Расходнік едкі

Расходнік едкі^[1][2] (Sédum ácre) — тыпавы від роду Расходнік (Sedum) сямейства Таўсцянкавыя (Crassulaceae).

Расходнік едкі
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Каменяломнікакветныя Сямейства:  Таўсцянкавыя Падсямейства:  Sedoideae Род:  Расходнік Від:  Расходнік едкі
Міжнародная навуковая назва
Sedum acre L.
Сінонімы
Sedum sexangulare var. acre (L.) F. & P., 1898
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   24105 NCBI   23028 EOL   585418 IPNI   274996-1 TPL   kew-2483146

Назва

Расходнік едкі, адцытнік, рабачкі, сытнік^[3][4], п’яніца, расходнік, скрыпун, ядранец^[5][6], ачытак^[7].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora", 1917—1926

Шматгадовая травяністая расліна з паўзучым карэнішчам, без патаўшчэнняў. Даўжыня сцёблаў дасягае ад 5 да 15 см. Лісце сядзячае, дробнае, яйцападобнае; на бясплодных ляжачых парастках чарапічна размешчанае ў 5-6 радоў, на кветаносных узыходных — больш расстаўленае.

Кветкі залаціста-жоўтыя, у форме 5-канцовых зорачак, сабраны ў шматкветкавыя суквецці наверсе сцёблаў^[8]. Формула кветкі: ${\displaystyle \ast K_{5}\;C_{5}\;A_{5+5}\;G_{\underline {5}}}$^[9].

Ядавіты.

Арэал і экалогія

Карэнішчавы сукулент. Стэнатоп. Расце па сухіх месцах на пясчанай глебе, сухіх палянах, узлесках, пустках, насыпах, агаленнях вапняку, камяністых схілах. Часам сустракаецца як пустазелле ў пасевах, здольны сяліцца на цагляных мурах^[10].

Распаўсюджаны ў Расіі ў Еўрапейскай частцы, Перадкаўказзі і Заходняй Сібіры. Звычайны від ва ўсіх сярэднярускіх абласцях^[10]. На тэрыторыі Беларусі сустракаецца часта па ўсёй тэрыторыі^[8]. Цвіценне з канца вясны да сярэдзіны лета.

Таксанамічнае становішча

Від Расходнік едкі адносіцца да роду Расходнік (Sedum) сямейства Таўсцянкавыя (Crassulaceae).

яшчэ 12 сямействаў (па Сістэме APG II), у тым ліку Макавыя

яшчэ ≈53 відаў

парадак Каменяломнікакветныя

род Расходнік

аддзел Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя

сямейства Таўсцянкавыя

від Расходнік едкі

яшчэ 44 парадка кветкавых раслін (па Сістэме APG II)

яшчэ 38 родаў

Гаспадарчае значэнне і ўжыванне

Вырошчваецца як дэкаратыўная расліна.

меданос. У чэрвені — ліпені, нават пры засусе, выдзяляе шмат нектару. Мёдапрадуктыўнасць дасягае 35 кг з гектара^[11].

Сок з зялёных частак расліны атрутны^[10].

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 120. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Беларуская ССР: Кароткая энцыклапедыя. Т. 2. Мн., 1979.
3. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
4. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
5. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
6. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
7. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
8. Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. «Наука и техника». Мн., 1974. — 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича)
9. Андреева И.И., Родман Л.С. Ботаника. — 3-е, перераб. и доп.. — М: Колос, 2005. — С. 427. — 528 с. — ISBN 5-9532-0114-1.
10. Новиков В. С., Губанов И. А. Популярный атлас-определитель. Дикорастущие растения. — М.: Дрофа, 2002. — С. 416. — ISBN 5-7107-3766-6.
11. Абрикосов Х. Н. и др. Очиток // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 243. Архівавана 7 студзеня 2012.