Нітрагліцэрын

Нітрагліцэрын (гліцэрынтрынітрат, трынітрагліцэрын, трынітрын, НГЦ) — эстэр гліцэрына і азотнай кіслаты. Звыклая назва «нітрагліцэрын» з пункту гледжання сучаснай наменклатуры з’яўляецца крыху некарэктнай, бо нітрагіцэрын з’яўляецца нітраэфірам, а не «класічным» нітразлучэннем. Шырока вядомы дзякуючы сваім выбуховым (і ў некаторай ступені лекавым) уласцівасцям. Хімічная формула CHONO₂(CH₂ONO₂)₂.

Нітрагліцэрын
Агульныя
Сістэматычнае найменне	Нітрагіцэрын
Хім. формула	CHONO2(CH2ONO2)2
Фізічныя ўласцівасці
Шчыльнасць	1.595 г/см³
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення	13 °C
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS	55-63-0
PubChem	4510
Рэг. нумар EINECS	200-240-8
SMILES	[http://chemapps.stolaf.edu/jmol/jmol.php?model=C%28C%28CO%5BN%2B%5D%28%3DO%29O%20%3Cbr%20%2F%3E%0A%5BN%2B%5D%28%3DO%29%5BO-%5D%29O%5BN%2B%5D%28%3DO%29%5BO-%5D C(C(CO[N+](=O)O [N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]]
RTECS	QX2100000
ChemSpider	4354

Упершыню сінтэзаваны італьянскім хімікам Асканіё Сабрэра ў 1847 годзе, першапачаткова быў названы «пірагліцэрын» (італ.: pyroglycerina). Згодна з наменклатуры IUPAC называецца 1,2,3-трынітраксіпрапан.

Бясколерная масляністая вадкасць. Тэмпература кіпення 125 °С (пры ціску 2 мм рт.сл.). Шчыльнасць 1,5951 г/см³. Добра раствараецца ў ацэтоне, дыэтылавым эфіры, метаноле, воцатнай кіслаце, бензоле, нітрабензоле і вадкіх нітраэфірах. Дрэнна раствараецца ў вадзе, гліцэрыне, бензіне. Па хімічным уласцівасцям з’яўляецца тыповым прадстаўніком арганічных нітратаў.

Нітрагліцэрын з’яўляецца магутным выбуховым рэчывам. Хуткасць дэтанацыі 7650 м/с, можа дэтанаваць павольна (1500—2000 м/с).

Выкарыстанне

Нітрагліцэрын выкарыстоўваецца ў якасці выбуховага рэчыва, у складзе пораха, у якасці лекавага сродку.

Спасылкі

• Нитроглицерин (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
• Нитроглицерин // ХиМиК.ру (руск.)
• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нітрагліцэрын