Севастопаль

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Севастопаль (значэнні).

Севасто́паль (укр. і руск.: Севастополь) — горад на Крымскім паўвостраве^{[заўв 1]}, на беразе Чорнага мора. Ва Украіне мае спецыяльны адміністрацыйны статус. У Расii мае статус аднаго з 3-х гарадоў федэральнага значэння (нароўні з Масквой i Санкт-Пецярбургам)^[5].

Севастопаль укр.: Севастополь руск.: Севастополь крымскатат.: Акъяр Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Украіна Каардынаты 44°36′18″ пн. ш. 33°31′21″ у. д.HGЯO Унутранае дзяленне 4 раёны Кіраўнік Міхаіл Уладзіміравіч Разважаеў[d] Заснаваны 1783 Ранейшыя назвы Ахтыяр (1783-1784, 1797-1826) Плошча 863,6 км² Вышыня цэнтра 15 м[1] Водныя аб’екты Чорнае мора Насельніцтва ▼485 386 чал. (2022)[2] Нацыянальны склад рускія — 81 % украінцы — 14,2 % крымскія татары — 0,75 % Канфесійны склад праваслаўе Часавы пояс UTC+03:00[3] і UTC+2 Тэлефонны код 0692 Паштовыя індэксы 99000–99699 Аўтамабільны код 92[4] і СН Афіцыйны сайт sevastopol.gov.ru (руск.) Севастопаль на карце Украіны

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Порт, ваенна-марская база.

Гісторыя

У старажытнасці тут знаходзіўся антычны горад Херсанес Таўрычаскі.

Сучасны горад Севастопаль быў заснаваны ў 1783 годзе, пасля далучэння Крыма да Расіі, як база рускай чарнаморскай эскадры. Спачатку называўся Ахціяр (белы ўцёс), з 1784 — Севастопаль (з грэч. — велічны горад). З 1802 уваходзіў у Таўрычаскую губерню. У 1804 аб’яўлены галоўным ваенным портам Чорнага мора. Праславіўся ў час Крымскай вайны (Севастопальская абарона, 1854—1855). З 1875 злучаны чыгункай з Сімферопалем. У канцы XIX ст. буйны прамысловы цэнтр. У Рэвалюцыю 1905—1907 гадоў тут адбылося Севастопальскае паўстанне (1905).

З 1917 у складзе Таўрычаскай савецкай рэспублікі, акупіраваны англійскімі, французскімі і грэчаскімі войскамі. У 1920 вызвалены Чырвонай Арміяй. З 1921 горад у Крымскай аўтаномнай савецкай сацыялістычнай рэспубліцы РСФСР. У Вялікую Айчынную вайну адбылася гераічная Севастопальская абарона (1941—42). Вызвалены ў выніку Крымскай аперацыі (1944).

З 1954 года ў складзе Крымскай вобласці Украіны. У лютым—сакавіку 2014 года, пасля адхілення ад улады ва Украіне Віктара Януковіча, Севастопаль стаў адным з цэнтраў падзей, якія прывялі да фактычнага далучэння Крыма да Расіі.

30 кастрычніка 2022 года здзейснена атака з выкарыстаннем беспілотных апаратаў на караблі Чаарнаморскага флоту Расіі на рэйдах Севастопаля^[6]. 13 верасня 2023 года нанесены ракетны ўдар па суднарамонтным заводзе імя Арджанікідзэ^[7], 22 верасня атакаваны штаб Чаарнаморскага флоту Расіі^[8].

Насельніцтва

Насельніцтва складае 379.200 чал. (2007 г.).

Нацыянальны склад насельніцтва, % (паводле перапісаў):

Народы	2001 г.	1989 г.
Рускія	71,6	74,4
Украінцы	22,4	20,7
Беларусы	1,6	1,9
Татары	0,7	0,3
Крымскія татары	0,5	0,1
Армяне	0,3	0,1
Яўрэі	0,3	0,7

Помнікі

• Касцёл Святога Клімента
• Помнік Адміралу Карнілаву

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Севастопаля

• Аркадзь Цімафеевіч Аверчанка
• Анастасія Бабурава
• Валянцін Мікалаевіч Макараў (1919—1972) — лётчык, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1943)^[9]
• Аляксандр Патупа
• Рыгор Якаўлевіч Ліберзон (1903—1966) — урач-неўролаг. Доктар медыцынскіх навук (1941), прафесар.

Заўвагі

1. Гэты аб’ект размешчаны на тэрыторыі паўвострава Крым і кантралюецца Расіяй. Міжнародная супольнасць не прызнае ўключэнне Крыма ў склад Расіі і лічыць яго анексіяй часткі тэрыторыі Украіны (гл. Рэзалюцыю 68/262 Генеральнай Асамблеі ААН).