Сцябловы матылёк

Сцябло́вы матылёк^[1][2], кукурузны матылёк^[1][2] (Ostrinia nubilalis) — матылёк роду Ostrinia сямейства Агнёўкі (Pyralidae).

Сцябловы матылёк
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Трахейнадыхальныя Надклас:  Шасціногія Клас:  Насякомыя Падклас:  Крылатыя насякомыя Інфраклас:  Навакрылыя насякомыя Надатрад:  Насякомыя з поўным метамарфозам Атрад:  Матылі Падатрад:  Glossata Інфраатрад:  Heteroneura Клада:  Ditrysia Надсямейства:  Pyraloidea Сямейства:  Агнёўкі Род:  Ostrinia Від:  Сцябловы матылёк
Міжнародная навуковая назва
Ostrinia nubilalis Hbn., 1796
Выявы на Вікісховішчы ITIS   117738 NCBI   29057 EOL   464566

Апісанне

Імага жывуць 5—20 дзён. Характарызуюцца палавым дымарфізмам. Размах крылаў матылька складае 24—32 мм. У самак пярэднія крылы ад светла-жоўтага да карычневага колеру з дзвюма цёмнымі зігзагападобнымі лініямі. У самцоў крылы больш цёмныя. Яйцы адкладваюць на ніжняй пааверхні лісця групамі ад 2 да 70 і больш штук у кладцы (часцей 20—40). Агульная колькаць яец можа дасягаць 1250 штук^[3].

Вусень

Вусені маюць даўжыню да 25 мм светла-шэрыя, з цёмнай паласой ўздоўж спіны. Жывуць вусені ў сцёблах раслін. Зімуюць у раслінных рэштках. Кукалкі маюць розную афарбоўку (ад светла-карычневай да цёмна-бурай) і масу цела (ад 25 да 120 мг)^[3]. Стадыя кукалкі доўжыцца 10—25 дзён. За год вырастае да 2 пакаленняў матылёў^[1]. Лёт матылькоў адбываецца ў розныя тэрміны ў залежнасці ад зоны распаўсюджання і часта расцягнуты ў часе.

Распаўсюджанне

Сцябловы матылёк распаўсюджаны ў Еўропе, Заходняй і Сярэдняй Азіі, Паўночнай Афрыцы, завезены ў Паўночную Амерыку. На тэрыторыі Расіі шырока распаўсюджаны ў стэпавай і лесастэпавай зонах і паўднёвай частцы тайгі^[3]. Арэал мае тэндэнцыю да пашырэння ў сувязі з пашырэннем зоны вырошчвання кукурузы і пацяпленнем клімату^[3].

Шкоднае ўздзеянне

Сцябловы матылёк пашкоджвае каля 250 відаў пераважна буйнасцябловых раслін, часцей за ўсё кукурузу, каноплі, проса, хмель, сланечнік і бульбу. Здольны пашкоджваць перац, сорга, сою, бавоўнік. Засяляюць і дзікарослыя расліны, і пустазелле^[3]. У пашкоджаных раслін пераломліваюцца і засыхаюць сцёблы, суквецці, зніжаецца ўраджай.

Ахоўныя мерапрыемствы:

• нізкае зразанне сцёблаў пры ўборцы;
• дбайнае здрабненне раслінных рэшткаў;
• глыбокае зяблевае ўзворванне глебы і яе веснавое баранаванне;
• апрацоўка раслін інсектыцыдамі да ўкаранення вусеняў у сцёблы і месцаў канцэнтрацыі імага да пачатку масавай адкладка яек;
• выпусканне паразітаў Trichogramma spp. і Habrobracon hebetor;
• вырошчванне ўстойлівых сартоў і гібрыдаў^[3].