Маларыта

горад у Беларусі From Wikipedia, the free encyclopedia

Маларыта
Remove ads

Малары́та — места ў Беларусі, на рацэ Маларыце. Адміністрацыйны цэнтар Маларыцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 11 914 чалавек[1]. Знаходзіцца за 52 км ад Берасьця. Чыгуначная станцыя на лініі Берасьце — Ковель.

Хуткія факты
Remove ads

Назва

Паходжаньне назвы «Маларыта» мясцовыя жыхары зьвязваюць зь невялікай рэчкай Рытай, што бярэ пачатак на тэрыторыі Ўкраіны[2].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Маларыту датуецца 1546 годам і зьмяшчаецца ў дакумэнтах аб разьмежаваньні Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага[3]. Пад 1564 і 1566 гадамі ўпамінаецца каралеўская вёска Малая Рыта ў Палескай воласьці Берасьцейскай эканоміі. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў вёска ўвайшла ў склад Берасьцейскага павету Берасьцейскага ваяводзтва.

У 1566 годзе ў Малой Рыце было 36 гаспадарак (у 1668 годзе — 29 гаспадарак, 30 валок зямлі, царква)[3]. У 1668 годзе вёска была ў складзе Рудзкага войтаўства (цэнтар — двор Руда, які разьмяшчаўся побаў з в. Рыта Вялікая) Палескай воласьці; 38 пляцаў, 2 зь якіх належалі ўніяцкай царкве, 8 — стольніку з м. Ашмяны А. Слізеню. На 1682 год у вёсцы было 42 гаспадаркі і 38 пляцаў (2 належалі царкве).

У 1768—1790 гадох у Маларыце дзейнічалі мэталюргічная мануфактура і медны завод па вытворчасьці катлоў для бровараў (у 1780 на мануфактуры быо 180 работнікаў, выраблена 180 пудоў жалеза)[4]. На 1789 год у вёсцы было 49 гаспадарак і 166 пляцаў; належала да Збураскага ключа.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Маларыта апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Берасьцейскім павеце Слонімскай, з 1796 году — Літоўскай, з 1801 году — Гарадзенскай губэрні.

У 1862 годзе з мэтай маскалізацыі краю расейскія ўлады адкрылі у Маларыце народную вучэльню. На 1886 год існавалі аднайменнае сяло (62 двары), у якім працавалі валасная ўправа, царква, 3 крамы, карчма; за 0,5 км ад сяла — чыгуначная станцыя. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Маларыце было 203 двары, існавалі сельская народная вучэльня, 2 лесапільні, шпалапрапітны завод, цагельня, вятрак.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Маларыта абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР.

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Маларыта апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва.

У 1939 годзе мястэчка ўвайшло ў склад БССР, дзе з 1940 году стала цэнтрам раёну (у 1962—1965 гадох уваходзіла ў склад Берасьцейскага раёну). У 1970 годзе Маларыта атрымала статус места.

Remove ads

Насельніцтва

Дэмаграфія

  • XVII стагодзьдзе: 1795 год — 260 чал. (136 муж. і 124 жан.)
  • XIX стагодзьдзе: 1860 год — 540 чал. (261 муж. і 279 жан.); 1886 год — 749 чал.[5]; 1897 год — 1275 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1905 год — 1097 чал.; 1959 год — 3,4 тыс. чал.; 1991 год — 9,9 тыс. чал.; 1998 год — 11,6 тыс. чал.[6]
  • XXI стагодзьдзе: 2006 год — 11,3 тыс. чал.; 2008 год — 11,3 тыс. чал.; 2009 год — 11 751[7] чал. (перапіс); 2016 год — 11 823 чал.[8]; 2017 год — 11 891 чал.[9]; 2018 год — 11 914 чал.[1]

Адукацыя

У Маларыце працуюць гімназія, 2 сярэднія школы, школа-сад, 5 дашкольных установаў.

Мас-мэдыя

Выдаецца раённая газэта «Голас часу».

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назваГістарычная назва
Чырвонаармейская вуліцаЦаркоўная вуліца[10]

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай прамысловасьці.

  • ААТ «Маларыцкі кансэрвагароднінасушыльны камбінат»
  • РММ м. Маларыты УП «Берасьцеводбуд»
  • ЗАТ «КварцМелПром»

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Дзейнічае Маларыцкі раённы цэнтар народнай творчасьці. Штогод праводзіцца Маларыцкі міжнародны маратон.

Славутасьці

  • Забудова гістарычная (1-я палова ХХ ст., фрагмэнты)
  • Царква Сьвятога Мікалая (1908)

Страчаная спадчына

  • Касьцёл (1924)

Асобы

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads