Аляксандр Эдуардавіч Марфіцкі

Аляксандр Эдуардавіч Марфіцкі (16 мая 1956, Багушэўск, Сенненскі раён — 30 жніўня 2009 года ля Радама) — беларускі ваенны лётчык першага класа, палкоўнік, намеснік камандуючага аператыўна-тэхнічным камандаваннем ВПС і войск СПА Беларусі. Загінуў падчас выканання фігуры пілатажу на Radom Air Show 2009^[1].

Аляксандр Эдуардавіч Марфіцкі
Дата нараджэння	16 мая 1956(1956-05-16)
Месца нараджэння	Багушэўск, Багушэўскі раён, Віцебская вобласць, Беларуская ССР, СССР
Дата смерці	30 жніўня 2009(2009-08-30) (53 гады)
Месца смерці	Аэрапорт Варшава-Радам[d], Садкаў[d], Радам, Мазавецкае ваяводства, Польшча
Месца пахавання	Могілкі Русіно
Альма-матар	Харкаўскае вышэйшае ваеннае авіяцыйнае вучылішча лётчыкаў[d] (1978) Ваенна-паветраная акадэмія імя Ю. А. Гагарына (1987) Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь (2002)
Грамадзянства	Беларусь
Прыналежнасць	Беларусь СССР
Род войскаў	Ваенна-паветраныя сілы Беларусі
Гады службы	?—2009
Званне	Палкоўнік
Камандаваў	намеснік камандуючага аператыўна-тэхнічным камандаваннем ВПС і войск СПА Беларусі
Узнагароды і званні

Біяграфія

Скончыў у 1978 годзе Харкаўскае вышэйшае авіяцыйнае вучылішча лётчыкаў, у 1987 — Ваенна-паветраную акадэмію імя Гагарына, у 2002 — Акадэмію кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь^[2].

У 2003 годзе — камандзір 61-й знішчальнай авіяцыйнай базы Заходняга аператыўна-тактычнага камандавання Ваенна-паветраных сіл і войск супрацьпаветранай абароны Узброеных Сіл (Баранавічы)^[3]. Меў 2320 гадзін налёту^[4].

Беларускі Су-27УБМ-1 на авіяшоў у Радаме за 15 хвілін да катастрофы

30 жніўня 2009 года разам з палкоўнікам Аляксандрам Жураўлевічам пілатаваў Су-27УБМ-1 падчас міжнароднага авіяшоу Radom Air Show 2009 у Радаме. Лётчыкі выконвалі фігуру пілатажу, самалёт пачаў рэзка зніжацца. Ёсць інфармацыя, што пілоты паведамілі пра аварыю і атрымалі з вышкі кіравання загад катапультавацца, але яго не выканалі, магчыма з прычыны блізкасці самалёта да гледачоў або жылых пабудоў. Самалёт упаў каля лесу за аэрапортам, паміж вёскамі Малэнчын і Макаў, каля 100 метраў ад дамоў^[5][6][7].

У фільме «Звычайны герой» (2004) пра героя Беларусі Уладзіміра Карвата, Марфіцкі распавядаў пра тую катастрофу: «Ён сапраўды здзейсніў гераічны ўчынак. Адвёў самалёт. Усё ж такі 24 тоны, 4 тоны паліва, калі б ён упаў недзе на населены пункт, там не адзін дом бы згарэў. Вельмі шмат было б ахвяр, тым больш, што гэта было ўначы, усе людзі знаходзіліся ў хатах, наступствы былі б самымі сумнымі»^[8].

Ганаровае пахаванні лётчыка на могілках Русіно ў Баранавічах адбыліся з удзелам міністра абароны Рэспублікі Беларусь, камандзіра паветраных войск Польшчы і архіепіскапа Мірона, праваслаўнага ардынарыя Войска Польскага^[9].

Узнагароды

Узнагароджаны медалём «За бездакорную службу» I ступені (2003) ^[3]. Пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам «За асабістую мужнасць» (2010) ^[10].

Памяць

28 верасня 2009 года Рада гміны Гузд прыняла ўхвальную пастанову пра будаўніцтва помніка лётчыкам^[11]. Помнік адкрыты 11 красавіка 2010 года^[12].

Прозвішча лётчыка таксама згадана на памятнай шыльдзе ў каталіцкім гарнізонным касцёле ў Радаме, дзе згаданы імёны ўсіх 32 лётчыкаў, якія загінулі ў 1935—2009 гадах, якія пачалі свой апошні палёт з аэрадрому Радам—Садкаў^[13].

У памяць загінулых лётчыкаў названа адна з вуліц мікрараёна Бараўкі ў Баранавічах.^[14]

Гл. таксама

• Аляксандр Жураўлевіч
• Уладзімір Карват

Зноскі

1. Трагедыя на авіяшоў у Польшчы // Наша Ніва, 30.08.2009
2. Погибшие летчики на двоих имели более четырех тысяч часов налета Архівавана 3 верасня 2009. (руск.)
3. Указ Президента Республики Беларусь от 29 июля 2003 г. № 334 «Аб узнагароджанні ваеннаслужачых, асоб начальніцкага складу органаў унутраных спраў і прыраўнаваных да іх асоб медалём „За бездакорную службу“ I, II, III ступені»
4. Они улетели навсегда // Советская Белоруссия, 1 верасня 2009
5. Pilot poświęcił życie, by nie spaść na widownię? (польск.) // TVN.24.pl, 30.08.2009
6. Radom w żałobie. Prezydent i MON składają kondolencje (польск.) // WP.pl, 30.08.2009
7. Wypadek na Air Show w Radomiu (польск.) // Gazeta Wyborcza, 30.08.2009
8. Дочь погибшего на авиашоу в Польше белорусского пилота: "ПАПА ГОВОРИЛ: «ПРИЛЕЧУ ДАЖЕ НА ОДНОМ ДВИГАТЕЛЕ»(недаступная спасылка) // Комсомольская правда в Беларусі
9. У Баранавічах пахавалі пілотаў // Радыё Свабода, 3 верасня 2009
10. Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 9 сакавіка 2010 г. № 144 «Аб узнагароджанні дзяржаўнымі ўзнагародамі Рэспублікі Беларусь»(недаступная спасылка)
11. Uchwała Nr XLVI/217/2009 Rady Gminy Gózd z dnia 28 września 2009 r. (польск.)
12. Помнік беларускім лётчыкам урачыста адкрыты ў польскім Радаме // Наша Ніва, 11 красавіка 2010
13. Wystartowali z Sadkowa i zginęli Архівавана 6 жніўня 2016. // LotniczaPolska.pl, 26.03.2010 (польск.)
14. Сегодня 9 лет со дня подвига двух барановичских летчиков ‒ Марфицкого и Журавлевича (руск.)  (нявызн.) ?. nashkraj.by. Праверана 18 сакавіка 2024.