Валянцін Мікалаевіч Елізар’еў

Валянцін Мікалаевіч Елізар’еў (нар. 30 кастрычніка 1947, Баку) — савецкі, беларускі артыст балета, харэограф , балетмайстар , балетны педагог . Народны артыст Беларускай ССР (1979), Народны артыст СССР (1985). У 1996 годзе за харэаграфію і пастаноўку балета «Рагнеда» удастоены звання «Найлепшы харэограф года» і прэміі Benois de la Danse Міжнароднай асацыяцыі танца,

Валянцін Мікалаевіч Елізар’еў
Дата нараджэння	30 кастрычніка 1947(1947-10-30) (77 гадоў)
Месца нараджэння	Баку, Азербайджанская ССР, СССР
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Жонка	Маргарыта Мікалаеўна Ізворска-Елізар'ева
Адукацыя	Акадэмія рускага балета імя А. Я. Ваганавай Санкт-Пецярбургская дзяржаўная кансерваторыя імя М. А. Рымскага-Корсакава
Прафесія	балетмайстар, харэограф, артыст балета, танцавальны педагог, выкладчык універсітэта
Тэатр	Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь
Прэміі	Нацыянальная тэатральная прэмія (2011) Нацыянальная тэатральная прэмія (2021)
Узнагароды	ганаровы грамадзянін Мінска[d] (2007) Крыштальная Паўлінка (2012) прэмія імя Е. Міровіча (1996) Падзяка Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь[d] (2007)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Скончыў Акадэмію рускага балета імя А. Я. Ваганавай (1967), балетмайстарскае аддзяленне Ленінградскай дзяржаўнай кансерваторыі імя М. А. Рымскага-Корсакава (1973). Працаваў кіраўніком харэаграфічнага гуртка ДК імя 1-й Пяцігодкі ў Ленінградзе (1967—1968), у 1968—1970 — кіраваў студыяй танца Ленінградскага дзяржаўнага ўніверсітэта.

У 1973 годзе 26-гадовы Валянцін Елізар’еў стаў галоўным балетмайстарам Нацыянальнага акадэмічнага тэатра оперы і балета Беларусі. У 1982 годзе па стыпендыі ЮНЕСКА стажыраваўся ў галіне рэжысуры балета ў Парыжы (Францыя).

У 1992—1996 гадах мастацкі кіраўнік балетнай трупы Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь, у 1996—2009 — мастацкі кіраўнік-дырэктар Нацыянальнага акадэмічнага тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь. З 2018 па 2021 год — мастацкі кіраўнік Вялікага тэатра оперы і балета Беларусі.

З 1995 года прафесар Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. З 1997 года акадэмік Пятроўскай акадэміі навук і мастацтваў (Санкт-Пецярбург). З 1996 года акадэмік Міжнароднай славянскай акадэміі (Масква).

З 1996 года член Савета Еўропы па культуры. У 2000—2008 гадах член Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.

Сям’я

Жонка — оперны рэжысёр, заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР, доктар філасофскіх і педагагічных навук, прафесар Беларускай Акадэміі музыкі, педагог Маргарыта Ізворска-Елізар'ева.

Дзеці: сын — Аляксандр, дачка — Ганна, унукі — Баян, Руслан, Мікіта

Творчасць

Пастаноўкі балетаў на беларускай сцэне

• «Кармэн-сюіта^[ru]» Ж. Бізе—Р. Шчадрын^[ru] (1974), аднаўленне 2019.
• «Стварэнне свету» А. Пятроў (1976),
• «Ціль Уленшпігель» Я. Глебаў (1978; у 2004-м узноўлены пад назвай «Легенда пра Уленшпігеля»),
• «Спартак^[ru]» А. Хачатуран (1980),
• «Адажыета» Г. Малер (1981);
• «Шчаўкунок» П. Чайкоўскі (1982),
• «Карміна Бурана^[ru]» К. Орф (1983),
• «Балеро^[ru]» М. Равель (1984),
• «Лебядзінае возера» П. Чайкоўскі (мастацкі кіраўнік пастаноўкі) (1985)
• «Вясна свяшчэнная^[ru]» І. Стравінскі (1986),
• «Рамэа і Джульета» С. Пракоф’еў (1988),
• «Дон Кіхот» Л. Мінкус (1989),
• «Страсці» («Рагнеда») А. Мдывані (1995),
• «Вясна свяшчэнная^[ru]» І. Стравінскі (1997, 2-я рэдакцыя),
• «Жар-птушка» І. Стравінскі (1998),
• «Спячая прыгажуня» П. Чайкоўскі (2001).
• «Бахчысарайскі фантан^[ru]» Б. Асаф’еў (2007) (мастацкі кіраўнік пастаноўкі)
• Юбілейны канцэрт «Балет — мастацтва думкі» (2017)
• «Спартак^[ru]» А. Хачатуран (2017) (другая рэдакцыя)
• «Рамэа і Джульета» С. Пракоф’еў (2018) (новая аўтарская рэдакцыя)
• «Стварэнне свету» А. Пятроў (2019) (новая аўтарская рэдакцыя)
• «Шчаўкунок» П. Чайкоўскі (2020) (новая аўтарская рэдакцыя)
• «Лебядзінае возера» П. Чайкоўскі (2021) (новая аўтарская рэдакцыя)
• «Спячая прыгажуня» П. Чайкоўскі (2022) (новая аўтарская рэдакцыя)
• «Дон Кіхот» Л.Мінкус (2023) (новая аўтарская рэдакцыя)

Творчасць Валянціна Елізар’ева садзейнічала сусветнаму прызнанню беларускага балета.

