Гюнтэр Блобель

Гюнтэр Блобель (ням.: Günter Blobel, нар. 21 мая 1936, г. Вальтэрсдорф, Германія, цяпер вёска Niegosławice (Польшча) — 18 лютага 2018, Нью-Ёрк, ЗША) — амерыканскі вучоны ў галіне малекулярнай біялогіі, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1999 годзе «за выяўленне ў бялковых малекулах сігнальных амінакіслотных паслядоўнасцяў, адказных за адрасны транспарт бялкоў у клетцы»^[6].

Гюнтэр Блобель
ням.: Günter Blobel
Дата нараджэння	21 мая 1936(1936-05-21)[1][2][…]
Месца нараджэння	Вальтэрсдорф[d], Sprottau District[d], Адміністрацыйная акруга Лігніц[d], Ніжняя Сілезія, Вольная дзяржава Прусія, Германскі рэйх[2]
Дата смерці	18 лютага 2018(2018-02-18)[3][2][…] (81 год)
Месца смерці	Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША[2]
Грамадзянства	Трэці рэйх  Германія  ЗША
Род дзейнасці	біёлаг, біяхімік, урач, выкладчык універсітэта, цытолаг
Навуковая сфера	біялогія, біяхімія[4], molecular chemistry[d][4] і клетачная біялогія[d][4]
Месца працы	Ракфелераўскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар філасофіі
Альма-матар	Цюбінгенскі ўніверсітэт Вісконсінскі ўніверсітэт у Мадысане Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна Універсітэт Фрайбурга Універсітэт імя Хрысціяна Альбрэхта Франкфурцкі ўніверсітэт імя Ёгана Вольфганга Гётэ
Навуковы кіраўнік	Джордж Паладэ
Член у	Атлантычны мост[d] Леапальдзіна Папская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Еўрапейская акадэмія[5] Расійская акадэмія навук Еўрапейская арганізацыя малекулярнай біялогіі[d] Акадэмія Румыніі
Узнагароды	прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1993) міжнародная прэмія Фонда Гайрднера (1982) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі[d] (1996) медаль Ота Варбурга[d] (1983) прэмія Луізы Грос-Хорвіц (1987) прэмія Мэсры[d] (1999) Max Delbrück Medal[d] (1992) E. B. Wilson Medal[d] (1986) стыпендыя Аляксандра фон Гумбальта[d] прэмія Макса Планка[d] (1992) NAS Award in Molecular Biology[d] (1978) Richard Lounsbery Award[d] (1983) Keith R. Porter Lecture[d] (1986) прэмія Гумбальта член Амерыканскай асацыяцыі даследаванняў раку[d] (2014) Great Immigrants Award[d] (2006)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Гюнтэр Блобель нарадзіўся 21 мая 1936 года ў невялікай вёсцы Вальтэрсдорф у германскай правінцыі Ніжняя Сілезія (цяпер тэрыторыя Польшчы, Сілезскае ваяводства). У студзені 1945 года яго сям’я бегла з роднай Сілезіі ад надыходзячай Чырвонай Арміі. На шляху на захад яны прайшлі праз Дрэздэн, які пакінуў глыбокія ўражанні ў хлопчыка. Праз некалькі дзён Дрэздэн быў разбураны падчас катастрафічнай бамбардзіроўкі паміж 13 лютага і 15 лютага 1945 года. Сям’я магла назіраць гэта, знаходзячыся прыкладна ў 30 кіламетрах ад гатэля, а хлопчык зноў быў глыбока ўражаны, але вайна яшчэ не закончылася, і 19-гадовая сястра Блобеля была забіта праз некалькі тыдняў у цягніку падчас паветранай атакі і пахавана ў брацкай магіле.

Пасля вайны Гюнтэр Блобель вучыўся ў гімназіі ў саксонскім горадзе Фрайберг. Скончыў Цюбінгенскі ўніверсітэт ў 1960 годзе ў Германіі. З 1967 года працаваў у Ракфелераўскім універсітэце (з 1976 года прафесар).

Аўтар навуковых прац па вывучэнні малекулярных механізмаў транспарту бялкоў. Разам з іншымі выявіў увесь механізм транспарту і ў 1980 годзе сфармуляваў агульны прынцып сартавання бялкоў і іх дастаўкі ў клетачныя арганелы ці за межы клеткі (т.зв. «сігнальная гіпотэза»).

Доктар філасофіі (1967).

Член Нацыянальнай АН ЗША (1978), Папскай акадэміі навук (2001).

Блобель таксама добра вядомы сваёй актыўнай падтрымкай аднаўлення Дрэздэна ў Германіі, стаўшы ў 1994 годзе заснавальнікам і прэзідэнтам некамерцыйнай карпарацыі «Сябры Дрэздэна, Inc». Ён ахвяраваў усе грошы, атрыманыя ад Нобелеўскай прэміі, на аднаўленне Дрэздэна, у прыватнасці, на аднаўленне Фраўэнкірхэ (завершана ў 2005 годзе) і будаўніцтва новай сінагогі. У Лейпцыгу ён займаўся аднаўленнем касцёла святога Паўла, які быў падарваны камуністычным рэжымам ва Усходняй Германіі ў 1968 годзе^[7].

Асабістае жыццё

Блобель працаваў ва ўніверсітэце Ракфелера ў Нью-Ёрку з 1968 года. Ён жыў у Верхнім Іст-Сайдзе Манхэтэна з жонкай і трыма англійскімі сетэрамі. Ён таксама ўваходзіў у склад дырэктараў Nestlé і Савет кіраўнікоў навукова-даследчага інстытута імя Скрыпс. Акрамя таго, ён з’яўляўся сузаснавальнікам і старшынёй навукова-кансультатыўнага савета Chromocell Corporation^[8]. Уваходзіў у склад адборачнага камітэта па біялагічных і медыцынскіх навуках, які выбірае пераможцаў прэміі Шоу (англ.: Shaw Prize).

Узнагароды

• 1999 — Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне
• 1999 — Massry Prize
• 1996 — King Faisal Award
• 1995 — Ciba Drew Award
• 1993 — Прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні
• 1987 — Прэмія Луізы Грос-Хорвіц
• 1982 — Міжнародная прэмія Гайрднера

Зноскі

1. Gunter Blobel // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Günter Blobel — Nobel Foundation. Праверана 3 лютага 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1781959'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23684016'></a>
3. Günter Blobel // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
4. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
5. www.ae-info.org

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107213897'></a>
6. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1999 / Günter Blobel nobelprize.org
7. Perils of Paulinerkirche / Leipzig Debates Bid to Rebuild Church Razed by Communists National Public Radio 22 June 2003
8. Gunter Blobel, M.D., Ph.D. / Chairman of the Scientific Advisory Board (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 верасня 2015. Праверана 27 сакавіка 2013.