Міхаіл Цікоцкі

Міхаіл Яўгенавіч Цікоцкі (20 лютага 1922; Бабруйск, цяпер Магілёўская вобласьць, Беларусь — 24 сакавіка 2012; Менск, Беларусь) — мовазнавец і заслужаны журналіст Рэспублікі Беларусь. Доктар філялягічных навук (1972), прафэсар (1973), заслужаны працаўнік адукацыі Рэспублікі Беларусь^[1].

Міхаіл Цікоцкі
Міхась Цікоцкі
Дата нараджэньня	20 лютага 1922(1922-02-20)
Месца нараджэньня	Бабруйск, Беларуская ССР
Дата сьмерці	24 сакавіка 2012(2012-03-24) (90 гадоў)
Месца сьмерці	Менск, Беларусь
Месца пахаваньня	Усходнія могілкі
Месца вучобы	Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт (1950)
Занятак	мовазнавец, журналіст
Навуковая сфэра	мовазнаўства
Месца працы	Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт
Вядомы як	Заснавальнік беларускай школы стылістыкі
Бацька	Яўген Цікоцкі
Узнагароды	Мэдаль «За адвагу» Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і кампазытара Яўгена Цікоцкага. У 1933 г. разам зь сям’ёй пераехаў з Бабруйску ў Менск, дзе ў чэрвені 1941 г. скончыў сярэднюю школу. Улетку 1943 г. савецкія партызаны пераправілі яго з маці і сястрой з занятага нямецкім войскам Менску (Генэральная акруга Беларусь) ў Любанскі раён на выспу Зыслаў(be) (Менская вобласьць, Беларуская ССР). Затым — на самалёце ў Маскву (Расейская СФСР). Увосень 1943 г. пайшоў на фронт у складзе супрацьтанкавага батальёна. Ваяваў на 1-м, 2-м і 3-м Беларускіх франтах. У ліпені 1944 г. атрымаў раненьне падчас боя ў Кобрынскім раёне (Берасьцейская вобласьць, БССР) на 1-м Беларускім фронце^{[прыбраць шаблён]}. У студзені-красавіку 1945 г. удзельнічаў у бітве за Каралевец (правінцыя Ўсходняя Прусія, Нямецкая дзяржава) на 3-м Беларускім фронце(be). За ўдзел у баях атрымаў 2 мэдалі «За адвагу» і ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені^[1].

У 1946 г. дэмабілізаваўся з савецкага войска і паступіў на аддзяленьне журналістыкі філялягічнага факультэту БДУ, дзе ў 1946 г. стварылі катэдру журналістыкі. Падчас навучаньня працаваў у газэце «Савецкі селянін» (цяпер «Сельская газэта»). У 1950 г. скончыў Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт з дыплёмам журналіста і працягнуў працу ў газэце «Калгасная праўда» (цяпер «Сельская газэта»). Супрацоўнічаў з гумарыстычным часопісам «Вожык». Адначасна ў 1950—1953 гг. завочна навучаўся ў асьпірантуры пры катэдры журналістыкі на філялягічным факультэце БДУ. У 1953 г. абараніў кандыдацкую дысэртацыю «Публіцыстыка Якуба Коласа» з атрыманьнем навуковай ступені кандыдат філялягічных навук. 26 студзеня 1953 г. нарадзіўся сын Аляксандар, які таксама стаў кандыдатам філялягічных навук^[2]. У 1953—1989 гг. працаваў у БДУ (з 1965 г. загаднік катэдры журналістыкі). У кастрычніку 1969 г. стварыў на факультэце журналістыкі БДУ (цяпер Інстыт журналістыкі БДУ) катэдру стылістыкі і літаратурнага рэдагаваньня, якой кіраваў 20 гадоў^[1]. У 1971 г. у менскім выдавецтве «Вышэйшая школа» выдаў па-беларуску дапаможнік «Стылістыка публіцыстычных жанраў» (288 c.; 1000 ас.), які насуперак іншамоўнасьці выкарыстоўваўся за савецкім часам у якасьці падручніка ў Маскоўскім дзяржаўным унівэрсытэце. У 1972 г. абараніў доктарскую дысэртацыю «Праблемы публіцыстычнага стылю». У 1973 г. атрымаў вучонае званьне прафэсара^[3].

Дасьледаваў стылістыку беларускай мовы газэтных жанраў: «Некаторыя выпадкі стылістычнага выкарыстаньня сынтаксічных сродкаў беларускай мовы» (1958), «Практычная стылістыка беларускай мовы» (ч. 1-2; 1962, 1965), «Стылістыка публіцыстычных жанраў» (1971), «Сугучнасьць слоў жывых: нататкі па стылістыцы мастацкай літаратуры» (1981). Аўтар кніг па тэорыі і практыцы журналістыкі «З гісторыі беларускай журналістыкі ХІХ ст.» (1960).^[4]. На 2007 г. пераважная большасьць тагачасных журналістаў Беларусі прайшла навучаньне стылістыцы ў Міхаіла Цікоцкага^[5].

Ушанаваньне

З 2002 г. на факультэце журналістыкі БДУ (цяпер Інстытут журналістыкі БДУ) кожныя 5 гадоў у лютым ладзіцца Міжнародная навуковая канфэрэнцыя «Жыцьцём і словам прысягаючы», прысьвечаная прафэсару Міхаілу Цікоцкаму^[5].

1 красавіка 2012 г. пахаваны на Ўсходніх могілках у Менску^[6].

Бібліяграфія

• Некаторыя выпадкі стылістычнага выкарыстаньня сынтаксічных сродкаў беларускай мовы. — Менск: БДУ, 1958. — 78 с. — 3250 ас.
• З гісторыі беларускай журналістыкі XIX стагодзьдзя. — Менск: БДУ, 1960. — 127 с. — 1300 ас.
• Практычная стылістыка беларускай мовы ў 2 частках. — Менск: Вучпэдвыд БССР, 1962. — Т. 1. — 137 с. — 4000 ас.
  • Практычная стылістыка беларускай мовы ў 2 частках. — Менск: Народная асьвета, 1965. — Т. 2. — 187 с. — 3900 ас.
• У.І.Ленін і пытаньні эстэтыкі публіцыстычнага слова. — Менск: Навука і тэхніка, 1968. — 244 с. — 1700 ас.
• Стылістыка публіцыстычных жанраў. — Менск: Вышэйшая школа, 1971. — 288 с. — 1000 ас.
• Стылістыка беларускай мовы. — Менск: Вышэйшая школа, 1976. — 302 с. — 3000 ас.
  • Стылістыка беларускай мовы. — 2-е выд. — Менск: Унівэрсытэцкае, 1995. — 294 с. — 5060 ас. — ISBN 985-09-0099-7
• Сугучнасьць слоў жывых. — Менск: БДУ, 1981. — 191 с. — 1350 ас.
• Міхаіл Цікоцкі, Аляксандар Цікоцкі. Практыкум па стылістыцы беларускай мовы ў 2 частках. — Менск: БДУ, 2001. — Т. 1. — 74 с. — 150 ас. — ISBN 985-445-497-5
  • Міхаіл Цікоцкі, Аляксандар Цікоцкі. Практыкум па стылістыцы беларускай мовы ў 2 частках. — Менск: БДУ, 2001. — Т. 2. — 73 с. — 100 ас. — ISBN 985-485-514-7
• Стылістыка тэксту. — Менск: Беларуская навука, 2002. — 223 с. — 1200 ас. — ISBN 985-08-0528-5
• Урокі моўнага майстэрства. — Менск: Адукацыя і выхаваньне, 2009. — 87 с. — 100 ас. — ISBN 978-985-471-323-6