Цяцюшнік прамастаячы

Цяцю́шнік прамастаячы^[1] (Euphrasia stricta) — від кветкавых раслін роду Цяцюшнік (Euphrasia) сямейства Заразіхавыя (Orobanchaceae).

Цяцюшнік прамастаячы
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Ясноткакветныя Сямейства:  Заразіхавыя Род:  Цяцюшнік Від:  Цяцюшнік прамастаячы
Міжнародная навуковая назва
Euphrasia stricta J.P.Wolff ex J.F.Lehm., 1809
Падвід
Euphrasia stricta var. tatarica (Fisch. ex Spreng.) Fernald & Wiegand
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   502558 NCBI   374709 EOL   489711 GRIN   t:488198 IPNI   330249-2 TPL   tro-29200306

Назвы

Цяцюшнік прамастойны^[2], цяцюшнік прамы, кашэчы сардэчнік^[2], зязюлька^[2], шчыр^[2], пельнік, чабрэц^[3], кашачы сядзечнік^[4][5][6].

Батанічнае апісанне

Аднагадовая травяністая расліна вышынёй 5—50^[2] см. Сцябло прамое, апушанае, чырвона-бурага колеру. Лісце супраціўнае, простае, суцэльнае, шырокаяйцападобнай формы, з зубчастым краем, апушанае. Кветкі белага колеру з ліловым або ружовым адценнем. Пялёсткаў 5. Тычынак 4. Плод — каробачка.

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна распаўсюджана на тэрыторыі Еўропы, Азіі і Паўночнай Амерыкі. Святлолюбівая расліна-паразіт^[7]. Мезафіт^[7]. Расце на горных лугах, узлесках і палянах, камяністых і засмечаных мясцінах, па берагах вадаёмаў, на аблогах, пустках, пашах і агародах, каля жылля і дарог. Цвіце ў чэрвені—верасні^[2].

Ахоўваецца на тэрыторыі Луганскай вобласці^[7][8] Украіны і шэрагу рэгіёнаў Расіі^[7].

Выкарыстанне

Лекавая расліна. Настой травы выкарыстоўваецца ў якасці вяжучага, процізапаленчага і гіпатэнзіўнага сродку^[2].

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 52. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
3. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь. — Спб, 1878.
4. Антонов А. А. О врачебных растениях, дикорастущих в Витебской губернии и употребляемых населением ее в домашней народной медицине. — Витебск, 1888.
5. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. — Горы-Горкі, 1927.
6. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
7. Очанка прямая: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
8. Офіційні переліки регіонально рідкісних рослин адміністративних територій України (довідковевидання) / Укладачі: докт. біол. наук, проф. Т. Л. Андрієнко, канд. біол. наук М. М. Перегрим. — Київ: Альтерпрес, 2012. — 148 с. (укр.) ISBN 978-966-542-512-0