Ліна Кастэнка

Лі́на Кастэ́нка (па-ўкраінску: Ліна Костенко; нарадзілася 19 сакавіка 1930 году, Іржышчаў, Кіеўская вобласьць, Украіна) — украінская пісьменьніца, паэтка-шасьцідзясятніца і грамадзкая дзяячка. Ляўрэатка Шаўчэнкаўскай прэміі (1987), Ордэну Ганаровага легіёну (2022)^[3].

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Кастэнка.

Ліна Кастэнка
укр. Ліна Костенко
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Ліна Василівна Костенко
Нарадзілася	19 сакавіка 1930(1930-03-19)[1][2] (95 гадоў) Іржышчаў, Кіеўская акруга[d], УССР, СССР
Сужэнец	Jerzy Pachlowski[d] і Tsvirkunov Basylovitj[d]
Дзеці	Oksana Pakhlyovska[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэтка, пісьменьніца, дзіцячая пісьменьніца, празаік
Гады творчасьці	з 1957 году
Жанр	паэзія, раман і верш[d]
Мова	украінская
Узнагароды	прэмія Фундацыі Антановічаў[d] (1989) ганаровы доктар Львоўскага ўнівэрсытэту[d]
Ліна Кастэнка ў Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў сям’і настаўнікаў Васіля і Зінаіды Кастэнкаў^[4].

У 1936 годзе сям’я пераехала з Іржышчава ў Кіеў. З 1937 па 1941 год вучылася ў школе № 100, якая знаходзілася ў працоўным пасёлку на Труханавай высьпе, дзе ў той час жыла сям’я. Школа была спаленая ў 1943 годзе разам з усёй вёскай. Гэтаму прысьвечаны верш «Я виросла у Київській Венеції»^[4].

Пасьля заканчэньня сярэдняй школы № 123 у Куранёўцы навучалася ў Кіеўскім пэдагагічным інстытуце, а потым у Маскоўскім літаратурным інстытуце імя Горкага, які скончыла ў 1956 годзе^[5].

Яна была адной зь першых і найбольш прыкметных сярод плеяды маладых украінскіх паэтаў, якія зьявіліся на мяжы 1950—1960-х гадоў. Пэрыяд так званых «шасьцідзесятнікаў» спарадзіў ва ўкраінскай літаратуры найноўшыя стылі, вымушаў ствараць нешта новае, нетыповае, нешта авангарднае, але, як заўсёды, бязлітасна і максімальна крытычна да тагачаснай улады і рэжыму^[5].

У пачатку 1960-х удзельнічала ў літаратурных вечарах Кіеўскага клюба творчай моладзі. Пачынаючы з 1961 г. яе крытыкавалі за «апалітычнасьць», фільм паводле сцэнара Л. Кастэнкі «Дарогай вятроў» быў зьняты з здымачнага пляну^[6].

1963 г. — зьнятая з друку кніга вершаў Л. Кастэнкі «Зоряний інтеґрал», зьнятая з набору кніга «Княжа гора»^[6].

1968 — пісала лісты ў абарону В. Чарнавола ў адказ на паклёп на яго ў газэце «Літературна Україна». Пасьля гэтага імя Л. Кастэнкі доўгія гады не згадвалася ў савецкім друку. Працавала «ў шуфляду»^[5].

З 1986 году Ліна Кастэнка актыўна дасьледуе культуру, народныя звычаі і традыцыі раёнаў Палесься, спустошаных у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Неаднаразова езьдзіла ў зону адчужэньня^[7].

У 2010 годзе выйшаў першы раман Л. Кастэнкі — «Записки українського самашедшого»^[8]. Раман выклікаў ажыятаж і часовы дэфіцыт яго ў кнігарнях, што прывяло да зьяўлення пірацкіх перавыданьняў. На чэрвень 2011 году агульны афіцыйны наклад рамана склаў 80 тысячаў^[9].

Ганаровая прафэсарка Кіева-магілянскай акадэміі, ганаровая доктарка Львоўскага і Чарнавіцкага ўнівэрсытэтаў. Адмовілася ад званьня Героя Ўкраіны.

Сярод перакладнікаў твораў на беларускую мову — Эдуард Акулін, Алесь Бадак, Міхась Скобла^[10], Валянціна Аколава, Данута Бічэль, Васіль Вітка, Валянціна Коўтун, Ніна Мацяш, Рыгор Семашкевіч, Янка Сіпакоў, Яўгенія Янішчыц^[11].

Сама паэтка перакладала чэшскую і польскую паэзію^[12].

Выданьні твораў

• «Проміння землі» (1957)
• «Вітрила» (1958)
• «Мандрівки серця» (1961)
• «Зоряний інтеграл» (1962)
• «Княжа гора» (1962)
• «Над берегами вічної ріки» (1977)
• «Маруся Чурай» (1979)
• «Неповторність» (1980)
• «Сад нетанучих скульптур» (1987)
• «Бузиновий цар» (1987)
• «Вибране» (1987)
• «Інкрустації» (1994)
• «Берестечко» (1999)
• «Гуманітарна аура нації, або Дефект головного дзеркала» (1999)
• «Гіацинтове сонце» (2010)
• «Записки українського самашедшого» (2010)
• «Річка Геракліта» (2011)

Паэмы

• «Берестечко»
• «Дума про братів Неазовських»
• «Скіфська одіссея»
• «Сніг у Флоренції»

Раманы

• Маруся Чурай,1979, раман у вершах.
• «Записки українського самашедшого», 2010.