Кузьма Чурыла

беларускі маляр, гравёр From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Кузьма Чурыла (па-польску: Koźma Czuryło, па-летувіску: Kuzma Čurila; 29 лістапада 1908, вёска Круты Бераг у Нясьвіскім раёне Менскай вобласьці — 15 студзеня 1951Гданьск, Польшча) — мастак, гравёр, майстар станкавага жывапісу і графікі.

Хуткія факты Дата нараджэньня, Месца нараджэньня ...
Remove ads

Жыцьцяпіс

Пасьля школы, скончыўшы Нясьвіскую гімназію, марыў далей разьвіваць свае мастацкія здольнасьці, але мусіў адвучыцца ў Ровенскай польскай гімназіі, якую скончыў у 1929 г. Пасьля паступіў на факультэт выяўленчага мастацтва ў Віленскі ўнівэрсытэт імя Сьцяпана Батуры, дзе навучаўся пяць гадоў. Адначасова там навучаліся ягоныя сябры-беларусы: Леў Добжынскі (па-польску: Lew Dobrzyński) (1907, Санкт-Пецярбург — 1937, Лоша), Міхась Сяўрук (па-польску: Michał Siewruk) (27 лютага 1905, Варшава — 14 сакавіка 1979, Нясьвіж)[1].

На факультэце выяўленчага мастацтва навучалі прафэсары: Ежы Гопэн (па-польску: Jerzy Hoppen) (*23.3. 1891 Коўна — 4.10.1969 Торунь) — графіка; Фэрдынанд Рушчыц (па-польску: Ferdynand Ruszczyc), Людамір Сьляндзінскі (па-польску: Ludomir Sleńdziński) (*29.10.1889 Вільня — 26.11.1980 Кракаў) і Аляксандар Штурман (па-польску: Aleksander Szturman) (*18.4.1869 Санкт-Пецярбург — 12.2.1944 Вільня) — жывапіс, малюнак; Бэнэдыкт Кубіцкі (па-польску: Benedykt Kubicki) (*21.3.1874 Сьвяньцяны — 18.2.1951 Лодзь) — партрэтны жывапіс; Балеслаў Балзукевіч (па-польску: Bolesław Bałzukiewicz) (*12.2.1879 Вільня — 13.2.1935 Вільня)  — скульптура; Юльуш Клос (па-польску: Juliusz Kłos) (*8.8.1991 Варшава — 5.1.1933 Вільня) і Людвік Сакалоўскі (па-польску: Ludwik Sokołowski) (*24.5.1882 Серадз −7.6.1936 Вільня) — архітэктура; Марыян Маралёўскі (па-польску: Marian Morelowski) (*2.3.1884 Вадовіцы — 25.7.1963 Уроцлаў) — гісторыя мастацтва; Ян Булгак (па-польску: Jan Bułhak)  — фатаграфія.

Пасьля заканчэньня ўнівэрсытэту ў 1936 г. Кузьма атрымаў дзяржаўную стыпэндыю з Фонду нацыянальнай культуры, што дазволіла паехаць на стажыроўку на радзіму нэаклясыцызму Італію і Францыю.

Thumb

Прымаў удзел у падпісцы віленскай графікі, зладжанай віленскай газэтай «Slowo» ў 1934—1935, 1937, 1939. Аздобіў часопіс «Маладая Беларусь».

Адзін з чальцоў-заснавальнікаў «Групы Віленскай». Як сябра Віленскага таварыства мастакоў (па-польску: Wileńskie Towarzystwo Artystów Plastyków 1920-1939)[2][3] экспанаваў свае творы на выставах: у Варшаве (1937[4]) і Вільні (1939[5], 1940, 1941)[6].

У 1937 г. ажаніўся зь сястрой свайго сябра Ідэльфонса Гоўвальта (па-польску: Idelfons Houwalt) (23 студзеня 1910 Мікалаеў-на-Амуры — 27 кастрычніка 1987 Познань) Вандай Гоўвальт.

