Лаварышкі

Лава́рышкі (лет. Lavoriškės) — вёска ў Летуве, на рацэ Вільні. Цэнтар староства Віленскага раёну Віленскага павету. Насельніцтва на 2011 год — 621 чалавек. Знаходзяцца за 24 км на ўсход ад Вільні, за 8 км ад пераходу беларуска-летувіскай граніцы Лаварышкі — Катлоўка.

Лаварышкі лац. Łavaryški
лет. Lavoriškės
Агульны выгляд
Герб Лаварышак
Краіна:	Летува
Павет:	Віленскі
Раён:	Віленскі
Староства:	Лаварышкаўскае
Насельніцтва:	621 чал. (2011)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Паштовыя індэксы:	15032, 15232
Геаграфічныя каардынаты:	54°44′0″ пн. ш. 25°39′0″ у. д.
Лаварышкі на мапе Летувы Лаварышкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Лаварышкі — даўняе мястэчка гістарычнай Віленшчыны, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Назва

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Адзначаліся старажытныя германскія імёны Lauri і Lawart^[1].

Яшчэ этнограф і мовазнаўца Яўхім Карскі зьвяртаў увагу на тое, што ў латыскай Курляндыі, «большасьць беларускіх населеных месцаў заканчваюцца на -ішкі»^[2], пазьней у рэчышчы палітыкі летувізацыі падобныя тапонімы на -ішкі азначылі як «гістарычна балтыйскія» і нават «тыпова летувіскія»^[3]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зазначае, што «ва ўсходнегерманскіх мовах быў пашыраны суфікс -isk-: такім парадкам, так менаваная «лінія Сафарэвіча» (мяжа перавагі паселішчаў з назовамі на -ішкі ў Панямоньні) не абавязкова зьнітаваная з балтамі»^[4].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Стары касьцёл, каля 1900 г.

У III—IV стагодзьдзі на гэтым месцы зьявілася першае паселішча, зьвязанае з шляхам з Полацку да Русі. Першы пісьмовы ўпамін пра Лаварышкі датуецца 1443 годам: у Літоўскай мэтрыцы зазначаецца, што вёску перадалі ваяводу віленскаму Яну Даўгерду. Пазьней з вакольных вёсак склалася каралеўскае Лаварышкаўскае староства, якое аддавалі ў карыстаньне асобам, набліжаным да каралеўскага двара.

У XVII ст. Лаварышкі знаходзіліся ў валоданьні Пацаў, пазьней дзяржаўцам лаварышкаўскім быў Даніель Выгоўскі. Зь сярэдзіны XVIII ст. мястэчкам валодалі Зыбэргі, па іх — ваявода брацлаўскі Міхал Касакоўскі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Лаваршыкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце Віленскай губэрні. Маскоўскі гаспадар Павал I Раманаў надаў староства з 93 гаспадарак і насельніцтвам 800 асобаў кобрынскаму мастаўнічаму(pl) Адаму Бельскаму. Да 1842 году дзяржаўцам быў тытулярны саветнік Падгурскі, пазьней на царскі загад уся зямля перайшла ў дзяржаўнае ўладаньне, кіраваньне Лаварышкамі перадалі адміністратару. За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) 28 жніўня 1863 году пры Лаварышках адбылася бітва паўстанцкага аддзелу з расейскімі карнымі войскамі, у якой загінуў правадыр паўстанцаў Караль Ясевіч. На 1866 год у мястэчку было 17 будынкаў, з 1905 году дзеяла народная школа.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Лавашыкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі. Каля мястэчка адбыліся сутычкі, палеглых у якіх пахавалі каля касьцёла^[5].

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Лаварышкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары ваколіцаў мястэчка атрымалі Пасьведчаньні Народнага Сакратарыяту БНР^[6]. У 1920 годзе яны апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у складзе сельскай гміны Міцкуной Віленска-Троцкага павету Віленскага ваяводзтва. На 1931 год у мястэчку было 39 будынкаў^[7], пошта, паліцэйскі пастарунак, пажарная станцыя, агульная школа.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году ўлады СССР перадалі Лаварышкі Летуве. У 1941—1944 гадох мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху, тут дзеялі партызанскія аддзелы Арміі Краёвай^[5].

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1866 год — 81 чал., зь іх 67 каталікоў, 11 праваслаўных і 3 юдэі^[8]
• XXI стагодзьдзе: 1931 год — 202 чал.; 2011 год — 621 чал.

Турыстычная інфармацыя

Касьцёл

Славутасьці

• Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля (1899—1906)