Пярэсна

Пярэ́сна^[2][3] (Tróllius) — род кветкавых раслін з сямейства Казяльцовыя (Ranunculaceae). Найбольш блізкі да іншага роду казяльцоў — лотаці (Caltha), якая здольная расці прама ў вадзе.

Пярэсна
Trollius asiaticus
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Казяльцовакветныя Сямейства:  Казяльцовыя Падсямейства:  Казяльцовыя Трыба:  Adonideae Род:  Пярэсна
Міжнародная навуковая назва
Trollius L., 1753
Тыпавы від
Trollius europaeus L. [1] — Пярэсна еўрапейская
Віды
Гл. тэкст
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   18804 NCBI   39245 EOL   61320 GRIN   g:12460 IPNI   33259-1

Назва

Паходжанне навуковай назвы роду дакладна невядома. Магчыма, лацінская назва паходзіць ад ням.: Trollblume, што можна перавесці як «Кветка троляў». Згодна з германскімі і скандынаўскімі легендамі, гэта расліна лічылася любімай кветкай троляў. Па іншых версіях, у сувязі з круглявай і нават шарападобнай формай кветкі назва была створана альбо ад лацінскага слова trulleus, які азначае «круглы посуд», «кубак»; або стара-германскага слова «troll» — «шар».

Батанічнае апісанне

Пярэсна еўрапейская (Trollius europaeus). Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Шматгадовыя травяністыя карэнішчавыя расліны. Сцябло простае, часам галінастае. Лісце чаргаванае, пальчата-рассечанае. Кветкі двухполыя, з двайным калякветнікам, правільныя, жоўтыя або аранжавыя. Чашачка мае ад 5 да 20 пялёсткападобных чашалісцікаў. Вяночак складаецца з больш дробных, шматлікіх вузкіх пялёсткаў-нектарнікаў. Тычынкі шматлікія. Плод — шматлістоўка.

Распаўсюджанне і экалогія

Прадстаўнікі роду маюць шырокі арэал у Паўночным паўшар’і, растуць на тэрыторыі Еўропы, Азіі і ў Паўночнай Амерыцы.

У Заходняй Еўропе пярэсны ў асноўным горныя расліны. На тэрыторыі Усходняй Еўропы яны тыповыя расліны лугоў, рачных далін, лясных палян. У Азіі яны распаўсюджаныя практычна па ўсім мацерыку, акрамя паўднёвых яго частак. У Паўночнай Амерыцы ад Ціхага да Атлантычнага акіяна сустракаюцца ўсяго два віды пярэснаў^[4].

Вільгацелюбівыя расліны. Добра пераносяць паўцень. Размнажаюцца насеннем і дзяленнем карэнішча.

Віды

Па інфармацыі базы дадзеных The Plant List, род уключае 29 відаў^[5]:, якія насяляюць Еўразію і Паўночную Амерыку. На тэрыторыі Расіі і сумежных краін расце каля 20 відаў, якія сустракаюцца галоўным чынам у Сібіры і на Далёкім Усходзе, асобныя віды прысутнічаюць у Еўрапейскай частцы.

• Trollius acaulis
• Trollius albiflorus
• Trollius altaicus — Пярэсна алтайская
• Trollius apertus
• Trollius asiaticus — Пярэсна азіяцкая
• Trollius buddae
• Trollius chartosepalus
• Trollius chinensis — Пярэсна кітайская
• Trollius dschungaricus
• Trollius europaeus — Пярэсна еўрапейская, ці Маслёнка, ці Пярэсна, ці Букавіца цвятная, ці Буклі, ці Курыная слепата, ці Паўдзёнышак
• Trollius farreri
• Trollius hybridus
• Trollius ircuticus
• Trollius japonicus
• Trollius komarovii
• Trollius laxus
• Trollius ledebourii — Пярэсна Ледэбура
• Trollius lilacinus
• Trollius micranthus
• Trollius miyabei
• Trollius pumilus
• Trollius ranunculinus
• Trollius ranunculoides
• Trollius riederianus
• Trollius sajanensis
• Trollius sibiricus
• Trollius taihasenzanensis
• Trollius vaginatus
• Trollius yunnanensis

Зноскі

1. Звесткі пра род Trollius у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
2. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 134. — 160 с. — 2 350 экз.
3. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.
4. Энциклопедия декоративных садовых растений: купальница (руск.) (Праверана 2 лістапада 2009)
5. Trollius (англ.). The Plant List. Version 1.1. (1 ліпеня 2013). Праверана 15 снежня 2016.