У 1939 г. вярнуўся ў Вільню. У 1940—1941 гг. працаваў настаўнікам маляваньня і крэсьленьня ў школе для дарослых у Вільні. У першай палове 1941 году быў звольнены са школьнай пасады і пераехаў у вёску каля Вільні. Вядома, што ў 1945 г. сям’я Чурылаў жыла ў Познані. З 1946 г. Кузьма выкладаў пры катэдры графікі на факультэце выяўленчага мастацтва Ўнівэрсытэту імя Капэрніка ў Торуні[7].

У 1949 г. Кузьма лекаваў хворыя лёгкія ў Гданьску, дзе пасьля апэрацыі ён заўчасна памёр і быў пахаваны на гарадзкіх Вайсковых могілках[8]. У 1951 г. у Быдгашчы і Торуні адбылася пасьмяротная выстава жывапісу і графікі Кузьмы Чурылы, якая складалася з 127 твораў. Таксама быў выдадзены каталёг з уступным словам кіраўніка катэдры графікі Ўнівэрсытэту імя Капэрніка Ежы Гапэна. Апроч маляваньня карцін мастак займаўся дэкорам мосту ў Торуні, а таксама храмавым аздабленьнем. Ва ўсіх анкетах, якія яму даводзілася запаўняць у жыцьці, ён пазначаў: беларус паводле нацыянальнасьці, праваслаўны паводле веравызнаньня, родная мова — беларуская.

Жонка: Ванда Гоўвальт (па-польску: Wanda Houwalt) (*1914 Вільня — ?) — асыстэнтка катэдры графікі ўнівэрсытэту ў Торуні[9]. Дзеці: сын Марк (*1943 Вільня) і дачка Ірэна.

Remove ads

Выставы

  • 1939, красавік — травень. Калектыўная выстава Віленскай групы: жывапіс, скульптура, графіка. Удзельнікамі гэтай выставы былі: Г. Андрэеў, П. Букоўска, К. Чурыла, М. Добнак, Л. Дабжыньскі, В. Дрэма, Р. Гінтылаўна, Т. Гадзішэўскі, Л. Касмульскі, Я. Кавальская, Э. Кучынскі, Х. Мілеўская, А. Паплаўскі, А. Рамановічава, В. Рамановіч, М. Сеўрук, К. Урублеўская, О. Жукоўская[10].

Творы

Дзясяткі прац мастака захоўваюцца ў музэях Вільні, Торуні, Варшавы, а таксама ў прыватных калекцыянэраў і дзяцей мастака, якія жывуць у Польшчы.

  • «Аўтапартрэт» . Летувіскі мастацкі музэй у Вільні.
  • «Купальшчыцы». 1935. Алей, палатно; 78 x 100 cm.; на адвароце пацьверджаньне аўтэнтычнасьці сына мастака Марка Чурылы (па-польску: Mark Czuryło). Прыватны збор.
  • «Кампазіцыя». 1936. Алей, палатно; 182 × 226 cm.; Дыплёмная праца. «Летувіскі мастацкі фонд».[11] Выстава: «Болей чым хараство: Выявы жанчын у зборах адвакатскай канторы LAWIN», 12 кастрычніка — 11 лістапада 2012 , Нацыянальная мастацкая галерэя , Вільня па-летувіску: Parodos: „Ne vien grožis: Moters atvaizdas LAWIN kolekcijoje“, 2012 m. spalio 12 – lapkričio 11 d., Nacionalinė dailės galerija, Vilnius)
  • «Партрэт віцэ-бурмістра Вільні Вітольда Чыжа (Альгерд Бульба. Летувіскі Нацыянальны мастацкі музэй у Вільні.
  • «Партрэт Томаша Гадзішэўскага». Музэй Акруговы ў Торуні.
  • «Вясна». 1946, алей, фанэра; 50,5 x 42 cm., Подпіс: Koźma Czuryło. На адвароце этыкетка выставы Салёну Выяўленчага мастацтва ZPAP у Познані з 15.10.1946. Прыватны збор.

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads