Першамайск (Шчучынскі раён)

Першамайск (трансліт.: Pieršamajsk, руск.: Першемайск, да 1954 года — Сабакінцы, да 2011 года — Першамайская^[2]) — аграгарадок у Шчучынскім раёне Гродзенскай вобласці. Уваходзіць у склад Першамайскага сельсавета.

Аграгарадок Першамайск Краіна Беларусь Вобласць Гродзенская Раён Шчучынскі Сельсавет Першамайскі Каардынаты 53°54′37″ пн. ш. 24°38′46″ у. д.HGЯO Першая згадка 1540 Ранейшыя назвы Сабакінцы Насельніцтва ▼372 чал. (2009) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1514 Паштовыя індэксы 231544[1] Аўтамабільны код 4 СААТА 4258857121 Першамайск на карце Беларусі ±

Першамайск на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Першамайск.

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Першамайская.

Геаграфія

Знаходзіцца за 54 км у напрамку на поўнач ад горада Шчучын, за 72 км ад Гродна, за 39 км ад чыгуначнай станцыі Скрыбаўцы^[3].

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Сабакінцы (пад назвай Заблоцце) датуецца 1540 годам, калі яны знаходзіліся ў трыманні Сымона Мацкевіча. У 1550 годзе паселішча перадалі ўцекачу з Маскоўскай дзяржавы Міхалу Сабакіну, ад прозвішча якога і ўтварылася новая назва. З даўніх часоў існавала царква, якая мела звон са славянскім надпісам (1506) і не менш старажытны цудоўны абраз Маці Божай^[4]. У 1676 кароль і вялікі князь Ян Сабескі надаў Сабакінцам Магдэбургскае права, пацверджанае ў 1755 Аўгустам Сасам.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Сабакінцы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, дзе сталі цэнтрам воласці Лідскага павета Віленскай губерні. Станам на 1866 год у мястэчку было 8 будынкаў; уладанне нашчадкаў Кіпрыяна Шалевіча. На 1886 год — валасная ўправа, царква, школа (у 1886—1887 гг. 41 вучань), крама, карчма. З 1901 г. працавала аднакласая царкоўна-прыходская школа. Побач знаходзіўся аднайменны маёнтак, уладанне Шалевічаў (346 дзесяцінаў зямлі).

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Сабакінцы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Лідскага павета Навагрудскага ваяводства. Станам на 1921 год разам з фальваркам мястэчка лічыла 65 будынкаў. У 1931 годзе паселішча атрымала статус горада; дзейнічалі гмінная ўправа, касцёл, царква, пошта; кожны тыдзень адбываліся таргі.

У 1939 годзе Сабакінцы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 г. сталі цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі. У гэты час існавалі аднайменныя вёска (113 двароў) і хутар (10 двароў). 16 ліпеня 1954 г. савецкія ўлады перайменавалі Сабакінцы ў Першамайскую, а сельсавет у Першамайскі^[5]. Станам на 1 студзеня 2001 г. тут было 185 двароў.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1866 год — 116 чал., з іх 81 каталік, 26 праваслаўных, 9 іўдзеяў^[6]; 1882 год — 178 чал.; 1886 год — 106 чал.
• XX стагоддзе: 1905 год — 163 чал.; 1921 год — 276 чал.; 1940 год — 490 чал. у вёсцы Сабакінцы, 59 чал. на хутары Сабакінцы; 2000 — 456 жыхароў, 182 двары^[3].
• XXI стагоддзе: 1 студзеня 2001 год — 443 чал.^[7]

Інфраструктура

Працуюць сярэдняя школа і бальніца.

Славутасці

• Касцёл Узвышэння Святога Крыжа (1918)
• Царква Пакрова Прасвятой Багародзіцы (2-я палова XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Сядзіба

Памятныя мясціны

• Помнік землякам, загінуўшым у Вялікую Айчынную вайну^[3].
• Брацкая магіла партызан і ахвяр фашызму^[3].