Парэчча (горад)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Парэчча, Дзямідаў.

Парэчча лац. Parečča
Саборная царква-мураўёўка
Герб Парэчча
Першыя згадкі:	1499
Краіна:	Расея
Суб’ект фэдэрацыі:	Смаленская вобласьць
Муніцыпальны раён:	Парэцкі
Вышыня:	160 м н. у. м.
Насельніцтва:	7895 чал. (2009)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+7 48145
Паштовы індэкс:	216100
Нумарны знак:	67
Геаграфічныя каардынаты:	55°16′0″ пн. ш. 31°31′0″ у. д.
Парэчча на мапе Расеі Парэчча
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Парэ́чча (з 1918 году — Дзямі́даў) — места ў Расеі, пры ўтоку ракі Гобзы ў Касплю. Адміністрацыйны цэнтар Парэцкага раёну Смаленскай вобласьці. Насельніцтва на 2017 год — 6289 чалавек. Знаходзіцца за 92 км ад Смаленску, за 47 км ад чыгуначнай станцыі Рудня.

Парэчча — места гістарычнай Смаленшчыны, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Гісторыя

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай

Першы пісьмовы ўпамін пра Парэчча датуецца 1499 годам, калі яно было цэнтрам воласьці ў Вялікім Княстве Літоўскім. У 1514 годзе Парэчча захапілі маскоўскія войскі.

У 1611 годзе Парэчча вярнулася ў склад Вялікага Княства Літоўскага. Яно ўвайшло ў Смаленскім павеце Смаленскага ваяводзтва. З пачаткам вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай у 1654 годзе Парэчча захапілі маскоўскія войскі.

Пад уладай Маскоўскай дзяржавы і Расейскай імпэрыі

Панарама места. 1858 г.

Згодна з Андрусаўскім замірэньнем 1667 году Парэчча апынулася ў складзе Маскоўскай дзяржавы. У гэты час ў паселішчы было 97 двароў. У 1764 годзе тут заснавалі мытню. У 1776 годзе Парэчча атрымала статус места і цэнтру павету Смаленскай губэрні.

26 лютага 1863 году зьявіўся праект мескага гербу «ў зялёным полі левая хвалястая срэбная перавязь, уздоўж якой чорная страла джалам на дол»^[1]. Паводле афіцыйных зьвестак за 1866 год, беларусы складалі 82,91% насельніцтва Парэцкага павету, «сумесь беларусаў і расейцаў» — 14,08%^[2]. У канцы XIX ст. у месьце дзеялі 3 царквы, працавалі 3 расейскія вучэльні, 2 шпіталі на 36 ложкаў, 2 аптэкі, 15 прадпрыемстваў. Некалькі рамесьнікаў займаліся будаваньнем рачных суднаў.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Парэча абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У лістападзе 1918 году тут выбухнула антыбальшавіцкае паўстаньне, у выніку чаго места на адзін дзень вызвалілі з-пад савецкай улады^[3]. 20 сьнежня 1918 году бальшавікі перайменавалі Парэчча ў гонар забітага паўстанцамі старшыні павятовага камітэту РКП(б) Я. Дзямідава. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Парэчча ўвайшло ў склад Беларускай ССР, дзе стала цэнтрам павету («падраёну») Смаленскага раёну^[4]. Аднак 16 студзеня Масква адабрала места разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР.

У 1921 годзе бальшавікі расстралялі тутэйшага шаўца Ігната Курмеля за заяву, што ён спадзяецца дажыць да таго часу, калі ягонае роднае места Парэчча скіне зь сябе чужацкую назву — Дзямідаў^[3]. У Другую сусьветную вайну з 13 ліпеня 1941 да 22 верасьня 1943 году места знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1887 год — 5356 чал.^[5]; 1897 год — 5692 чал. (2741 муж. і 2951 жан.)^[6]
• XX стагодзьдзе: 1931 год — 5,3 тыс. чал.; 1959 год — 6,9 тыс. чал.; 1979 год — 9,7 тыс. чал.; 1992 год — 9,8 тыс. чал.^[7]
• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 7895 чал.; 2017 год — 6289 чал.

Эканоміка

Ільнозавод, прадпрыемствы харчовай прамысловасьці.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Капліца Сьвятой Параскевы Пятніцы (1881)
• Царква Зьвеставаньня Багародзіцы (1874)
• Царква Покрыва Багародзіцы (1857)
• Царква саборная Прачыстай Багародзіцы (1872—1874)

Страчаная спадчына

• Царква саборная Раства Багародзіцы (1737)
• Царква Сьвятога Спаса (1860)
• Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы (1748—1749)
• Царква Сьвятой Тройцы (1784)

Асобы

• Юры Нікулін (1921—1997) — савецкі актор