Цукровы бурак

Цукровы бурак — багаты на цукар (19—23%) падвід звычайнага бурака зь белым караняплодам(en) масай 400—500 грамаў. Цепла- і сьвятлолюбівы, патрабавальны да жыўленьня і вільгаці, асабліва ў часе ўтварэньня лісьця і караняплода (ліпень—жнівень). Вырошваецца на добра ўгноенай сугліністай(en) і супясчанай дзярнова-падзолістай глебе ды на акультуранай тарфяна-балотнай. Бацьвіньне, жамерыны(en) і патака^{[прыбраць шаблён]} ідуць на корм^[1]. У 1996 годзе стаў сыравінай вырабу 1/3 цукру ў сьвеце і ўсяго цукру ў краінах з умераным кліматам. У якасьці тэхнічнай культуры падвід вывелі ў 18 ст. у Нямеччыне. Найбольш шырока вырошчаецца ў лесастэпавых абшарах Паўночнай Амэрыкі і Эўропы. У 1996 годзе сусьветная плошча пасеву склала каля 8 млн га (80 тыс. км²). Найбольшую плошчу пасеваў мелі Ўкраіна (лесастэп), Расея (Кубань, Чарназем’е(ru)), ЗША, Францыя, Нямеччына і Польшча. Найбольшы ўраджай атрымалі ў Заходняй Эўропе — 550—600 цэнтнэраў з гектара^[2].

Цукровы бурак
Клясыфікацыя
Надцарства	Эўкарыёты
Царства	Расьліны
Падцарства	Зялёныя(en)
Група	Стрэптафіты(en)
Разьдзел	Стрэптафітныя
Тып	Вышэйшыя
Падтып	Сасудзістыя
Нададдзел	Насенныя
Аддзел	Кветкавыя
Пададдзел	Мэзанганасенныя(en)
Кляса	Эўдыкоты(en)
Падкляса	Гунэрыды(es)
Атрад	Гвазьдзікакветныя
Сямейства	Аксамітнікавыя
Падсямейства	Буракападобныя(en)
Трыба	Бураковыя
Род	Буракі
Від	Звычайны бурак
Падвід	Цукровы бурак
Бінамінальная намэнклятура
Beta vulgaris subsp. vulgaris Карл Лінэй
Цукровы бурак на Віківідах  Цукровы бурак у Вікісховішчы ITIS 192292 · NCBI 3555

Беларусь

Корань цукровага бурака

У 1830-я гады ў Віцебскай, Магілёўскай і Менскай губэрнях (Беларускае генэрал-губэрнатарства, Расейская імпэрыя) пабудавалі цукраварні для перапрацоўкі цукровых буракоў. У 1860-я гг. лік цукраварняў перавысіў 30. Да канца 19 ст. цукровыя буракі перасталі вырошчваць у сувязі з завозам таньнейшага цукру з Украіны, што прывяло да закрыцьця цукраварняў. У 1950-я гг. вырошчваньне цукровых буракоў аднавілі ў сувязі з пабудовай 4 буйных цукраварняў: Скідзельскі цукровы камбінат (1951; Гарадзенскі раён), Гарадзейскі цукровы камбінат (1959; Нясьвіскі раён, Менская вобласьць), Жабінкаўскі цукровы завод (1963; Берасьцейская вобласьць) і Слуцкі цукроварафінадны камбінат (1965; Менская вобл.). У 1995 годзе пасевы цукровых буракоў занялі 55,4 тыс. га (0,9% агульнай пасяўной плошчы). Ураджайнасьць склала каля 300 цэнтнэраў з гектара пры гадавым валавым зборы каля 1,5 млн тонаў. Пасевы цукровых буракоў засяроджваліся ў 28 раёнах Беларусі вакол 4 буйных цукраварняў, дзе займалі 3—7% пасяўной плошчы. Цукрыстасьць буракоў раянавага гатунку Гала складала 15—17%, што давала па 12—13% цукру на выхадзе. Буракі сеялі на сугліністай(en) і супясчанай мінэральнай глебе ды на асушанай і акультуранай тарфяна-балотнай^[2]. У 2011 г. валавы збор цукровых буракоў у Беларусі склаў 3,8 млн тонаў пры сярэдняй ураджайнасьці 448 цэнтнэраў з гектара^[3]. У 2019 годзе Беларусь знаходзілася на 14-м месцы ў сьвеце паводле збору цукровых буракоў^[4].

Год	Пасяўная плошча (тыс. га)	Ураджайнасьць (цэнтнэр/га)	Валавы збор (тыс. тонаў)
2011[3]	85	448	3800
1994[2]	58	187	1078
1990	46	320	1479
1980	52	229	1122
1970	49	221	1029
1960	29	132	383
1950	4,6	149	69,4

• 
  Пакунак бураковага цукру вытворчасьці «Жабінкаўскага цукровага заводу» з надпісамі па-беларуску (2022 год)