Сумы

Су́мы (укр.: Су́ми) — абласны цэнтр Сумскай вобласці Украіны. Буйны горад на паўночным усходзе Украіны. Прамысловы цэнтр, чыгунка. Насельніцтва каля 268 000 чалавек (2024).

Горад Сумы укр.: Суми Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Украіна Вобласць Сумская вобласць Каардынаты 50°54′24″ пн. ш. 34°47′57″ у. д.HGЯO Мэр Аляксандр Лысенка[d] Заснаваны 1652[1] Плошча 145 км² Вышыня цэнтра 166 м Водныя аб’екты Псёл Насельніцтва ▼265 758 чал. (1 красавіка 2019)[2] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 0542 Паштовыя індэксы 40000–40035 КААТУУ 5910100000 Афіцыйны сайт smr.gov.ua/uk/ Сумы на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Заснаваны ў 1655 годзе. У 1656—1658 гадах пабудавана крэпасць для абароны Слабадской Украіны і Паўднёвай Расіі ад набегаў крымскіх і нагайскіх татараў. У 1658—1765 гадах цэнтр Сумскага слабадскога палка. У Паўночную вайну ў Сумах у 1708—1709 гадах знаходзілася стаўка галоўнакамандавання рускай арміі на чале з Пятром I. 3 1765 года цэнтр Сумскай правінцыі, з 1780 года — павятовы горад Харкаўскага намесніцтва, з 1796 — Слабодска-Украінскай, з 1835 — Харкаўскай губерні. У 1877 годзе злучаны чыгункай з Любацінам і Варажбой. 3 1939 года — абласны цэнтр.

Культура

Тэатры. Музеі: краязнаўчы, мастацкі, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, дом-музей А. Чэхава.

Адукацыя і навука

• Сумскі дзяржаўны ўніверсітэт
• Сумскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя А. С. Макаранкі
• Сумскі нацыянальны аграрны ўніверсітэт

Славутасці

Архітэктурныя помнікі XVIII—XIX ст.: царква Уваскрэсення (1703), Спаса-Праабражэнскі сабор (1776), Ільінская царква (1836).

Гарады-пабрацімы

•  Xinxiang^[d], Кітай (25 кастрычніка 2018)^[3][4]
•  Zhuji^[d], Кітай (лістапад 2018)^[5][4]
•  Банска-Бістрыца, Славакія (верасень 2016)^[6][7][…]
•  Враца, Балгарыя (25 ліпеня 1966)^[8][9][…]
•  Гожаў Велькапольскі, Польшча (2006)^[8][10][…]
•  Гуян, Кітай (26 кастрычніка 2021)^[11][4]
•  Замасць, Польшча^[12][13]
•  Кутаісі, Грузія (верасень 2018)^{[14][15][…]}
•  Люблін, Польшча (21 чэрвеня 2002)^[8][16][…]
•  Мажэйкі, Літва (1 кастрычніка 2020)^[17][4]
•  /  Нітра, Славакія / Каралеўства Венгрыя^[8]
•  Острава, Чэхія^[8]
•  Сакрамента, ЗША (15 жніўня 2023)^[18][19]
•  Харбін, Кітай (7 студзеня 2020)^[20][4]
•  Хяменліна, Фінляндыя (31 студзеня 2024)^[21]
•  Цэле, Германія (17 студзеня 1990)^[8][22][…]

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Сумаў

• Васіль Іванавіч Алешка (1889 — да 1942) — украінскі паэт, празаік, драматург.
• Аляксандр Мікалаевіч Аўксенцьеў (1902—1970) — геолаг, кандыдат геолага-мінералагічных навук, Заслужаны геолаг-разведчык БССР^[23].
• Іосіф Пятровіч Лакштанаў (1911—1986) — беларускі акцёр, рэжысёр.
• Кірыл Раманавіч Насаеў (1960—2018) — беларускі кампазітар, дырыжор, хормайстар.
• Уладзімір Сяргеевіч Семяніхін (1918—1990) — вучоны ў галіне аўтаматыкі і тэлемеханікі, акадэмік Акадэміі навук СССР^[24].