Сьюзен Зонтаг

Сью́зен Зо́нтаг (англ.: Susan Sontag; 16 студзеня 1933(1933-01-16)^[1][2][…], Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк^[3] — 28 снежня 2004(2004-12-28)^[4][1][…], Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк) — амерыканская пісьменніца, літаратурны, мастацкі, тэатральны і кінакрытык, філосаф, сцэнарыстка лаўрэат нацыянальных і міжнародных прэмій.

Сьюзен Зонтаг
англ.: Susan Sontag
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	16 студзеня 1933(1933-01-16)[1][2][…]
Месца нараджэння	Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША[3]
Дата смерці	28 снежня 2004(2004-12-28)[4][1][…] (71 год)
Месца смерці	Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША
Пахаванне	могілкі Манпарнас
Грамадзянства	ЗША
Муж	Philip Rieff[d]
Дзеці	David Rieff[d]
Альма-матар	Парыжскі ўніверсітэт Гарвардскі ўніверсітэт[5] Оксфардскі ўніверсітэт[5] Чыкагскі ўніверсітэт[5] Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі[5] Каледж Святой Ганны[d] Вышэйшая школа Норт-Галівуд[d]
Месца працы	каледж Сары Лоўрэнс[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменніца, кінарэжысёр, сцэнарыст, прафесар, эсэістка, раманіст, філосаф, літаратурная крытык, журналістка, актывіст за права жанчын, кінакрытык, тэатральны рэжысёр, праваабаронца, гісторык, публіцыстка
Гады творчасці	1959 — 2004
Жанр	эсэ
Мова твораў	англійская
Грамадская дзейнасць
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і літаратуры[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Таварыства Phi Beta Kappa PEN American Center, Inc.[d]
Прэміі	Іерусалімская прэмія[d] (2001) Нацыянальная кніжная прэмія[d] (2000) Нацыянальная кніжная прэмія за найлепшы фантастычны твор[d] (2000) National Book Critics Circle Award in Criticism[d] (1977)
Узнагароды	Прэмія міру кнігагандляроў Германіі (2003) George Polk Award[d] (1965) медаль Стагоддзі Вышэйшай школы мастацтваў і навук Гарвардскага ўніверсітэта[d] грант Гугенхайма (1966) стыпендыя Мак-Артура грант Гугенхайма (1975)
susansontag.com (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзілася 16 студзеня 1933 года ў Нью-Ёрку. Вучылася літаратуры і філасофіі ў Бёрклі і Чыкага, Гарвардскім універсітэце, Оксфардзе і Парыжы. Дэбютавала ў 1963 годзе раманам «Дабрадзей», за якім у 1966 годзе быў выдадзены нашумелы том эсэістыкі «Супраць інтэрпрэтацыі» (Against interpretation).

Сьюзен Зонтаг займалася крытыкай авангарднай культуры 1960—1970-х. Яе героямі быў Тэнесі Уільямс і Джэймс Болдуін, Артур Мілер і Лерой Джонс, сцэнічныя эксперыменты Ежы Гратоўскага і Пітэра Брука, «новы раман» і «тэатр абсурду», кемп, хэпенінгі, поп-арт і яго эмблема — Эндзі Уорхал, пэўная музыка Джона Кейджа, цыклапічныя «пакаванні» Хрысто і мініяцюрныя куфэркі Джозефа Корнела.

Яна, па хвосткіх загалоўках французскіх газет сярэдзіны 1960-х, «апостал авангарда», а па самаадчуванні — «пасрэдніца паміж Еўропай і Злучанымі Штатамі» (яе цікавілі ў першую чаргу постаці французскай і нямецкай культуры) адкрывала для чытачоў «Нью-Ёркера» і «Партызан рэвю» эсэістыку Вальтэра Беньяміна і Эміля Чорана, драмы Іанеско і Жонцы, прозу Эліяса Канеці і мемуары Чэзарэ Павезэ, кіно Інгмара Бергмана і Брэсона, Гадара і Рэнэ, Лені Рыфеншталь і Ганса-Юргена Зіберберга, уводзіла ў амерыканскі культурны ўжытак такія постаці, як Георг Лукач і Клод Леві-Строс, Жорж Батай і яго калега, пісьменнік-сюррэаліст, спецыяліст па афрыканскіх міфах Мішэль Лейрыс, рэфарматар тэатра Антанен Арто і хрысціянская сацыялістка, вечная ератычка Сімона Вайль.

