Міхась Сеўрук

Міхаі́л Канстанці́навіч Сяўру́к (27 лютага 1905, Варшава — 14 сакавіка 1979, Нясьвіж) — беларускі мастак, графік і гравёр (у тэхніках афорт, дрэварыт, лінагравюра і медзярыт).

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Сеўрук.

Міхась Сяўрук
Міхась Сяўрук, «Аўтапартрэт», 1950
Імя пры нараджэньні	Міхаіл Канстанцінавіч Сяўрук
Дата нараджэньня	27 лютага 1905(1905-02-27)
Месца нараджэньня	Варшава, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	14 сакавіка 1979(1979-03-14) (74 гады)
Месца сьмерці	Нясьвіж, Менская вобласьць, БССР, СССР
Месца пахаваньня	Нясьвіж
Адукацыя	Віленскі ўнівэрсытэт
Месца вучобы	Унівэрсытэт Стэфана Баторыя[d]
Занятак	гравюра, графіка, жывапіс
Жанры	жанравае малярства[d] і партрэтнае маляваньне[d]
Міхась Сяўрук у Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і чыгуначніка і беларускага шляхціца герба «Сьлепаворан»^[1]. Разам з бацькамі жыў у Берасьці, Маскве, Снове. Пасьля заканчэньня Нясьвіскай гімназіі ў 1927 годзе зьехаў у Вільню. Скончыў мастацкі факультэт Віленскага ўнівэрсытэту ў 1932 годзе.

У выставах пачаў удзельнічаць з 1937 году. Пад час пражываньня ў Вільні заснаваў Віленскае таварыства мастакоў^[2]. Сябраваў з Пятром Сяргіевічам^[3], Кузьмой Чурылам і інш.

З 1939 жыў у Нясьвіжы. Пачатковым працам характэрны рысы рамантызму. Больш позьнія работы адрозьніваюцца народнасьцю вобразаў. Сярод мастацкіх прац: тэматычныя кампазыцыі «На ўборцы буракоў» (1936), «Жніво» (1937), «Новы дом» (1968) і іншыя.

Аўтар вокладак зборнікаў вершаў Максіма Танка «На этапах» (1936) і песень Рыгора Шырмы «Наша песьня» (1938), графічных прац «Віленская Alma mater» (1937) і іншых. Разам з Драздовічам, Сяргіевічам, Горыдам аздабляе заходнебеларускія выданьні.

Пасьля 1939 году зьехаў у Нясьвіж. Не дачакаўся прызнаньня ад савецкіх уладаў, якія не даравалі яму нацыяналізму.

Памёр у Нясьвіжы. Пахаваны на мясцовых могілках. У 1994 годзе ў Нясьвіжы створаны «музэй-кватэра» Міхася Сяўрука. Пэрсанальная выстава ў Менску адбылася толькі праз год пасьля сьмерці. А карціна «Жніво» заняло сваё пачэснае месца ў музэйнай залі толькі разам зь беларускай незалежнасьцю^[4].

Працы Сяўрука захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музэі, музэях Вільні, кватэры-музэі, а таксама ў фондах Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэю (1114 работ)^[3].

