Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (Смаляны)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Смальянах. Знаходзіцца на гістарычным Рынку. З савецкага часу стаіць у руінах, ня дзее. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Помнік сакральнай архітэктуры | |
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў | |
![]() Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі | |
Краіна | Беларусь |
Вёска | Смаляны |
Каардынаты | 54°35′58.19″ пн. ш. 30°3′37.61″ у. д. |
Канфэсія | Каталіцкая царква |
Эпархія | Віцебская дыяцэзія |
Архітэктурны стыль | барокавая архітэктура[d] |
Заснавальнік | Геранім Сангушка[d] |
Дата заснаваньня | 1786 |
Статус | Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь |
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў на мапе Беларусі ![]() ![]() Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў | |
![]() |
Комплекс складаецца з касьцёла і кляштарнага корпуса. У наш час будынкі знаходзяцца ў занядбаным стане і патрабуюць неадкладнай рэстаўрацыі.
Remove ads
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
20 сакавіка 1680 году ўладальнік Смальянаў князь Геранім Сангушка заснаваў у мястэчку кляштар дамініканаў. Неўзабаве тут паўстаў драўляны кляштарны комплекс. Ягоны нашчадак Павал Караль Сангушка па сьмерці ў 1729 годзе сваёй жонкі Марыі Ганны зь Любамірскіх збудаваў у мястэчку новы драўляны касьцёл, а ў 1734 годзе — драўляны кляштар.
Будаваньне мураванага касьцёла завяршылася ў 1786 годзе коштам князя Гераніма Сангушкі, сына Паўла Караля. Мураваны кляштар пачаў узводзіцца адначасна з касьцёлам, аднак працы завяршыліся толькі ў пачатку XIX ст. Пры кляштары дзеяла невялікая парафіяльная школа.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Смаляны апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Аднак па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) 19 ліпеня 1832 году расейскія ўлады ліквідавалі кляштар. Касьцёл пачаў дзеяць як парафіяльны, у кляштарным будынку разьмясьцілася плябанія. У жніўні 1853 году ў Смальянах здарыўся пажар, ад якога пацярпелі кляштарныя пабудовы. У 1877 годзе касьцёл на сваім малюнку адлюстраваў Напалеон Орда.
Да канца XIX ст. будынкі былога кляштару прыйшлі ў заняпад. У 1898 годзе праводзіўся рамонт коштам прыватных ахвяраваньняў. У 1899 годзе пад кіраўніцтвам архітэктара Даўкшы ўмацавалі падмуркі касьцёла і аздобілі яго інтэр’еры (алтары, вялікая люстра і іншае). У 1903 годзе на двары плябаніі збудавалі новыя вазоўню і лядоўню.
Найноўшы час

У 1920-я савецкія ўлады зачынілі касьцёл, у памяшканьнях былога кляштару разьмяшчалася польская школа. У 1930-я гады кляштарны будынак перадалі машынна-трактарнай станцыі і да 1989 году выкарыстоўвалі ў гаспадарчых мэтах, што прывяло да фактычнага яго зьнішчэньня. У наш час комплекс знаходзіцца ў занядбаным стане.
Remove ads
Архітэктура
Касьцёл
Касьцёл — 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з трансэптам і паўкруглай апсыдай з бакавымі закрысьціямі. 2-ярусная 3-восевая кампазыцыя галоўнага фасада падкрэсьліваецца пілястрамі, якія разьбіваюць яго на 3 зьлёгку ўвагнутыя паверхні. 2-ярусныя бакавыя вежы аб’ядноўваюцца на ўзроўні карнізнай цягі фігурным франтонам. Трансэпт вылучаецца толькі на ўзроўні 2-га яруса, у 1-м ярусе ён у адным аб’ёме з бакавымі капэламі, якія пераходзяць у 1-ярусныя закрысьціі. Крылы трансэпта таксама завяршаюцца фігурнымі франтонамі.
Усярэдзіне цэнтральны нэф перакрываецца цыліндрычнымі скляпеньнямі[1] на распалубках, абапёртымі на пілёны складанага сечыва. Дэкаратыўнае афармленьне інтэр’еру і алтароў не захаваліся.
Кляштар
Кляштарны корпус — 1-павярховы прастакутны ў пляне будынак, які разьмяшчаецца паралельна паўночнаму фасаду касьцёла. Плян калідорны. Абапал калідора кельлі і гаспадарчыя памяшканьні. Будынак перакрываецца цыліндрычным скляпеньнем.
Remove ads
Галерэя
Гістарычныя здымкі
- Старыя здымкі
- З боку Рынку, да 1918 г.
- З боку Дзярноўкі
- У панараме мястэчка
Сучасныя здымкі
- Сучасны стан
- Галоўны фасад
- Бакавы фасад
- З боку апсыды
- Інтэр’ер
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads