Жыжмары

Жыжмары^[2][3] або Жыжморы^[4][5], таксама Жыежмарэй (літ.: Žiežmariai) — горад у Літве, на рацэ Стрэва. Уваходзіць ў Кашадарскі раён Ковенскага павета. Адміністрацыйны цэнтр Жыжмараўскай гарадской і сельскай сянюній.

Горад Жыжмары літ.: Žiežmariai Герб Сцяг Краіна  Літва Павет Каўнаскі Раён Кайшадорыскі Каардынаты 54°48′20″ пн. ш. 24°26′20″ у. д.HGЯO Першая згадка 1348 Плошча 3,82 км² Вышыня цэнтра 73 м Насельніцтва ▼3 034 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-56017 Жыжмары на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Месцяцца за 6 км на поўдзень ад Кашадараў, каля аўтамабільнай дарогі Вільня — Клайпеда. Згодна з сучаснай афіцыйнай літоўскай класіфікацыяй горад належыць да этнаграфічнага рэгіёну Аўкштота.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Жыжмары згадваюцца ў 1495 годзе, калі вялікі князь Аляксандр перадаў паселішча сваёй жонцы Алене Іванаўне^[6]. У пачатку XVI стагоддзя тут збудавалі драўляны касцёл Святога Якуба Апостала, пры якім дзейнічала школа.

Гарадскі герб з каралеўскага прывілея (1792)

Пад 1522 годам згадваюцца як горад. З 1534 года — ва ўладанні збеглага з Маскоўскай дзяржавы князя Сямёна Бельскага, з 1549 года — вялікай княгіні літоўскай і каралевы польскай Барбары Радзівіл. У XVI—XVIII стагоддзях цэнтр Жыжмарскага нягродавага староства, якое звычайна была ў трыманні магнатаў.

У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў маскоўцы зруйнавалі Жыжмары разам з касцёлам^[6]. Мястэчка моцна пацярпела ў Паўночную вайну.

У 1777—1793 гадах у Жыжмарах месцілася намінальная сталіца захопленага Масквой Старадубскага павета, тут праводзіліся соймікі старадубскай шляхты.

14 лютага 1792 года атрымалі магдэбургскае права і герб з выявай Святога Станіслава Біскупа.

Расійская імперыя

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года Жыжмары апынуліся ў складзе Расійскай імперыі^[7], у Троцкім павеце Віленскай губерні. У 2-й палове XIX стагоддзя ў мястэчку было 8 мураваных і 271 драўляны будынак, існавалі Рынак, а таксама Ковенская, Віленская, Дворная і Жослеўская вуліцы.

За часамі Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Жыжмары заняты войскамі Германскай імперыі.

Найноўшы час

Па польска-літоўскіх баях і падпісанні пагаднення паміж Польшчай і Літвой у 1919 годзе Жыжмары апынуліся ў складзе Літвы. З 1940 года ў Літоўскай ССР. За часамі Другой сусветнай вайны з чэрвеня 1941 да 1944 года горад быў пад акупацыяй Германіі.

З 1990 года ў складзе адноўленай незалежнай Літвы.

Насельніцтва

• 1880 год — 3500 чал.^[8]
• 1970 год — 1767 чал.
• 1979 год — 2622 чал.
• 1989 год — 3523 чал.

Год Колькасць 2001 3 879 [1] 2002 3 876 [1] 2003 3 879 [1] 2004 3 882 [1] 2005 3 847 [1] 2006 3 790 [1] Год Колькасць 2007 3 770 [1] 2008 3 746 [1] 2009 3 734 [1] 2010 3 704 [1] 2011 3 613 [1] 2012 3 548 [1] Год Колькасць 2013 3 504 [1] 2014 3 453 [1] 2015 3 400 [1] 2016 3 338 [1] 2017 3 266 [9] 2018 3 215 [10] Год Колькасць 2019 3 223 [11] 2020 3 162 [11] 2021 3 158 [1] 2022 3 097 [11] 2023 3 034 [1]

Інфраструктура

Статуя Свабоды

У Жыжмарах працуюць школа, дзіцячы садок, пошта і бібліятэка.