Выставы

• Вільня: 1937, кастрычнік. Выстава віленскіх мастакоў у Інстытуце прапаганды мастацтва^[5].
• Вільня: 1939, красавік — травень. Калектыўная выстава Віленскай групы: жывапіс, скульптура, графіка. Удзельнікамі гэтай выставы былі: Г. Андрэеў, П. Букоўска, К. Чурыла, М. Добнак, Л. Дабжыньскі, В. Дрэма, Р. Гінтылаўна, Т. Гадзішэўскі, Л. Касмульскі, Я. Кавальская, Э. Кучынскі, Х. Мілеўская, А. Паплаўскі, А. Рамановічава, В. Рамановіч, М. Сеўрук, К. Урублеўская, О. Жукоўская^[6][7].
• Менск: у 1980 годзе ў Палацы Мастацтваў упершыню адбыўся шырокі паказ творчасьці Міхася Сеўрука.
• Менск: у 2005 годзе (да 100-годзьдзя мастака) прайшла юбілейная выстава ў Нацыянальным мастацкім музэі Беларусі^[8].
• Менск: 16 сьнежня — 26 сьнежня 2008 году «Ars incognita» — «Невядомае мастацтва» ў Музэі старажытнай беларускай культуры Нацыянальнай акадэміі навук пры акадэмічным Інстытуце этнаграфіі, мастацтвазнаўства і фальклёру. Былі прадстаўленыя творы сямі мастакоў Віленскай мастацкай школы: Сяргей Вішнеўскі, Язэп Драздовіч, Зьміцер Крачкоўскі, Пётра Сергіевіч, Міхась Сеўрук, Васіль Сідаровіч, Павал Южык — 142 творы^[9].​
• Нясьвіж: 8 чэрвеня 2012 — 30 чэрвеня 2012 году ў выставачных залях Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэя выстава жывапісу з фондаў музэя «Акамянелыя сымфоніі Нясьвіжа». Прадстаўлены творы такіх майстроў як Міхась Сеўрук, Віктар Вярсоцкі, Уладзімер Клімушка, Уладзімер Сулкоўскі, работы мясцовых мастакоў — Міхаіла і Марыны Канавалавых, Сьцяпана Дашко й інш.^[10].
• Менск: 15 сьнежня 2016 — 16 студзеня 2017 году ў Нацыянальным мастацкім музэі Беларусі пачала дзейнічаць выстава жывапісу і графікі беларускіх мастакоў віленскай школы — Міхася Сеўрука й Пётры Сергіевіча. Экспазыцыя з прыватных збораў 17 айчынных калекцыянэраў налічвае 150 твораў^[11][12][13].
• Нясьвіж: 27 лютага 2025 — 22 чэрвеня 2025 году ў Палацавым будынку Нясьвіжу адчынілася выстаўка «Міхаіл Сеўрук. Дакрануцца да невядомага», прымеркаваная да 120–годзьдзя з дня нараджэньня мастака. Выдадзены ілюстраваны каталёг выстаўкі^[14][15].
• Менск: 17 кастрычніка 2025 — 14 студзеня 2026 году ў Нацыянальным мастацкім музэі Рэспублікі Беларусь выстаўка «Міхась Сеўрук. Ідылія», прымеркаваная да 120-годзьдзя з дня нараджэньня мастака, упершыню за апошнія 45 гадоў прадстаўляецца панарама твораў Міхася Сеўрука. У экспазыцыі больш за 120 твораў жывапісу і графікі з калекцыі Нацыянальнага мастацкага музэя Рэспублікі Беларусь, Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэя, фонда Беларускага саюза мастакоў і прыватных калекцыяў, а таксама вялікая колькасьць рэдкіх архіўных фотаздымкаў зь Беларускага дзяржаўнага архіва-музэя літаратуры і мастацтва і Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэя^[16].

Ушанаваньне памяці

• Мэмарыяльная шыльда ў Нясьвіжы (1989, скульптар Уладзімер Сьлінчанка)^[17].
• 9 ліпеня 1996 году ў Нясьвіжы адкрыта кватэра-музэй Міхася Сеўрука, у 2013 годзе экспазыцыя была пашыраная й абноўленая^[18][19].

У філятэліі

• Пошта Беларусі ў 2005 годзе выпусьціла паштовую марку з выявай карціны Міхася Сеўрука «Жніво». 1937.
• У 2020 годзе, да 115-годзьдзя з дня нараджэньня мастака, быў выпушчаны «Белпоштай» маркаваны канвэрт з арыгінальнай маркай. Марка: Жывапіс. Сеўрук Міхаіл Канстанцінавіч. 1905-1979. Аўтапартрэт. Палатно, алей. 1938. Ілюстрацыя: М. К. Сеўрук. На сенажаці. Палатно, алей. 1953.

• 
• 

Бібліяграфія

Wielkanocna subskrypcija na prace młodych grafików wilenskich. (No 10. Michał Siewruk — «Dąb Chrobrego» — akwaforta, rozmiar 28×17 cmm. Cena 8 zł.).  (пол.) // Słowo : газэта. — 1939, 12 marca. — № 70 (5352). — С. 9. Міхаіл Канстанцінавіч Сеўрук: Жывапіс (Альбом) / В. Ф. Шматаў. — Менск: Беларусь, 1980. — 32 с. — 1000 ас. Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. / Рэдактары тома: Л. М. Дробаў, В. Ф. Шматаў. — Мінск: Навука і тэхніка, 1990. — Т. 4. 1917 — 1941. — С. 293, 296, 301 — 303, 305, 306, 317, 318, 329, 334 — 338. — 352 с. — 2450 ас. — ISBN 5-343-00157-2. Грамыка, М. В. Беларускі пейзажны жывапіс першай паловы XX стагоддзя. — Мінск: Беларуская навука, 2011. — С. 105—107, 112, 114, 139, 140, 155. — 167 с. — ISBN 978-985-08-1348-0

Міхаіл Сеўрук: Жывапіс, Графіка (Альбом) / складальнік М. Н. Канавалаў, аўтар тэкстаў М. М. Мацэль. — Менск: Паліграфкамбінат, 2012. — 102 с. — 1025 ас. — ISBN 978-985-6791-69-0 Міхась Сеўрук. (14 ліпеня 2015) «Гэта натхняла нас на пошукі дарогі…» (Успаміны Міхася Сеўрука, дагэтуль не апублікаваныя.). Звязда. Надзея Усава. Вучні Фердынанда Рушчыца з Беларусі. (Міхась Сеўрук (1905—1979). «Раённы мастак».) // Мастацтва : часопіс. — 2021, люты. — № 2. — С. 16—21. Яўгенія Шыцька. У люстэрку свайго часу. // ЛіМ : газэта. — 2025, 28 лютага. — № 8 (5318). — С. 16. — ISSN 0024-4686.