Рубяжэвічы

Рубяжэ́вічы^[2] (трансліт.: Rubiaževičy, руск.: Рубежевичи) — аграгарадок у Стаўбцоўскім раёне Мінскай вобласці Беларусі. Адміністрацыйны цэнтр Рубяжэвіцкага сельсавета. Месціцца за 38 км на паўночны ўсход ад Стоўбцаў, за 20 км ад чыгуначнай станцыі Койданава; на скрыжаванні аўтамабільных дарог на Стоўбцы, Івянец, Дзяржынск, паміж рэкамі Сула і Перакуль.

Аграгарадок Рубяжэвічы Касцёл Святога Язэпа Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Стаўбцоўскі Сельсавет Рубяжэвіцкі Каардынаты 53°41′ пн. ш. 26°52′ у. д.HGЯO Насельніцтва ▼220 чал. (2009)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 177 Паштовы індэкс 222142 Аўтамабільны код 5 Рубяжэвічы на карце Беларусі ±

Рубяжэвічы на Вікісховішчы

Гісторыя

Рубяжэвічы — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны.

Першы пісьмовы ўспамін пра Рубяжэвічы як уладанне князя Васіля Вярэйскага датуецца 1483 годам. У 1550 годзе вялікі князь Жыгімонт Аўгуст перадаў паселішча Мікалаю Радзівілу. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) мясцовасць увайшла ў склад Менскага павета Менскага ваяводства.

Касцёл Св. Антонія па захопе МП

У XVI—XVII стст. Рубяжэвічы сталі цэнтрам Няўборскіх уладанняў Радзівілаў. У XVII ст. апошнія фундавалі тут Мікалаеўскую царкву, якой надалі вёску Марозавічы і 60 дзесяцінаў зямлі. У 1652 Багуслаў Радзівіл перадаў Рубяжэвічы ў арэнду Покусам і Аборскім. У 1769 годзе мястэчка перайшло да Рутынскіх і Лопацяў.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Рубяжэвічы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, дзе сталі цэнтрам воласці Менскага павета Мінскай губерні. Мястэчка перайшло ў валоданне Вітгенштэйнаў. У XVIII—XIX стст. тут праводзіліся вялікія кірмашы. Па здушэнні нацыянальна-вызваленчага паўстання (1863—1864) расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. Станам на 1909 год — 144 двары, царкоўна-прыходская школа; царква, 2 сінагогі, будуецца касцёл. Увесну 1906 г. расійская паліцыя выкрыла ў маёнтку падпольную польскую школу. Настаўнікі былі пакараны^[3].

У 1919—1920 гг. Рубяжэвічы знаходзіліся пад часовай польскай адміністрацыяй, у Менскім павеце Мінскай акругі Грамадскай управы Усходніх земляў. Згодна з Рыжскім мірным дагаворам ([1921) мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабілася цэнтрам гміны Стаўбцоўскага павета Навагрудскага ваяводства. У 1921—1922 гг. тут на барацьбу з бальшавікамі фарміраваліся беларускія ваенныя аддзелы генерала С. Булак-Балаховіча.

Увосень 1939 годзе Рубяжэвічы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 г. сталі цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі. З канца чэрвеня 1941 да пачатку ліпеня 1944 года пад акупацыяй Германіі. У гета ў убяжэвічах (1 жніўня 1941 — 31 студзеня 1943) былі забітыя каля 1000 габрэяў.

Станам на 1999 год тут было 145 двароў.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Панарама
• 
  Новы касцёл
• 
  Новы касцёл, прэзбітэры
• 
  Плябанія

Насельніцтва

• XVII стагоддзе: 1650 год — 2 тыс. чал.
• XIX стагоддзе: 1897 год — 1482 чал.^[4]
• XX стагоддзе: 1909 год — 1102 чал.^[4]; 1921 год — 1509 чал.^[5]; 1999 год — 923 чал.^[6]
• XXI стагоддзе: 2001 год — 308 жыхароў, 143 двары^[4].

Інфраструктура

Будынак пошты, 2024 г.

У Рубяжэвічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бальніца, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Славутасці

• Касцёл Св. Іосіфа (1907—1911)
• Млын вадзяны (XIX ст., цяпер у руінах)
• Могілкі яўрэйскія
• Свята-Мікалаеўская царква (2000)
• Помнік землякам, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну^[4].

Страчаная спадчына

• Касцёл Св. Антонія Падуанскага (1799, драўляны; зруйнаваны савецкімі ўладамі ў 1972)
• Сінагога (XVIII ст.)
• Царква могілкавая (1861—1862)
• Царква Св. Мікалая (XVII ст.)

Галерэя

• Краявіды Рубяжэвічаў
• 
  Касцёл
• 
  Касцёл, брама
• 
  Касцёл, з боку апсіды
• 
  «Шлях смутку»

Вядомыя асобы

• Іван Муляр

Зноскі

1. http://pop-stat.mashke.org/belarus-census-2009/minskaja.htm
2. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
3. Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 34. ISBN 978-83-227-2629-7.
4. БелЭн 2001.
5. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część I: Województwo Nowogródzkie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
6. Анатоль Валахановіч. Рубяжэвічы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. С. 125.