Творчасць

Зонтаг атрымала вядомасць пасля публікацыі ў часопісе «Партызан рэвю» артыкула «Нататкі пра Кемпэ» (1964). Да таго моманту яна ўжо з'яўлялася аўтарам невялікага па аб’ёме і вытанчанаму па стылі рамана «Дабрадзей» (1963), а таксама шматлікіх артыкулаў, якія друкаваліся ў самых прэстыжных амерыканскіх часопісах і мелі чытацкі рэзананс. Ад артыкулаў, прысвечаных так званым адхіленым мастакам, Зонтаг перайшла да тэарэтычных прац пра прызначэнне сучаснага мастацтва і пра сувязі мастацтва і крытыкі.

Два зборнікі эсэ «Супраць інтэрпрэтацыі і іншыя эсэ» (1966) і «Узоры безагляднай волі» (1969) умацавалі рэпутацыю Зонтаг. Напачатку 1970-х гадоў цяжкае захворванне, якое ледзь не прывяло да смяротнага зыходу, надоўга перапыніла яе пісьменніцкую кар’еру. Паправіўшыся, Зонтаг напісала дзве свае найбольш вядомыя кнігі — «Пра фатаграфію» (1977) і «Хвароба як метафара» (1978). За першую кнігу Зонтаг была прысуджана Нацыянальная прэмія кружка літаратурных крытыкаў у вобласці крытыкі за 1978. У тым жа 1978 Зонтаг выпусціла зборнік аповедаў «Я і гэтак далей». У 1980 — яшчэ адзін, «Пад знакам Сатурна», у 1982 выйшаў том яе абраных твораў з прадмовай Элізабет Хардвік. У 1989 была апублікавана праца «СНІД і яго метафары».

У ліку яе прац — раманы «Прыхільнік вулканаў» (1992) і «У Амерыцы» (2000). П’еса «Аліса ў ложку», напісаная ў 1992, была ўпершыню пастаўлена ў 2000. Сумесна з фатографам Анні Лейбавіч ёю была выдадзена кніга «Жанчыны» (2000). Зонтаг аўтар сцэнараў фільмаў «Дуэт для канібалаў» (1969), «Брат Карл» (1971), «Абяцаныя краіны» (1974) і «Паездка без гіда» (1983). Зонтаг — лаўрэат шматлікіх прэмій, уладальнік ганаровых званняў. У 1993 яна была абрана ў Амерыканскую акадэмію мастацтваў і літаратуры.

Творы

Белетрыстыка

• 1963 «Дабрадзей» (The Benefactor)
• 1967 «Мёртвы кіт» (Death Kit)
• 1977 «Я, і так далей… (зборнік кароткіх гісторый)» (I, etcetera (Collection of short stories))
• 1991 «Шлях цяперашняга жыцця (кароткіх гісторый)» (The Way We Live Now (short story))
• 1992 «Прыхільнік вулканаў» (The Volcano Lover)
• 1999 «У Амерыцы» (In America)

П’есы

• 1991 «Парсіфаль» (A Parsifal)
• 1993 «Аліса ў ложку» (Alice in Bed)
• 1999 «Жанчына з мора» (Lady from the Sea)

Эсэ

• (1966) Against Interpretation
• (1969) Styles of Radical Will
• (1980) Under the Sign of Saturn
• (2001) Where the Stress Falls
• (2007) At the Same Time: Essays & Speeches

Манаграфіі

• (1977) On Photography
• (1978) Illness as Metaphor
• (1988) AIDS and Its Metaphors (a continuation of Illness as Metaphor)
• (2003) Regarding the Pain of Others

Фільмы

• (1969) Duett för kannibaler (Duet for Cannibals)
• (1971) Bröder Carl (Brother Carl)
• (1974) Promised Lands
• (1983) Unguided Tour AKA Letter from Venice

Іншае

• (2004) Contribution of phrases to Fischerspooner’s third album «Odyssey.»
• (2002) Liner notes for Patti Smith album Land.
• (2008) Reborn: Journals and Notebooks 1947—1963

Зноскі

1. Susan Sontag // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
2. Susan Sontag // ISFDB — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164'></a>
3. Deutsche Nationalbibliothek Record #118751506 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
4. Author Susan Sontag Dies // Los Angeles Times — El Segundo: 2004. — ISSN 0458-3035; 2165-1736

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q983859'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q188515'></a>
5. Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1007.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119734'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18328141'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119724'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119715'></a>