Тайбэй

Тайбэ́й^[4] — сталіца Тайваня (уладамі Тайваня афіцыйна завецца «месцам часовага знаходжання ўрада Рэспублікі Кітай на час камуністычнага мяцяжу»). З пункта гледжання кіраўніцтва КНР Тайбэй — сталіца правінцыі Тайвань у складзе КНР. Насельніцтва 2 630 191 чал. (чэрвень 2008).

Населены пункт
Тайбэй
кіт.: 臺北 руск.: Тайбэй руск.: Тайхоку руск.: Тайбэй
Сцяг Герб
25°02′15″ пн. ш. 121°33′45″ у. д.HGЯO
Краіна	Тайвань[1][2]
Кіраўнік	Chiang Wan-an[d]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	1709
Вышыня цэнтра	10 м
Водныя аб’екты	基隆河[d]
Часавы пояс	UTC+8
Насельніцтва
Насельніцтва	▼2 504 731 чал. (ліпень 2024)[3]
Афіцыйная мова	тайванская мандарынская[d]
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	02
Паштовы індэкс	100
gov.taipei
Паказаць/схаваць карты
Тайбэй
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

У пачатку XVII стагоддзя на тэрыторыі сучаснага Тайбэя існавалі 3 паселішчы, якія ў сярэдзіне ХІХ стагоддзя ператварыліся ў гандлёвы цэнтр. 3 1875 года горад. Пасля ўтварэння асобнай правінцыі Тайвань — рэзідэнцыя губернатара, з 1891 года — сталіца правінцыі. У час японскага каланіяльнага панавання (1895—1945) перайменаваны у Тайхоку, тут знаходзілася рэзідэнцыя японскага губернатара. Пасля аднаўлення кітайскага суверэнітэту над Тайванем (1945) — цэнтр яго правінцыі. 3 1949 года ў Тайбэі размясціўся ўрад Кітайскай Рэспублікі (пасля паражэння ў грамадзянскай вайне з кітайскімі камуністамі ў мацерыковым Кітаі), у 1958 года афіцыйна абвешчаны месцам яго знаходжання. У 1967 годзе вылучаны ў асобны адміністрацыйны раён пад кіраваннем цэнтральнага ўрада.

Геаграфія

Тайбэй размешчаны ў паўночнай частцы вострава Тайвань і акружаны аднайменным раёнам. Горад знаходзіцца ў горнай мясцовасці, і з трох бакоў — з паўночнай, паўднёвай і ўсходняй — яго атачаюць горы.

Экакоміка

Тайбэй — найважнейшы транспартны цэнтр Тайваня, дзе сходзяцца асноўныя чыгункі, кіроўныя на паўднёвы ўсход, у бок порта Дзілун, і на поўдзень, у бок горада Гаасюн, а таксама новая лінія хуткаснай чыгункі Тайбэй — Гаасюн, уведзеная ў эксплуатацыю ў студзені 2007 года. У 2003 годзе ў Тайбэі быў пабудаваны адзін з самых высокіх небаскробаў свету — Тайбэй 101.

Горад абслугоўваюць 2 аэрапорты — міжнародны Тааюань, размешчаны ў раёне Тааюань, і ўнутраных ліній Сунгшан, а таксама марскі порт Дзілун на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы вострава.

Горад Тайбэй — найважнейшы адукацыйны і ўніверсітэцкі цэнтр Тайваня. Сярод вучэбных устаноў найболей вядомы Тайванскі дзяржаўны ўніверсітэт. Тайбэй — таксама найбуйнейшы цэнтр сродкаў масавай інфармацыі Тайваня.

Гарады-пабрацімы

•  Індыянапаліс, ЗША (1978)^[5]
•  Аклахома-Сіці, ЗША (1981)^[6][5]
•  Асунсьён, Парагвай (1987)^[5]
•  Атланта, ЗША (1979)^[5]
•  Банджул, Гамбія (1997)^[5]
•  Бельмапан, Беліз (2019)^[5]
•  Бостан, ЗША (1996)^[5]
•  Бісау, Гвінея-Бісау (1997)^[5]
•  Варшава, Польшча (1995)^[5]
•  Версаль, Францыя (1986)^[5]
•  Вільня, Літва (28 мая 1998)^[7][8][…]
•  Гватэмала, Гватэмала (1998)^[5]
•  Голд-Кост, Аўстралія (1982)^[5]
•  Гуам, ЗША (1973)^[5]
•  Дакар, Сенегал (1997)^[5]
•  Далас, ЗША (18 лістапада 1996)^[7][9]
•  Джыда, Саудаўская Аравія (1978)^[5]
•  Кастры, Сент-Люсія (2018)^[5]
•  Катану, Бенін (1967)^[5]
•  Кесан-Сіці, Філіпіны (1968)^[5]
•  Кліўленд, ЗША (1975)^[5]
•  Кіеў, Украіна (30 сакавіка 2023)^[10]
•  Кіта, Эквадор (2016)^[5]
•  Ла-Пас, Балівія (1997)^[5]
•  Ламэ, Тога (1966)^[5]
•  Лос-Анджэлес, ЗША (1979)^[5]
•  Лілонгвэ, Малаві (1984)^[5]
•  Ліма, Перу (2020)^[5]
•  Маджура, Маршалавы Астравы (1999)^[5]
•  Манагуа, Нікарагуа (1992)^[5]
•  Манровія, Ліберыя (1998)^[5]
•  Маніла, Філіпіны (1966)^[5]
•  Маршал, ЗША (1978)^[5]
•  Мбабанэ, Эсваціні (1997)^[5]
•  Панама, Панама (1989)^[5]
•  Перт^[d], Аўстралія (1999)^[11]
•  Прага, Чэхія (2020)^[5]
•  Прэторыя, ПАР (1983)^[5]
•  Рыга, Латвія (2001)^[5]
•  Сан-Нікалас-дэ-лос-Гарса^[d], Мексіка (1997)^[5]
•  Сан-Сальвадор, Сальвадор (1993)^[5]
•  Сан-Францыска, ЗША (2 лютага 1970)^[7]
•  Сан-Хасэ, Коста-Рыка (1984)^[5]
•  Санта-Дамінга, Дамініканская Рэспубліка (1970)^[5]
•  Сеул, Паўднёвая Карэя (1968)^[5]
•  Тэгу, Паўднёвая Карэя (4 лістапада 2010)^[7][12]
•  Тэгусігальпа, Гандурас (1974)^[5]
•  Уагадугу, Буркіна-Фасо (2008)^[5]
•  Улан-Батар, Манголія (1997)^[5]
•  Улан-Удэ, Расія (1996)^[13][5]
•  Фінікс, ЗША (1979)^[5]
•  Х’юстан, ЗША (1961)^[14]
•  Яганэсбург, ПАР (1982)^[5]