Плошча 2010 году

Пло́шча 2010 го́ду^[1] — мірная дэманстрацыя супраць фальсыфікацыяў прэзыдэнцкіх выбараў 19 сьнежня 2010 году і ўдзелу ў іх адзінаўладнага кіраўніка Беларусі Аляксандра Лукашэнкі.

Дэманстрацыя была разагнаная Ўнутранымі войскамі МУС Беларусі. Арганізатары і шэраг удзельнікаў мітынгу пасаджаныя за краты. Падставай турэмнага зьняволеньня паслужылі разьбітыя шыбкі Дома ўраду.

Хада падзеяў

Яшчэ напярэдадні выбараў Уладзімер Някляеў, Віталь Рымашэўскі, Андрэй Саньнікаў і Мікалай Статкевіч заклікалі сваіх прыхільнікаў да сходу на Кастрычніцкай плошчы Менску 19 сьнежня. Да яе былі сьцягнуты ўзмоцненыя сілы міліцыі. У Менску былі недаступныя шэраг апазыцыйных сайтаў, а таксама LiveJournal, Twitter і некаторыя іншыя сайты^[2][3]. Таксама недаступныя сайты па абароненым пратаколе HTTPS. Акрамя таго, падчас нападу працяглы час былі недаступныя апазыцыйныя сайты «Беларускі партызан» і «Хартыя’97»^[4].

Яшчэ да пачатку збору, а палове на восьмую, невядомымі ў чорным быў зьдзейсьнены напад на калёну Ўладзімера Някляева, якая накіроўвалася на плошчу. Падчас зьбіцьця Ўладзімер Някляеў страціў прытомнасьць, яго забрала «хуткая дапамога»^[5]. Кандыдата ў прэзыдэнты зьбіваў камандзір «Алмаза» Мікалай Карпянкоў^[6].

Спэцыяльныя паліцэйскія сілы у цэнтры Менску

Іншыя вылучэнцы ад апазыцыі а 20-й гадзіне далучыліся да сваіх прыхільнікаў на плошчы. Праз гадзіну 5 вылучэнцаў узялі ўдзел у шэсьці да плошчы Незалежнасьці, дзе разьмяшчаецца Дом Ураду, у якім засядае Нацыянальны сход Беларусі, і Цэнтральны выбарчы камітэт, дзе ў той час ішоў падлік галасоў. Там быў зладжаны мітынг і спроба дамагчыся перамоваў з урадам.

Падчас акцыі пратэсту група нявызначаных асобаў спрабавала ўзяць штурмам Дом Ураду, разьбіўшы пры гэтым шкло і выламаўшы дзьверы.^[7] Высоўвалася таксама вэрсія^[8][9], што шкло і дзьверы ў Доме Ўрада былі разьбіты правакатарамі^[10]. У адказ на гэта міліцыя без разбору пачала зьбіваць мірных удзельнікаў шэсьця, што прывяло да нанясеньня некалькім дэманстрантам чэрапна-мазгавых траўмаў і пакіданьня плошчы большасьцю ўдзельнікаў шэсьця. Каля 5 тысячаў зь іх засталіся разам з Саньнікавым і Рымашэўскім. Апоўначы пасьля спробаў арганізатараў мітынгу выклікаць на перамовы кіраўніцтва сілавых структураў сотні міліцыянтаў разагналі і іх. Былі затрыманы Кастусёў, Міхалевіч, Рымашэўскі, Саньнікаў, Статкевіч і Вус^[11][12], кіраўнікі іх штабоў і давераныя асобы, некалькі сотняў прыхільнікаў, таксама шэраг журналістаў і замежных грамадзянаў. Акрамя таго пры разгоне мітынгу ад дзеяньняў міліцэйскіх спэцпадразьдзяленьняў пацярпелі дзясяткі пераапранутых міліцыянтаў, якія знаходзіліся ў натоўпе^[9]. Зьбіты раней Уладзімер Някляеў вывезены супрацоўнікам КДБ з бальніцы^[13].

Разам з гэтым, адзін з кандыдатаў у Прэзыдэнты Віктар Цярэшчанка, які не прымаў ніякага ўдзелу ў акцыі і адразу прызнаў сваё паражэньне ад Лукашэнкі, яшчэ 20.12.2010 апублікаваў на сваім сайце інфармацыю, што «яшчэ за 10 дзён да штурму Дому ўраду кандыдаты ў прэзыдэнты прапанавалі разгледзець гэты сцэнарый» і запрасілі яго ўдзельнічаць, але ён адмовіўся^[14]. Пры гэтым Цярэшчанка прызнаўся, што з-за сытуацыі, якая склалася пасьля прэзыдэнцкіх выбараў, ён плянаваў эміграваць разам зь сям’ёй прасіць палітычнага прытулку ў іншай краіне^[15].

Арганізатары заявілі, што акцыя будзе бестэрміновай і заклікалі ўсіх прыйсьці на плошчу Незалежнасьці ў панядзелак 20 сьнежня а 18-й гадзіне^[16]. На наступны дзень пасьля выбараў — 20 сьнежня ў 18:00 на Плошчы Незалежнасьці сабралася ад 50 да 200 чалавек, якія былі разагнаны АМАПам, частка пратэстуючых была арыштавана.

