Краслава

Краслава (лат.: Krāslava, традыцыйная беларуская назва — Краслаўка, Краслаў) — горад на паўднёвым усходзе Латвіі, на рацэ Дзвіна. Адміністрацыйны цэнтр Краслаўскага края. Насельніцтва на 2010 год — 10 194 чалавекі. Знаходзіцца за 274 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Краслава на лініі Даўгаўпілс — Полацк. Прыстань.

Горад Краслава лат.: Krāslava, ням.: Kreslau, польск.: Krasław Герб Краіна  Латвія Статус краявы горад Рэгіён Латгалія Край Краслаўскі Каардынаты 55°53′44″ пн. ш. 27°09′52″ у. д.HGЯO Горад з 1923 Плошча 9,16 км² (1 студзеня 2025)[1] 8,57 км² (1 студзеня 2025)[1] Водныя аб’екты Дзвіна Насельніцтва ▼6 854 чал. (1 студзеня 2024)[2] Паштовыя індэксы LV-560(1-3) Афіцыйны сайт kraslava.lv Краслава на карце Латвіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

Назва горада паходзіць ад другога імя полацкай князёўны Рагнеды-Гарыславы. Паводле падання князёўна неаднойчы наведвала Гарыслаўку, і ў гэтым няма падставаў сумнявацца, бо да памежнага заходняга полацкага Герцыке адсюль цэлых 70 кіламетраў, а яшчэ далей на захад, паблізу сучаснага Ашэрадэна (лат.: Aizkraukle), знаходзіцца найбольш заходні з усіх Барысавых камянёў.^[3]

Гісторыя

Ранняе Сярэднявечча

Паводле падання, Краслаўку (Гарыслаўку) заснавала ў X ст. князёўна Рагнеда (Гарыслава). У гэты час паселішча ўваходзіла ў складзе Полацкага княства. Прыкладна да 1239 года мясцовасць уваходзіла ў склад Герсіцкага княства. Тым часам у пісьмовых крыніцах Краслаў упершыню ўпамінаецца ў XIV ст., калі ён знаходзіўся пад уладай Лівонскага ордэна.

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім

30 жніўня 1559 года Лівонскі ордэн перайшоў пад пратэктарат Вялікага Княства Літоўскага. У 1566 годзе Краслаў увайшоў ва ўтворанае Задзвінскае княства. У 1580-я гады тут збудавалі першы драўляны касцёл. У 1677 годзе мястэчка ўвайшло ў склад Інфлянцкага ваяводства.

У 1725 годзе Краслаў перайшоў у валоданне графаў Чапскіх, а ў 1729 годзе — Плятэраў. Апошнія збудавалі ў мястэчку мураваныя ратушу, касцёл і палац. У 1757 годзе пры кляштары езуітаў адкрылася Краслаўская каталіцкая семінарыя — першая навучальная ўстанова на тэрыторыі сучаснай Латвіі.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе Краслаў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Дынабургскай (з 1893 года Дзвінскай) правінцыі Пскоўскай губерні (1772—1776), потым у складзе Полацкай губерні (1776—1778) і намесніцтва (1778—1796), Беларускай губерні (1796—1802), з 1802 года — Віцебскай губерні. У 1809—1822 гадах тут знаходзілася адміністрацыяй Дынабургскай правінцыі^[4]. На 1852 год у Краслаўцы было 389 вялікіх будынкаў (з іх 32 мураваныя), працавалі гарбарня і кафляная майстэрня.

• Старая графіка Краслава
• 
  Замак. Д. Струкаў, 1864 г.
• 
  Ратуша. Н. Орда, 1875—1876 гг.
• 
  Агульны выгляд. Н. Орда, 1875—1876 гг.
• 
  Палац Плятэраў. Н. Орда, 1875—1876 гг.

• 
  Бібліятэка. Н. Орда, 1875—1876 гг.
• 
  Агульны выгляд паводле Н. Орда, 1876 гг.
• 
  Агульны выгляд, 1882 г.
• 
  Ратуша, 1882 г.

Найноўшы час

Драматычны гурток пры таварыстве «Бацькаўшчына», які працаваў у 1922 і 1923 гадах у Краслаўцы.

У 1918 годзе Краслаўку занялі войскі Германскай імперыі, якія пакінулі гэтую мясцовасць пад канец года. У студзені 1919 года абвешчана Латвійская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка. У 1920 годзе бальшавікі страцілі падкантрольныя тэрыторыі, мястэчка ў складзе міжваеннай Латвійскай Рэспублікі. У 1923 годзе Краслава атрымала статус горада. Мясцовых беларусаў гуртавала дзвінская арганізацыя «Бацькаўшчына».

У 1940 годзе Краслава апынулася ў складзе Латвійскай ССР. У Другую сусветную вайну з 4 ліпеня 1941 да 22 ліпеня 1944 года яна знаходзіліся пад акупацыяй Трэцяга Рэйха. У 2009 годзе Краслава стала цэнтрам края.

• Места на старых здымках
• 
  Агульны выгляд, да 1918 г.
• 
  Рынак, да 1918 г.
• 
  Рынак, 1918 г.
• 
  Рынак, 1918 г.

• 
  Касцёл піяраў, 1918 г.
• 
  Палац Плятэраў, 1918 г.
• 
  Палац Плятэраў, 1918 г.
• 
  Агульны выгляд, 1918 г.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1852 год — 3030 чал.; 1882 год — 4267 чал.^[5]; 1897 год — 7834 чал., з іх 1874 каталікі, 1513 праваслаўныя і 4051 іўдзей
• XX стагоддзе: 1999 год — 12 028 чал., з іх 37,5 % латышоў, 27,2 % рускіх, 21,7 % беларусаў і 10,2 % палякаў
• XXI стагоддзе: 2010 год — 10 194 чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы лёгкай і харчовай прамысловасці, апрацоўка драўніны і лёну.

Культура

У горадзе працуе Краслаўскі гістарычна-мастацкі музей.

Славутасці

• Палацава-паркавы комплекс Плятэраў (1765—1791)
• Касцёл Святога Людвіка і кляштар піяраў (1755—1767)
• Малельня стараверская (1864)
• Ратуша (XVIII ст.)
• Царква лютэранская (1935—1938)

Страчаная спадчына

• Краслаўскі замак^[6]

Галерэя

• Славутасці Краславы
• 
  Касцёл Святога Людвіка
• 
  Палац Плятэраў
• 
  Лютэранская царква
• 
  Былая стараверская малельня

Гарады-пабрацімы

•  Аляксандраў Лудзкі, Польшча
•  Вадстэна, Швецыя
•  Валакаламск, Расія
•  Дзяржынск, Беларусь
•  Паддэмбіцы, Польшча
•  Унееў, Польшча^[7]
•  Хакяры^[d], Турцыя

Вядомыя асобы

• Канстанцін Рамуальд Будкевіч (1867—1923) — каталіцкі святар
• Валянціна Гатоўская (нар. 1965) — латвійская атлет.
• Лявон Гвозд (1868? — ?) — беларускі пісьменнік, празаік.
• Цэцылія Дзінэрэ — латышская паэтэса.
• Мікалай Лоскі (1870—1965) — рускі філосаф і асветнік.
• Сяргей Сахараў (1880—1954) — беларускі фалькларыст, этнограф, педагог.
• Моцель Абелевіч Блінчыкаў (парт. псеўданім Л. Якаўлеў) (1896—1935) — дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі.
• Адам Сцяпанавіч Плятэр (1790—1862) — польска-літоўскі археолаг і натураліст.