Сэм’юэл Морзэ

Сэ́м’юэл Фі́нлі Брыз Мо́рзэ (па-ангельску: Samuel Finley Breese Morse; 27 красавіка 1791 — 2 красавіка 1872) — адзін з вынаходнікаў аднадротавага электрычнага тэлеграфу, адзін са стваральнікаў азбукі Морзэ, мастак.

Сэм’юэл Морзэ
Сэм’юэл Фінлі Брыз Морзэ
Сэм’юэл Морзэ, 1866 год
Дата нараджэньня	27 красавіка 1791(1791-04-27)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня	Чарлзтаўн[d], Бостан, ЗША[4]
Дата сьмерці	2 красавіка 1872(1872-04-02)[1][2][3][…] (80 гадоў)
Месца сьмерці	Мангэтан, Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, ЗША[3][4]
Прычына сьмерці	пнэўманія[5]
Месца пахаваньня	Грын-Вудзкія могілкі[d][6]
Месца вучобы	Ельскі коледж[d] Каралеўская акадэмія мастацтваў
Занятак	вынаходнік, фізык, скульптар, маляр, прафэсар унівэрсытэту, фатограф, пісьменьнік
Месца працы	Нью-Ёрскі ўнівэрсытэт Тандонава інжынэрная школа Нью-Ёрскага ўнівэрсытэту[d]
Псэўданімы	American[7] і Brutus[7]
Сябра ў	Швэдзкая каралеўская акадэмія навук, Амэрыканскае філязофскае таварыства[d], Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d], Таварыства Фі-Бэта-Капа[d] і Амэрыканскае антыкварнае таварыства[d]
Жанры	партрэтнае маляваньне[d][8], пэйзаж[8] і гістарычны жывапіс[8]
Бацька	Джэдзідай Морзэ[d]
Маці	Элізабэт Брыз Морзэ[d]
Дзеці	Лэйла Морзэ[d], Samuel Arthur Breese Morse, Jr.[d] і Charles Walker Morse[d]
Узнагароды	Нацыянальная Заля славы вынаходнікаў[d] (1975) сябра Амэрыканскай акадэміі мастацтваў і навук[d]
Подпіс
Сэм’юэл Морзэ ў Вікісховішчы

Дзяцінства і адукацыя

Сэм’юэл Морзэ нарадзіўся ў Чарльзтаўне, Масачусэтс у географа і пастара Джэдзідая Морзэ і Элізабэт Эн Фінлі Брыз.^[9] Бацька Сэм’юэла быў прапаведнікам кальвінізму і прыхільнікам Фэдэралісцкай партыі ЗША. Сэм’юэл Морзэ быў выхаваны ў кальвінісцкіх традыцыях, чаму вельмі паспрыяў Джэдзідай, які верыў, што выхаваньне мусіла весьціся на фэдэралісцкай глебе, якая захоўвала блізкія да пурытанскіх традыцыі.

Пасьля Акадэміі Філіпса (Эндовэр, Масачусэтс) Сэм’юэл Морзэ паступіў у Ельскі каледж для атрыманьня дадатковых ведаў у рэлігійнай філязофіі, матэматыцы і конегадоўлі. У каледжы ён наведваў лекцыі па электрычнасьці, якія праводзілі Бэнджамін Сылмэн і Джэрэмі Дэй. Сябе Морзэ забясьпечваў сам — карцінамі. Пасьля выпуску зь Ельскага каледжу быў прыняты ў ганаровае таварыства Фі Бэта Капа.

Тэлеграф

Хоць Морзэ ў першую чаргу зьвязваюць са стварэньнем коду Морзэ, але ён зрабіў вялікі ўнёсак у вынаходніцтва электрычнага тэлеграфу як сродку сувязі на вялікіх дыстанцыях.

У 1825 годзе нью-ёрскія ўлады далі ўзнагароджаньне памерам $1000 на напісаньне партрэту Мары-Жозэфа Ляфаета ў Вашынгтоне. Падчас напісаньня партрэту Морзэ атрымаў ліст ад бацькі і, прачытаўшы толькі радок «Твая любая жонка ачуньвае», адправіўся дамой у Нью-Гэван, так і ня скончыўшы замову. Але пакуль ён прыехаў, жонка была пахаваная.^[10] Засмучаны тым, што ўвесь час ён ня ведаў пра пагаршэньне стану жонкі, ён вырашыў зьмяніць сваё дзейнасьці з мастацтва на стварэньне спосабу хуткай перадачы зьвестак на вялікай адлегласьці.^[11]

Падчас марской вандроўкі дадому ў 1832 годзе пазнаёміўся з Чарлзам Томасам Джэксанам, які быў знаёмы з электрамагнэтызмам. Назіраючы за экспэрымэнтамі Джэксана з электрамагнітам, Морзэ распрацаваў прынцыпы аднадротавага тэлеграфу.