Касьцёл Сьвятога Мікалая (Геранёны)

Касьцёл Сьвятога Мікалая — помнік архітэктуры XVI стагодзьдзя ў Геранёнах. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, каля замка. Дзее. Твор архітэктуры готыкі, барока і клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Мікалая
Краіна	Беларусь
Вёска	Геранёны
Каардынаты	54°6′50″ пн. ш. 25°34′51″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	готыка
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Мікалая на мапе Беларусі ± Касьцёл Сьвятога Мікалая Касьцёл Сьвятога Мікалая
Касьцёл Сьвятога Мікалая на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1411 годзе ў Геранёнах зьявілася каталіцкая парафія, у сваёй лацінскай грамаце для касьцёла князь Жыгімонт Кейстутавіч згадваў гутарковую (vulgariter dicitur) меру «пуд воску» (pud vosku)^[1][2] — гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы і выразы^[3].

У 1529 годзе з фундацыі ваяводы віленскага Альбэрта Гаштольда збудавалі мураваны касьцёл. 18 траўня 1537 году тут адбыўся шлюб сына фундатара Станіслава Гаштольда і Барбары Радзівіл.

У сярэдзіне XVIII ст. касьцёл згарэў у вялікім пажары, па якім у 1771—1779 гадох яго рэканструявалі ў стылі віленскага барока на сродкі Яна Гераніма Пробача.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Геранёны апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У 1828—1829 гадох будынак адрамантавалі. У XIX ст. унутраную прастору касьцёла перакрылі драўлянай стольлю^[4].

У 1859 годзе да касьцёла прыбудавалі бакавыя закрысьціі^[5], у 1883 годзе прыбудавалі прытвор і рэканструявалі галоўны фасад. У 1891 годзе побач з касьцёлам збудавалі званіцу. У 1909 годзе зьявіўся праект рэканструкцыі касьцёла.

Найноўшы час

Касьцёл, каля 1900 г.

За часамі міжваеннай Польскай Рэспублікі ў 1923 годзе касьцёл адрэстаўравалі. У 1934 годзе мастак К. Чарнецкі выканаў размалёўку інтэр’еру^[6].

У 1954—1955 гадох праводзіўся рамонт касьцёла.

Архітэктура

Помнік архітэктуры готыкі і барока (ад гатычнагя касьцёла захаваліся агульны плян і контрафорсы на галоўным фасадзе). Гэта 1-нэфавая базыліка, асноўны прастакутны ў пляне аб’ём накрываецца 2-схільным дахам. Да прэзьбітэрыюму далучаецца невялікая апсыда з скошанымі кутамі і дзьве бакавыя закрысьціі. Сьцены праразаюцца лучковымі аконнымі праёмамі.

Каталікон, падобна касьцёлу Сьвятой Гертруды ў Коўне, перакрываўся гатычнымі скляпеньнямі без апорных слупоў, утвараючы такім чынам адзін нэф. Па рэканструкцыі ў XIX ст. інтэр’ер сьвятыні набыў рысы клясыцызму. Галоўны алтар мае два ярусны. Ён падзяляецца калёнамі карынцкага ордэру і мае багаты дэкор.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Праект званіцы, 1844 г.
• 
  К. Русецкі, 1846 г.
• 
  С. Янушэвіч, 1846 г.
• 
  Н. Орда, 1875—1877 гг.

• 
  Н. Орда, 1875—1877 гг.
• 
  Паводле Н. Орды, 1877 г.
• 
  Абмеры, 1898 г.
• 
  Праект, 1909 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Бакавы фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  Брама