Файбіш-Шрага Царфін

Файбіш-Шрага Царфін (Сэм Зарфін, фр.: Faïbich-Schraga Zarfin; 7 студзеня 1900, Смілавічы — 25 верасня 1975, Рані-су-Буа, Францыя) — французскі мастак яўрэйскага паходжання, народжаны на тэрыторыі сучаснай Беларусі.

Файбіш-Шрага Царфін
фр.: Faïbich-Schraga Zarfin
Дата нараджэння	7 студзеня 1900(1900-01-07) ці 1893[1]
Месца нараджэння	Смілавічы, Смілавіцкая воласць[d], Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	25 верасня 1975(1975-09-25)
Месца смерці	Рані-су-Буа[d], дэпартамент Сен-Сен-Дэні, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Грамадзянства	Расійская імперыя  Францыя
Род дзейнасці	дзеяч мастацтваў, мастак, дызайнер, ілюстратар, паэт
Жанр	жывапіс
Вучоба	Віленская рысавальная школа Трутнева Бецалель[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Файбіш-Шрага Царфін (у другім шэрагу зправа), Вільня (1912)

Нарадзіўся ў мястэчку Смілавічы каля Мінска. Пачатковую мастацкую адукацыю атрымаў у малявальнай школе мастака І. Трутнева  (руск.) (Вільня, 1913—1914). У 1914 годзе эміграваў у Палесціну, вучыўся ў Акадэміі мастацтваў Бэцалель  (руск.) (Іерусалім). У 1918—1920 гадах служыў у брытанскім войску, ваяваў за вызваленне Палесціны ад улады Атаманскай імперыі. У 1920 годзе прыняў удзел у выстаўцы, зладжанай мэрам Іерусаліма. На той час ягоны стыль быў пад уплывам фавізму^[2].

У 1923 годзе з’ехаў у Берлін, праз год — у Парыж. У 1925—1940 гадах часта выстаўляецца ў Салоне незалежных, малюе эскізы для модных сукенак. У 1929 годзе ажаніўся, у 1931 годзе атрымаў французскае грамадзянства. У 1939 годзе мабілізаваны, пасля сканчэння ваенных дзеянняў з сям’ёй спярша ўцякае ў Ліён, пасля ў Грэнобль; працы, пакінутыя ім у парыжскай кватэры, зніклі без следу. З 1947 года жыў у Рані-су-Буа.

Уваходзіў у кола мастакоў «Парыжскай школы». Быў знаёмы з Хаімам Суціным і Міхаілам Кікоіным.

Актыўна ўдзельнічаў у шматлікіх выстаўках, у тым ліку ў Нью-Ёрку, Оксфардзе і інш.

Спадчына мастака ў музеях Беларусі

Творы Царфіна захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, у карпаратыўнай калекцыі ААТ «Белгазпрамбанк» (13 жывапісных работ), у калекцыі кампаніі «А-100».

У 2011 годзе Белгазпрамбанк (старшыня праўлення — Віктар Бабарыка) набыў у Надзін Незавер, эксперта па Парыжскай школе 1905—1939 гадоў, 12 твораў Шрагі Царфіна^[3]. Таксама ў калекцыі Белгазпрамбанка ёсць карціна Царфіна «Альпійская даліна» — падарунак Цэнтра «Арт Банкінг»^[4].

У 2012 годзе дачка мастака Ліліян Дзюлак-Царфін перадала ў дар Нацыянальнаму мастацкаму музею Рэспублікі Беларусь дзве працы свайго бацькі — «Лес» і «Светлы неф». Спадарыня Дзюлак перадала працы праз свайго сына Іва, які па запрашэнні Белгазпрамбанка наведаў адкрыццё выставы «Мастакі Парыжскай школы з Беларусі» 20 верасня 2012 года^[5][6].

У 2019 годзе кампанія «А-100» набыла ў спадчыннікаў Шрагі Царфіна 15 твораў мастака^[7].

Персанальная выстаўка «Шрага Царфін. Рух да святла», прымеркаваная да 120-годдзя з дня нараджэння мастака, працавала ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі з 6 снежня 2019 па 19 лютага 2020^[8].

Зноскі

1. Národní autority České republiky Праверана 28 сакавіка 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Зарфин Файбич-Шрага (1899—1975) «Дети в парке» (руск.). Антыкварны салон «Богема» (24 ліпеня 2011).
3. Возвращение на родину шедевра витебской знаменитости (руск.). Витебский Курьер (10 студзеня 2015). Праверана 29 жніўня 2021.
4. Альпийская долина Архівавана 29 жніўня 2021.
5. Возвращение на Родину
6. Liliane Dulac Zarfin. Zarfin 2008–2014 (англ.)(недаступная спасылка). zarfin.com (20 кастрычніка 2014). Архівавана з першакрыніцы 29 жніўня 2021. Праверана 20 снежня 2014.
7. 15 карцін мастака Парыжскай школы Шрагі Царфіна вярнуліся ў Беларусь (нявызн.). Еўрапейскае радыё для Беларусі (13 мая 2019). Праверана 29 жніўня 2021.
8. Афіша выстаўкі «Шрага Царфін. Рух да святла» (нявызн.)(недаступная спасылка). Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь. Архівавана з першакрыніцы 6 снежня 2019. Праверана 29 жніўня 2021.