Тургелі

Тургелі^[1], таксама Тургя́лей^[2] (літ.: Turgeliai) — мястэчка ў Салечніцкім раёне Віленскага павета Літвы. Цэнтр Тургельскай сянюніі. Месціцца на рацэ Мерачанка, за 18 км на ўсход ад Салечнікаў.

Мястэчка
Тургелі
літ.: Turgeliai
Агульны выгляд
Герб
54°27′20″ пн. ш. 25°30′30″ у. д.HGЯO
Краіна	Літва
Павет	Віленскі
Раён	Салечніцкі
Сянюнія	Тургельская
Гісторыя і геаграфія
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Насельніцтва
Насельніцтва	588 чал. (2011)
Паказаць/схаваць карты
Тургелі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Ранняя гісторыя

Упершыню Тургелі ўпамінаюцца ў XV стагоддзі пад назвай Малы Мерач. У гэты час яны ўваходзілі ў склад Віленскага павета Віленскага ваяводства. У 1511 годзе ў Тургелях быў пабудаваны касцёл. У 1541 годзе збудаваны мураваны касцёл з фундацыі Вацлава Мангірдовіча і Габрыяловіча^[3].

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Тургелі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні. У 1837 годзе касцёл адноўлены ксяндзом Габрыяловічам^[3]. Каля 1892 года ў Тургелях было 18 будынкаў.

За часамі Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Тургелі занялі войскі Германскай імперыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі^[4]. У пачатку студзеня 1919 года тэрыторыя занята Чырвонай Арміяй, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У другой палове сакавіка 1919 года пад кантролем Польшчы. На тэрыторыю таксама прэтэндавала Літва.

У 1920 годзе Тургелі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе Польшчы. У беларускай гістарыяграфіі землі вядомыя як Заходняя Беларусь.

У другой палове верасня 1939 года Тургелі заняты Чырвонай Арміяй, 10 кастрычніка 1939 года паводле дагавора з СССР тэрыторыя Віленскай вобласці перададзена Літве. З 1940 года ў Літоўскай ССР. У 1941—1944 гадах пад акупацыяй Германіі.

З 1990 года ў складзе адноўленай незалежнай Літвы.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Касцёл да рэканструкцыі
• 
  Касцёл, 1931 г.
• 
  Капліца, 1933 г.
• 
  У мястэчку, 1938 г.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: ~1892 год — 277 чал.^[3]
• XXI стагоддзе: 2011 год — 588 чал.

Славутасці

• Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1837)
• Капліца-пахавальня Кабылінскіх (1850)

Галерэя

• Краявіды Тургялея
• 
  Касцёл
• 
  Інтэр’ер касцёла
• 
  Капліца
• 
  Гарадзішча

Вядомыя асобы

• Эдвард Паўловіч (1825—1909) — беларускі мемуарыст, мастак і асветнік.

У мястэчку пахаваны рэктар Віленскага ўніверсітэта, правазнаўца, эканаміст-фізіякрат Сымон Малеўскі (1759—1832).