Пастаноўкі балетаў на замежнай сцэне

• 1973 — А. Пятроў «Неўміручасць» (Маскоўскі класічны балет, Расія)
• 1974 — С. Пракоф’еў «Класічная сімфонія» (Маскоўскі класічны балет, Расія)
• 1976 — Р. Шчадрын «Настроі» (Вялікі тэатр Саюза ССР, Расія)
• 1977 — Я. Глебаў «Легенда пра Ціля» (Ленінградскі тэатр оперы і балета імя Кірава, Расія)
• 1979 — Балеты Валянціна Елізар’ева («Класічная сімфонія» С. Пракоф’ева, «Адажыета» Г. Малера, «Кармэн-сюіта^[ru]» Ж. Бізэ—Р. Шчадрына) (Вялікі тэатр, Варшава, Польшча)
• 1990 — А. Адан «Жызэль^[ru]» (Славенскі тэатр оперы і балета, Любляна, Югаславія)
• 1993 — Л. Мінкус «Дон Кіхот» (Тэатр оперы і балета, Стамбул, Турцыя)
• 1995 — А. Хачатуран «Спартак^[ru]» (Тэатр оперы і балета, Анкара, Турцыя)
• 2003 — Ц. Пуні «Эсмеральда^[ru]» (Тэатр NBA Ballet Company, Токіа, Японія)
• 2010 — А. Хачатуран «Спартак^[ru]» (Каірскі оперны тэатр, Егіпет)
• 2011 — Л. Мінкус «Дон Кіхот» (Japan Ballet Association, Токіа, Японія)
• 2013 — П. Чайкоўскі «Лебядзінае возера» (Japan Ballet Association, Токіа, Японія)
• Харэаграфічныя мініяцюры і аднаактныя балеты: «Кантрасты» на музыку Р. Шчадрына, «Дарога» на музыку М. Самойлава, «Паэма» на музыку А. Пятрова и др.

У кіно і на тэлебачанні

• 1975 — «Фантазія» (тэлефільм-балет) А. Эфраса па аповесці «Вясновыя воды» І. Тургенева (з удзелам М. Плісецкай, фрагменты з музыкі П. Чайкоўскага) (Масква, ЦТ)
• 1979 — «Стварэнне» (тэлефільм) В. Шавялевіча (Мінск, БТ)
• 1987 — «Вяртанне „Вясны“» А. Канеўскага (Мінск, «Беларусьфільм»)
• 1988 — «Вясна свяшчэнная», відэафільм (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1990 — «Рамео і Джульета» (відэафільм) М. Лук’янава (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1991 — «Дон Кіхот» (відэафільм) Г. Мікалаева (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1992 — «Балеро» (відэафільм) Г. Мікалаева (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1992 — «Кармен-сюіта» (відэафільм) Г. Мікалаева (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1992 — «Карміна Бурана» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1992 — «Щелкунчик» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1993 — «Валянцінаў дзень» (тэлефільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1993 — «Спартак» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1995 — «Страсці»(«Рагнеда») (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 1998 — «Жар-птушка» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2000 — «Спартак» (тэлефільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2001 — «Работа, якая называецца сачыненнем» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр», ТРА Саюза)
• 2002 — «Валянцін Елізар’еў» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2003 — «Валянцін Елізар’еў — люстэрка часу» (хранікальна-дакументальны фільм) В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2003 — «Некалькі гісторый з жыцця харэографа» (відэафільм) В. Шавялевіча (Мінск, ТРА Саюза)
• 2003 — «Балет, балет, балет», да 70-годдзя беларускага балета. Хроніка-дакументальны фільм В. Шавялевіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2008 — «Шклоўскі афорт» (хранікальна-дакументальны фільм) Ю. Цвяткова (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2012 — «Беларускі балет. Гісторыя» (мастацка-публіцыстычны фільм) А. Лукашэвіча (Мінск, «Белвідэацэнтр»)
• 2014 — «Рагнеда». Інтрыга парыжскай сцэны. Тэлефільм Н. Голубевай і Т. Краўчанка (Мінск, «Зваротны адлік АНТ»)
• 2014 — «Агульны Інтарэс» № 269 ад 09.12.2014 (Міждзяржаўная ТРК «МІР»)
• 2017 — «Панарама з Я. Айзіковічам». ТАА «Кінаманія» па заказу ДУ «ТРА саюзнай дзяржавы»
• 2017 — «Майстры і куміры. Народны артыст СССР і Беларусі — Валянцін Елізар’еў» (Мінск, ТК «Беларусь 3»)
• 2017 — «Балет — мастацтва думкі», Хроніка-дакументальны фільм. Рэжысёры: Алег Лукашэвіч, Аляксандр Аляксееў (Мінск, ТК «Беларусь 1»)
• 2017 — «Камертон», Народны артыст СССР Валянцін Елізар’еў (Мінск, ТК «Беларусь 3»)
• 2017 — Валянцін Елізар’еў — пра свой юбілей, натхненне, сапраўднае і будучае балета (ТК СТВ)
• 2019 — «Тэатр у дэталях. Балет „Рамэа і Джульета“» (Мінск, ТК «Беларусь 3») ^[1]
• 2019 — «Маркаў. Нічога асабістага» (Мінск, ТК «АНТ») ^[2]
• 2019 — «У людзях» (РТР-Беларусь) ^[3]
• 2020 — «Тэатр у дэталях. Балет „Стварэнне свету“» (Беларусь 3) ^[4]
• 2022 — «Елізар’еў» (Мінск, «Белтэлерадыёкампанія», Агенцтва тэлевізійных навін)
• 2024 — «Скажынемаўчы», Народны артыст СССР і БССР, лаўрэат Дзяржпрэміі Валянцін Елізар’еў (Мінск, ТК «Беларусь 1»)^[5]

Прызнанне

• Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР (1976)
• Народны артыст Беларусі (1979)
• Народны артыст СССР (1985)
• Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры (1996, у аўтарскім калектыве) — за балет «Страсці» («Рагнеда»).
• Лаўрэат прэміі Саюзнай дзяржавы ў галіне літаратуры і мастацтва за 2017—2018 гады (Расія-Беларусь)
• Спецыяльная прэмія Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь за дасягненні ў галіне харэаграфічнага мастацтва і ўклад у развіццё міжнародных сувязяў Рэспублікі Беларусь (1998, 2001)
• Ганаровы грамадзянін Мінска (2007)
• Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета Беларускай ССР
• Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета Літоўскай ССР
• Прыз «Benois de Danse» Міжнароднай асацыяцыі танца (1996)
• «Чалавек года ў вобласці музычнага мастацтва» з уручэннем прыза «Залатая Неферціці» (1996)
• «Чалавек года ў галіне культуры» (2017)
• Ордэн Францыска Скарыны (Беларусь, 1997).
• Ордэн Айчыны III ступені (Беларусь, 2003)
• Ордэн Айчыны II ступені (Беларусь, 2007)
• Ордэн Дружбы народаў (СССР, 1981)
• Лаўрэат прэміі імя Е. Міровіча (1996)
• Ордэн «За ўнёсак у развіццё расійскай культуры і супрацоўніцтва» (2005).
• Медаль Сяброўства (В’етнам, 1983)
• Медаль Пушкіна (2007)
• Медаль «Benedictvs XVI Pont.Max.Anno III» (Ватыкан, 2008)
• Медаль ЮНЕСКА «Пяць кантынентаў» (Парыж, 2016)
• Прэмія Усесаюзнага конкурса балетмайстраў (Масква, 1972)
• Прэмія за лепшую сучасную харэаграфію 7-га Міжнароднага конкурса артыстаў балета і харэографаў (Масква, Вялікі тэатр; 1993)
• Лаўрэат Нацыянальнай тэатральнай прэміі (Мінск; 2011, 2021, 2023 гады)
• «Крыштальная Паўлінка» — галоўны прыз Саюза тэатральных дзеячаў Беларусі (2012)
• Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета Літоўскай ССР (1976)
• Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета Беларускай ССР (1983)
• Ганаровая грамата Савета Рэспублікі Нацыянальнага склікання Рэспублікі Беларусь (2007)
• Падзяка Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (2007)
• Падзяка Прэм’ер-міністра Рэспублікі Беларусь (2012)
• Ганаровы знак Міністэрства культуры РБ «За значны асабісты ўклад у развіццё беларускай культуры» (1997)
• Нагрудны знак Міністэрства культуры РБ «За ўклад у развіццё культуры Беларусі» (2003)
• прафесар Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі (з 1995).
• член Савета Еўропы па культуры (з 1996).
• акадэмік Міжнароднай славянскай акадэміі.
• акадэмік Пятроўскай акадэміі навук і мастацтваў (з 1997).
• Член Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь (2000—2008).
• Ганаровы грамадзянін горада Мінска (2007)
• Ганаровы нагрудны знак «Shusha 270» Міністэрства культуры Азербайджана (2022)

Зноскі

1. https://www.youtube.com/watch?v=9fNOatsH6A8
2. https://www.youtube.com/watch?v=MPEJjv19YJo
3. https://www.youtube.com/watch?list=PLwv42PED2hOWpnzcbGFUw1sz-UWve5KmP&v=zY0c5mXLJkk&feature=emb_logo
4. https://www.youtube.com/watch?v=pb7rLl_xpGI&feature=emb_logo
5. Народный артист СССР и БССР, лауреат Госпремии | Валентин Елизарьев | СКАЖИНЕМОЛЧИ(нявызн.). Праверана 22 сакавіка 2024.