавымі праёмамі і пілёнамі-контрфорсамі ў прасьценках. У касьцёле захоўваўся славуты абраз пэндзля Францішка Смуглевіча.

Кляштарны корпус — 2-павярховы будынак. Перад касьцёлам стаяла 1-павярховая плябанія пад вальмавым дахам.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старыя здымкі
• 
  Праект маскоўскай перабудовы, 1849 г.
• 
  1849 г.
• 
  1849 г.
• 
  1849 г.

• 
  Плян, 1849 г.
• 
  Плян, 1850 г.
• 
  1855 г.
• 
  1856 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  да 1915 г.
• 
  да 1915 г.
• 
  да 1915 г.
• 
  1915 г.

• 
  1915 г.
• 
  1915 г.
• 
  1916 г.
• 
  1916 г.

• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1939 г.
• 
  1939 г.

• 
  1941 г.
• 
  1943 г.
• 
  1947 г.
• 
  да 1950 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Галоўны фасад
• 
  Бакавы фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  Помнік Леніну

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас адбудаванага будынка — вуліца Пушкіна, 1