20 сьнежня Лукашэнка паведаміў аб арышце 639 асобаў і пацьвердзіў, што вылучэнцаў у прэзыдэнты дапытвалі ў месцах зьняволеньня КДБ^[17]. 29 сьнежня Някляева, Рымашэўскага, Саньнікава і Статкевіча абвінавацілі ў арганізацыі недазволенага грамадзкага мерапрыемства, што паводле артыкулу 293 КК прадугледжвала зьняволеньне ад 5 да 15 год. 17 лютага ўдзельніка кампаніі Някляева асудзілі да 4 гадоў зьняволеньня. Большасьць арыштаваных суды асудзілі да выплаты спагнаньняў да 30 «базавых велічыняў» (каля 265 эўра) і 15-дзённага зьняволеньня. 31 сьнежня Міністэрства замежных справаў паведаміла пра спыненьне паўнамоцтваў прадстаўніцтва АБСЕ ў Менску па прычыне нежаданьня ўраду іх працягваць. 21 студзеня Лукашэнку прывялі да чацьвёртай прэзыдэнцкай прысягі^[18].

Афіцыйная газэта адміністрацыі Лукашэнка «Савецкая Беларусь — Беларусь Сёньня» на падставе рассакрэчаных дакумэнтаў беларускіх спэцслужбаў абвінаваціла ў дачыненьні да падзеяў 19 сьнежня ў Менску спэцслужбы Польшчы і Нямеччыны^[19][20].

Асуджаныя

Кандыдаты ў прэзыдэнты

1. Уладзімер Някляеў — 2,5 году пазбаўленьня волі з адтэрміноўкаю на 2 гады
2. Андрэй Саньнікаў — 5 гадоў пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 красавіка 2012 году^[21]
3. Мікалай Статкевіч — 6 гадоў пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму
4. Дзьмітры Вус — 5,5 году пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 1 кастрычніка 2011 году^[22]

Іншыя асуджаныя

1. Аляксандар Атрошчанкаў — 4 гады ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
2. Зьміцер Бандарэнка — 2 гады калёніі агульнага рэжыму (каардынатар «Эўрапейскай Беларусі»), вызвалены 15 красавіка 2012 году^[24]
3. Сьвятаслаў Барановіч — 3 гады абмежаваньня волі без накіраваньня ў месцы адбываньня пакараньня^[25]
4. Зьміцер Буланаў — 3 гады калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
5. Ільля Васілевіч — 3 гады пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
6. Павал Вінаградаў(be) — на 4 гады зьняволеньня, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
7. Алег Гнедчык — 3 гады пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 1 верасьня 2011 году^[26]
8. Арцём Грыбкоў — 4 гады пазбаўленьня волі ў калёніі ўмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
9. Зьміцер Даронін — 3,5 году ў калёніі агульнага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 1 верасьня 2011 году^[26]
10. Зьміцер Дрозд — на 3 гады зьняволеньня, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
11. Сяргей Казакоў — 3 гады пазбаўленьня волі, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
12. Аляксандар Квяткевіч — 3,5 году пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
13. Алесь Кіркевіч(be) — 4 гады зьняволеньня, вызвалены пасьля памілаваньня 1 верасьня 2011 году^[26]
14. Аляксандар Класкоўскі — 5 гадоў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
15. Мікіта Ліхавід — 3,5 году пазбаўленьня волі, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
16. Уладзімер Лобан — 3 гады пазбаўленьня волі, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
17. Сяргей Марцалеў — выпрабавальны тэрмін на два гады
18. Віталь Мацукевіч — 3 гады калёніі строга рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
19. Аляксандар Маўчанаў — 3 гады ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
20. Фёдар Мірзаянаў — 3 гады пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
21. Зьміцер Мядзьведзь — 3 гады абмежаваньня волі без накіраваньня ў папраўчую ўстанову
22. Зьміцер Новік — 3,5 году ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
23. Васіль Парфянкоў(be) — 4 гады пазбаўленьня волі ў калёніі строгага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
24. Андрэй Пратасеня — 3 гады зьняволеньня, вызвалены пасьля памілаваньня 1 верасьня 2011 году^[26]
25. Яўген Сакрэт — 3 гады пазбаўленьня волі, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]
26. Павал Севярынец — 3 гады хіміі
27. Ірына Халіп — прысуд з адтэрміноўкай
28. Уладзімер Хамічэнка — 3 гады зьняволеньня, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[28]
29. Андрэй Федаркевіч — 3,5 году пазбаўленьня волі, вызвалены пасьля памілаваньня 14 верасьня 2011 году^[23]
30. Уладзімер Яроменак — 3 гады пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму, вызвалены пасьля памілаваньня 13 жніўня 2011 году^[27]

Замежныя грамадзяне

1. Арцём Брэўс (РФ) — штраф у 300 базавых велічыняў (10,5 млн рублёў)
2. Іван Гапонаў (РФ) — штраф у 300 базавых велічыняў (10,5 млн рублёў)

Затрыманыя раней

• Зьміцер Дашкевіч — 2 гады пазбаўленьня волі за злоснае хуліганства (затрыманы 18 сьнежня 2010)
• Эдуард Лобаў(be) — 4 гады пазбаўленьня волі за злоснае хуліганства (затрыманы 18 сьнежня 2010)